Lêkerên farisî ev lêker in ku di zimanê farisî ya nûjen de tên bikaranîn.
Di wêjeya farisî de nêzîkî du hezar lêker tên bikaranîn li gr pirtûka Mehmûd Beşîr Huseyîn. Gelek ji lêkerên farisî di pirtûka Mehmûd Beşîr Huseyîn ya bi navê فهرست فعل‌های پارسی (Fihrist-e fe'elha-ye parsî) berhev kiriye[1]. Doktor Mehmûd Melayerî derbarê lêkerên zanistî yên di zimanê farisî de yek meqale jî nivîsî ye. Doktor Mehmûd Hafizyan jî nêzîkî pênsed û heştê û şeş lêkerên giştî tên bikaranîn di zimanê farisî de vekoliye, kontrol kiriye.
Paşbendik û metodên lêkersaziyê di zimanê farisî de ev in:
- lêkerên ku bi pêvekirina ایدن (îden) ê reh çêdibe: پریدن (perîden), دویدن (devîden)...
- lêkerên ku bi pêvekirina آدن (aden)ê reh çêdibe: افتادن (oftaden), ایستادن (îstaden), فرستادن (fersetaden), نهادن (nehaden)...
- lêkerên ku bi pêvekirina دن (den)ê reh çêdibe: کندن (kenden), آکندن (akneden), افکندن (ofkenden), پراکندن (perakenden), ستاندن (setanden),
سپاردن (separden)...
- lêkerên ku bi bêjandina ن (n) ji reha lêker û bi pêvekirina دن (den)ê reh çêdibe: گزیدن-(gozîden) (گزین-(gozîn)), زدن-(zeden) (زن-(zen)), چیدن-(çîden) (چین-(çîn)), آفریدن-(aferîden) (آفرین-(aferîn))
- lêkerên ku bi guherîna dengê dawî yê rehê(آی-ay) bi dengê و-u û bi pêvekirina دن(den) reh çêdibe:ساییدن-sayîden(سودن-suden), فرمودن (fermûden), گشودن (goşûden), ستودن (setuden), سرودن (seruden), فرسودن (fersuden), افزودن (efzûden), نمودن (nemûden), آزمودن (azmûden), آسودن (asûden)...
- lêkerên ku bi pêvekirina تن (ten)ê reh çêdibe: کشتن (koşten), بافتن (baften), شکافتن (şekaften), سریشتن (serîşten)...
- lêkerên ku bi pêvekirina استن (esten)ê reh çêdibe: دانستن (danesten), خواهستن (xwahesten), بایستن (bayesten), شایستن (şayesten), پایستن (payesten), آراستن (arasten), پیراستن (pîrasten), ویراستن (veyresten), زیستن (zeyesten)...
Di farisî de li gorî her kirdeyekê, pêvekek li dawiya lêkeran tê zeliqandin. Ji bo van pêvekan em dibêjin pênase, her wisa bi farisî jî dibêjin şenase(شناسه).
cînav û pênaseyên lêkeran
| من(men) |
م (-m) |
من می خواهم(men mî-xah-em) |
ez di-xwaz-im
|
| تو(to) |
ی (-î) |
تو می خواهی(to mî-xah-î) |
tu di-xwaz-î
|
| او(û) |
د (-ed) |
او می خواهد(û mi-xah-ed) |
ew di-xwaz-e
|
| ما(ma) |
یم (-îm) |
ما می خواهیم(ma mî-xah-îm) |
em di-xwaz-in
|
| شما(şoma) |
ید(-îd) |
شما می خواهید(şoma mî-xah-îd) |
hûn di-xwaz-in
|
| آنها(anha) |
ند(-end) |
آنها می خواهند(anha mî-xah-end) |
ew di-xwaz-in
|
Ji bo mînakên hevokên farisî bi giştî em dê 5 lêkeran bikarbînin. Reha van lêkeran li gorî dema borî ye û li kêleka van, reha dema niha hatine nivîsîn. Lİ vir divê hebûn û heyîn neyê tevlîhev kirin. Ji hev cuda ne.
بودن(bûden/hebûn) >>> است(est)- داشتن (daşten/heyîn, xwedî bûn) >>> دار(dar)
- شدن (şoden/bûn) >>> شو (şev)
- کردن (kerden/kirin) >>> کن (kon)
- رفتن(reften/çûn) >>> رو (rev)
Bi farisî wek زمان حال اخباری (zemanî halê exbarî) tê zanîn. Mentiqa çêkirina dema niha li jêr e lê lêkerên بودن(bûden) û داشتن(daşten) îstîsna ne ku pêveka می,-mî wernagirin;
formûla dema niha
| mî + reha lêkera dema niha + pênase
|
1-Lêkera بودن(bûden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez he-me |
men hest-em |
من هستم
|
| tu he-yî |
to hest-î |
تو هستی
|
| ew he-ye |
û hest |
او هست
|
| em he-ne |
ma hest-îm |
ما هستیم
|
| hûn he-ne |
şoma hest-îd |
شما هستید
|
| ew he-ne |
anha hest-end |
آنها هستند
|
2-Lêkera داشتن(daşten)
| kurmancî(yekjimar/pirjimar |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min yek he-ye/min du he-ne |
men dar-em |
من دارم
|
| te yek he-ye/te du he-ne |
to dar-î |
تو داری
|
| wî,wê yek he-ye/wî,wê du he-ne |
û dar-ed |
او دارد
|
| me yek he-ye/me du he-ne |
ma dar-îm |
ما داریم
|
| we yek he-ye/we du he-ne |
şoma dar-îd |
شما دارید
|
| wan yek he-ye/wan du he-ne |
anha dar-end |
آنها دارند
|
3-Lêkera شدن(şoden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez di-b-im |
men mî-şev-em |
من میشوم
|
| tu di-b-î |
to mî-şev-î |
تو میشوی
|
| ew di-b-e |
û mî-şev-ed |
او میشود
|
| em di-b-in |
ma mî-şev-îm |
ما میشویم
|
| hûn di-b-in |
şoma mî-şev-îd |
شما میشوید
|
| ew di-b-in |
anha mî-şev-end |
آنها میشوند
|
4-Lêkera کردن(kerden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez di-k-im |
men mî-kon-em |
من میکنم
|
| tu di-k-î |
to mî-kon-î |
تو میکنی
|
| ew di-k-e |
û mî-kon-ed |
او میکند
|
| em di-k-in |
ma mî-kon-îm |
ما میکنیم
|
| hûn di-k-in |
şoma mî-kon-îd |
شما میکنید
|
| ew di-k-in |
anha mî-kon-end |
آنها میکنند
|
5-Lêkera رفتن(reften)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez di-ç-im |
men mî-rev-em |
من میروم
|
| tu di-ç-î |
to mî-rev-î |
تو میروی
|
| ew di-ç-e |
û mî-rev-ed |
او میرود
|
| em di-ç-in |
ma mî-rev-îm |
ما میرویم
|
| hûn di-ç-in |
şoma mî-rev-îd |
شما میروید
|
| ew di-ç-in |
anha mî-rev-end |
آنها میروند
|
Bi farisî wek زمان گزشتی ساده(zemanî gozeşteyî sade) tê zanîn.
formûla dema borî
| Reha lêkera dema borî + pênase
|
Hinek hokerên dema borî ev in;
- قبلن (qeblen/berê)
- دیروز (dîruz/duhî)
- دو ساعت پیش (do saet pîş/du seet berê)
- پارسال (parsal/par)
- در گذشته (der gozeştê/di mêjûyê de)
- در بچگی (der beçegî/di zarokatiyê de)
1-Lêkera بودن(bûden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez bû-m |
men bûd-em |
من بودم
|
| tu bû-yî |
to bûd-î |
تو بودی
|
| ew bû |
û bûd |
و بود
|
| em bûn |
ma bûd-îm |
ما بودیم
|
| hûn bûn |
şoma bûd-îd |
شما بودید
|
| ew bûn |
anha bûd-end |
آنها بودند
|
2-Lêkera داشتن(daşten)
| kurmancî(yekjimar/pirjimar |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min yek he-bû/min du he-bûn |
men daşt-em |
من داشتم
|
| te yek he-bû/te du he-bûn |
to daşt-î |
تو داشتی
|
| wî,wê yek he-bû/wî,wê du he-bûn |
û daşt |
او داشت
|
| me yek he-bû/me du he-bûn |
ma daşt-îm |
ما داشتیم
|
| we yek he-bû/we du he-bûn |
şoma daşt-îd |
شما داشتید
|
| wan yek he-bû/wan du he-bûn |
anha daşt-end |
آنها داشتند
|
3-Lêkera شدن(şoden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez bûm |
men şod-em |
من شدم
|
| tu bû-yî |
to şod-î |
تو شدی
|
| ew bû |
û şod |
او شد
|
| em bûn |
ma şod-îm |
ما شدیم
|
| hûn bûn |
şoma şod-îd |
شما شدید
|
| ew bûn |
anha şod-end |
آنها شدند
|
4-Lêkera کردن(kerden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min kir |
men kerd-em |
من کردم
|
| te kir |
to kerd-î |
تو کردی
|
| wî/wê kir |
û kerd |
او کرد
|
| me kir |
ma kerd-îm |
ما کردیم
|
| we kir |
şoma kerd-îd |
شما کردید
|
| wan kir |
anha kerd-end |
آنها کردند
|
5-Lêkera رفتن(reften)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez çû-m |
men reft-em |
من رفتم
|
| tu çû-yî |
to reft-î |
تو رفتی
|
| ew çû |
û reft |
او رفت
|
| em çû-n |
ma reft-îm |
ما رفتیم
|
| hûn çû-n |
şoma reft-îd |
شما رفتید
|
| ew çû-n |
anha reft-end |
آنها رفتند
|
Bi farisî wek حال امر(halê emr) tê nivîsîn.
Formûla halê emr
| Be + reha dema niha + pênase
|
Halê emr tenê ji bo du cînavan tê bikaranîn; To(tu) û Şoma(hûn)
1-Lêkera بودن(bûden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| bibe mirov |
adem baş |
آدم باش
|
| bibin mirov |
adem başîd |
آدم باشید
|
2-Lêkera داشتن(daşten)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| bidîqet bi-be |
deqet daşte baş |
دقت داشته باش
|
| bidîqet bi-bin |
deqet daşte baş-îd |
دقت داشته باشید
|
3-Lêkera شدن(şoden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| dûr bi-be |
dûr şû |
دور شو
|
| dûr bi-bin |
dûr şû-y-îd |
دور شوید
|
4-Lêkera کردن(kerden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| alîkarî bi-k-e |
komek kon |
کمک کن
|
| alîkarî bi-k-in |
komek kon-îd |
کمک کنید
|
5-Lêkera رفتن(reften)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| tu bi-ç-e |
to be-rev |
تو برو
|
| hûn bi-ç-in |
şoma be-rev-îd |
شما بروید
|
Bi farisî wek حال التزامی(halê eltezamî) tê nivîsîn. Halê iltizamî bi giştî li piştî hindek hokeran tê.
Hindek hokerên halê iltizamî
- باید(bayed): hewce ye, pêwist e
- شاید(şayed): belkî
- ممکن است(momkin est): mimkin e ku
- احتمل دارد(ehtemal dared): ihtimal heye
Formûla halê eltezamî
| Be + reha dema niha + pênase
|
1-Lêkera بودن(bûden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez he-bim |
men baş-em |
من باشم
|
| tu he-bî |
to baş-î |
تو باشی
|
| ew he-be |
û baş-ed |
او باشد
|
| em he-bin |
ma baş-îm |
ما باشیم
|
| hûn he-bin |
şoma baş-îd |
شما باشید
|
| ew he-bin |
anha baş-end |
آنها باشند
|
2-Lêkera داشتن(daşten)
| kurmancî(yekjimar/pirjimar |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min yek he-be/min du he-bin |
men daşte-baş-em |
من داشته باشم
|
| te yek he-be/te du he-bin |
to daşte-baş-î |
تو داشته باشی
|
| wî,wê yek he-be/wî,wê du he-bin |
û daşte-baş-ed |
او داشته باشد
|
| me yek he-be/me du he-bin |
ma daşte-baş-îm |
ما داشته باشیم
|
| we yek he-be/we du he-bin |
şoma daşte-baş-îd |
شما داشته باشید
|
| wan yek he-be/wan du he-bin |
anha daşte-baş-end |
آنها داشته باشند
|
3-Lêkera شدن(şoden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez bi-b-im |
men be-şev-em |
من بشوم
|
| tu bi-b-î |
to be-şev-î |
تو بشوی
|
| ew bi-b-e |
û be-şev-ed |
او بشود
|
| em bi-b-in |
ma be-şev-îm |
ما بشویم
|
| hûn bi-b-in |
şoma be-şev-îd |
شما بشوید
|
| ew bi-b-in |
anha be-şev-end |
آنها بشوند
|
4-Lêkera کردن(kerden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez bi-k-im |
men kon-em |
من کنم
|
| tu bi-k-î |
to kon-î |
تو کنی
|
| ew bi-k-e |
û kon-ed |
او کند
|
| em bi-k-in |
ma kon-îm |
ما کنیم
|
| hûn bi-k-in |
şoma kon-îd |
شما کنید
|
| ew bi-k-in |
anha kon-end |
آنها کنند
|
5-Lêkera رفتن(reften)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez bi-ç-im |
men be-rev-em |
من بروم
|
| tu bi-ç-î |
to be-rev-î |
تو بروی
|
| ew bi-ç-e |
û be-rev-ed |
او برود
|
| em bi-ç-in |
ma be-rev-îm |
ما برویم
|
| hûn bi-ç-in |
şoma be-rev-îd |
شما بروید
|
| ew bi-ç-in |
anha be-rev-end |
آنها بروند
|
Bi farisî wek زمان گذشتهی استمراری(zemanî gozeşteyî estemrarî) tê nivîsîn. Hêjayî gotinê ye ku hem lêkera bûden hem jî lêkera daşten di vî zemanî de wek dema borî tê bikaranîn. Elbete di zimanê kurdî de jî heman mentiq derbasdar e.
formûla gozeşteyî estemrarî
| mî + reha lêkera dema borî + pênase
|
1-Lêkera بودن(bûden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez bû-m |
men bûd-em |
من بودم
|
| tu bû-yî |
to bûd-î |
تو بودی
|
| ew bû |
û bûd |
و بود
|
| em bûn |
ma bûd-îm |
ما بودیم
|
| hûn bûn |
şoma bûd-îd |
شما بودید
|
| ew bûn |
anha bûd-end |
آنها بودند
|
2-Lêkera داشتن(daşten)
| kurmancî(yekjimar/pirjimar |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min yek he-bû/min du he-bûn |
men daşt-em |
من داشتم
|
| te yek he-bû/te du he-bûn |
to daşt-î |
تو داشتی
|
| wî,wê yek he-bû/wî,wê du he-bûn |
û daşt |
او داشت
|
| me yek he-bû/me du he-bûn |
ma daşt-îm |
ما داشتیم
|
| we yek he-bû/we du he-bûn |
şoma daşt-îd |
شما داشتید
|
| wan yek he-bû/wan du he-bûn |
anha daşt-end |
آنها داشتند
|
3-Lêkera شدن(şoden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez di-bû-yim |
men mî-şod-em |
من میشدم
|
| tu di-bû-yî |
to mî-şod-î |
تو میشدی
|
| ew di-bû-y |
û mî-şod-ed |
او میشد
|
| em di-bûyin |
ma mî-şod-îm |
ما میشدیم
|
| hûn di-bûyin |
şoma mî-şod-îd |
شما میشدید
|
| ew di-bûyin |
anha mî-şod-end |
آنها میشدند
|
4-Lêkera کردن(kerden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min di-kir |
men mî-kerd-em |
من میکردم
|
| te di-kir |
to mî-kerd-î |
تو میکردی
|
| wî/wê di-kir |
û mî-kerd-ed |
او میکرد
|
| me di-kir |
ma mî-kerd-îm |
ما میکردیم
|
| we di-kir |
şoma mî-kerd-îd |
شما میکردید
|
| wan di-kir |
anha mî-kerd-end |
آنها میکردند
|
5-Lêkera رفتن(reften)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez di-çû-yim |
men mî-reft-em |
من میرفتم
|
| tu di-çû-yî |
to mî-reft-î |
تو میرفتی
|
| ew di-çû |
û mî-reft |
او میرفت
|
| em di-çû-yin |
ma mî-reft-îm |
ما میرفتیم
|
| hûn di-çû-yin |
şoma mî-reft-îd |
شما میرفتید
|
| ew di-çû-yin |
anha mî-reft-end |
آنها میرفتند
|
formûla gozeşteyî neqlî
| reha dema borî + sefetê mefûlî(ه) + pênase
|
Hinek hokerên gozeşteyî neqlî ev in;
- تا حالا (ta niha)
- هنوز (hêj, hîn)
- چند ساعت است که (çend seet e ku)
- از دیروز تا حالا (ji doh ta niha)
1-Lêkera بودن(bûden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez bû-yî-me |
men bûd-e-em |
من بوده-ام
|
| tu bû-yî-yî |
to bûd-e-î |
تو بوده-ای
|
| ew bû-yî-ye |
û bûde est |
او بوده-است
|
| em bû-yî-ne |
ma bûd-e-îm |
ما بوده-ایم
|
| hûn bû-yî-ne |
şoma bûd-e-îd |
شما بوده-اید
|
| ew bû-yî-ne |
anha bûd-e-end |
آنها بوده-اند
|
2-Lêkera داشتن(daşten)
| kurmancî(yekjimar/pirjimar |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min yek he-yî-bû/min du he-yî-bûn |
men daşt-e-em |
من داشته-ام
|
| te yek he-yî-bû/te du he-yî-bûn |
to daşt-e-î |
تو داشته-ای
|
| wî,wê yek he-yî-bû/wî,wê du he-yî-bûn |
û daşt-e est |
او داشته است
|
| me yek he-yî-bû/me du he-yî-bûn |
ma daşt-e-îm |
ما داشته-ایم
|
| we yek he-yî-bû/we du he-yî-bûn |
şoma daşt-e-îd |
شما داشته-اید
|
| wan yek he-yî-bû/wan du he-yî-bûn |
anha daşt-e-end |
آنها داشته-اند
|
3-Lêkera شدن(şoden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez bû-yî-me |
men şod-e-em |
من شده-ام
|
| tu bû-yî-yî |
to şod-e-î |
تو شده-ای
|
| ew bû-yî-ye |
û şode est |
او شده است
|
| em bû-yî-ne |
ma şod-e-îm |
ما شده-ایم
|
| hûn bû-yî-ne |
şoma şod-e-îd |
شما شده-اید
|
| ew bû-yî-ne |
anha şod-e-end |
آنها شده-اند
|
4-Lêkera کردن(kerden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min kir-î-ye |
men kerd-e-em |
من کرده ام
|
| te kir-î-ye |
to kerd-e-î |
تو کرده ای
|
| wî/wê kir-î-ye |
û kerd-e-est |
او کرده است
|
| me kir-î-ye |
ma kerd-e-îm |
ما کرده ایم
|
| we kir-î-ye |
şoma kerd-e-îd |
شما کرده اید
|
| wan kir-î-ye |
anha kerd-e-end |
آنها کرده اند
|
5-Lêkera رفتن(reften)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez çû-yî-me |
men reft-e-em |
من رفته ام
|
| tu çû-yî-yî |
to reft-e-î |
تو رفته ای
|
| ew çû-yî-ye |
û reft-e-est |
او رفته است
|
| em çû-yî-ne |
ma reft-e-îm |
ما رفته ایم
|
| hûn çû-yî-ne |
şoma reft-e-îd |
شما رفته اید
|
| ew çû-yî-ne |
anha reft-e-end |
آنها رفته اند
|
Di zemanê gozeştyî dûr de bûden û daşten îstîsna ne ku bi dema borî ya sade tên bikaranîn.
formûla gozeşteyî dûr
| reha dema borî + sefetê mefûlî(ه) + lêkera alîkar bûden bi dema borî ya sade +pênase
|
1-Lêkera بودن(bûden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez bû-m |
men bûd-em |
من بودم
|
| tu bû-yî |
to bûd-î |
تو بودی
|
| ew bû |
û bûd |
و بود
|
| em bûn |
ma bûd-îm |
ما بودیم
|
| hûn bûn |
şoma bûd-îd |
شما بودید
|
| ew bûn |
anha bûd-end |
آنها بودند
|
2-Lêkera داشتن(daşten)
| kurmancî(yekjimar/pirjimar |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min yek he-bû/min du he-bûn |
men daşt-em |
من داشتم
|
| te yek he-bû/te du he-bûn |
to daşt-î |
تو داشتی
|
| wî,wê yek he-bû/wî,wê du he-bûn |
û daşt |
او داشت
|
| me yek he-bû/me du he-bûn |
ma daşt-îm |
ما داشتیم
|
| we yek he-bû/we du he-bûn |
şoma daşt-îd |
شما داشتید
|
| wan yek he-bû/wan du he-bûn |
anha daşt-end |
آنها داشتند
|
3-Lêkera شدن(şoden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez bû-yî-bûm |
men şod-e-bûd-em |
من شده-بودم
|
| tu bû-yî-bûyî |
to şod-e-bûd--î |
تو شده-بودی
|
| ew bû-yî-bûye |
û şode bûd |
او شده بود
|
| em bû-yî-bûne |
ma şod-e-bûd-îm |
ما شده-بودیم
|
| hûn bû-yî-bûne |
şoma şod-e-bûd-îd |
شما شده-بودید
|
| ew bû-yî-bûne |
anha şod-e-bûd-end |
آنها شده-بودند
|
4-Lêkera کردن(kerden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min kir-î-bû |
men kerd-e-bûd-em |
من کرده بودم
|
| te kir-î-bû |
to kerd-e-bûd-î |
تو کرده بودی
|
| wî/wê kir-î-bû |
û kerd-e-bûd |
او کرده بود
|
| me kir-î-bû |
ma kerd-e-bûd-îm |
ما کرده بودیم
|
| we kir-î-bû |
şoma kerd-e-bûd-îd |
شما کرده بودید
|
| wan kir-î-bû |
anha kerd-e-bûd-end |
آنها کرده بودند
|
5-Lêkera رفتن(reften)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez çû-yî-bû-m |
men reft-e-bûd-em |
من رفته بودم
|
| tu çû-yî-bû-yî |
to reft-e-bûd-î |
تو رفته بودی
|
| ew çû-yî-bû-ye |
û reft-e-bûd |
او رفته بود
|
| em çû-yî-bû-ne |
ma reft-e-bûd-îm |
ما رفته بودیم
|
| hûn çû-yî-bû-ne |
şoma reft-e-bûd-îd |
شما رفته بودید
|
| ew çû-yî-bû-ne |
anha reft-e-bûd-end |
آنها رفته بودند
|
Halê natemam di kurdî de nîne. Bi kurdî em dikarin wek dema niha pênase bikin. Ev zemane dişibe dema niha lê hinek cudahî hene. Ji bo karekî em behs dikin ku wext e bê kirin.
formûla halê natemam
| daşten/داشتن(reha dema niha)+ mî + reha lêkera dema niha + pênase
|
Bi dûçûna gramera farisî halê nerênî tine ye. Halê nerênî bi dema niha tê çêkirin. Lêkera daşten û bûden nayên bikaranîn di vî zemnaî de.
1-Lêkera شدن(şoden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| Ez di-b-im |
men darem mî-şev-em |
من دارم میشوم
|
| tu di-b-î |
to darî mî-şev-î |
تو داری میشوی
|
| ew di-b-e |
û dared mî-şev-ed |
او دارد میشود
|
| em di-b-in |
ma darîm mî-şev-îm |
ما داریم میشویم
|
| hûn di-b-in |
şoma darîd mî-şev-îd |
شما دارید میشوید
|
| ew di-b-in |
anha darend mî-şev-end |
آنها دارند میشوند
|
2-Lêkera کردن(kerden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| Ez di-k-im |
men darem mî-kon-em |
من دارم میکنم
|
| tu di-k-î |
to darî mî-kon-î |
تو داری میکنی
|
| ew di-k-e |
û dared mî-kon-ed |
او دارد میکند
|
| em di-k-in |
ma darîm mî-kon-îm |
ما داریم میکنیم
|
| hûn di-k-in |
şoma darîd mî-kon-îd |
شما دارید میکنید
|
| ew di-k-in |
anha darend mî-kon-end |
آنها دارند میکنند
|
3-Lêkera رفتن(reften)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| Ez di-ç-im |
men darem mî-rev-em |
من دارم میروم
|
| tu di-ç-î |
to darî mî-rev-î |
تو داری میروی
|
| ew di-ç-e |
û dared mî-rev-ed |
او دارد میرود
|
| em di-ç-in |
ma darîm mî-rev-îm |
ما داریم میرویم
|
| hûn di-ç-in |
şoma darîd mî-rev-îd |
شما دارید میروید
|
| ew di-ç-in |
anha darend mî-rev-end |
آنها دارند میروند
|
Gozeşteyî natemam di kurdî de nîne. Bi kurdî em dikarin wek zemanî gozeşteyî estemrarî pênase bikin. Ev zemane dişibe zemanî gozeşteyî estemrarî lê hinek cudahî hene. Ji bo karekî em behs dikin ku wext bû tê kirin.
formûla gozeşteyî natemam
| daşten/داشتن(reha dema borî)+ mî + reha lêkera dema borî + pênase
|
Bi dûçûna gramera farisî halê nerênî tine ye. Halê nerênî bi zemanî gozeşteyî estemrarî tê çêkirin. Lêkera daşten û bûden nayên bikaranîn di vî zemanî de.
1-Lêkera شدن(şoden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez di-bû-yim |
men daştem mî-şod-em |
من داشتم میشدم
|
| tu di-bû-yî |
to daştî mî-şod-î |
تو داشتی میشدی
|
| ew di-bû-y |
û daşt mî-şod-ed |
او داشت میشد
|
| em di-bûyin |
ma daştîm mî-şod-îm |
ما داشتیم میشدیم
|
| hûn di-bûyin |
şoma daştîd mî-şod-îd |
شما داشتید میشدید
|
| ew di-bûyin |
anha daştend mî-şod-end |
آنها داشتند میشدند
|
2-Lêkera کردن(kerden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min di-kir |
men daştem mî-kerd-em |
من داشتم میکردم
|
| te di-kir |
to daştî mî-kerd-î |
تو داشتی میکردی
|
| wî/wê di-kir |
û daşt mî-kerd-ed |
او داشت میکرد
|
| me di-kir |
ma daştîm mî-kerd-îm |
ما داشتیم میکردیم
|
| we di-kir |
şoma daştîd mî-kerd-îd |
شما داشتید میکردید
|
| wan di-kir |
anha daştend mî-kerd-end |
آنها داشتند میکردند
|
3-Lêkera رفتن(reften)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez di-çû-yim |
men daştem mî-reft-em |
من داشتم میرفتم
|
| tu di-çû-yî |
to daştî mî-reft-î |
تو داشتی میرفتی
|
| ew di-çû |
û daşt mî-reft |
او داشت میرفت
|
| em di-çû-yin |
ma daştîm mî-reft-îm |
ما داشتیم میرفتیم
|
| hûn di-çû-yin |
şoma daştîd mî-reft-îd |
شما داشتید میرفتید
|
| ew di-çû-yin |
anha daştend mî-reft-end |
آنها داشتند میرفتند
|
Bi farisî wek zemanê ayende tê zanîn
formûla dema bê
| reha dema niha ya خواه>خواستن+ pênase +reha lêkera dema borî
|
1-Lêkera بودن(bûden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez dê he-bim |
men xah-em bûd |
من خواهم بود
|
| tu dê he-bî |
to xah-î bûd |
تو خواهی بود
|
| ew dê he-be |
û xah-ed bûd |
و خواهد بود
|
| em dê he-bin |
ma xah-îm bûd |
ما خواهیم بود
|
| hûn dê he-bin |
şoma xah-îd bûd |
شما خواهید بود
|
| ew dê he-bin |
anha xah-end bûd |
آنها خواهند بود
|
2-Lêkera داشتن(daşten)
| kurmancî(yekjimar/pirjimar |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min dê yek he-be/min dê du he-bin |
men xah-em daşt |
من خواهم داشت
|
| te dê yek he-be/te du he-bin |
to xah-î daşt |
تو خواهی داشت
|
| wî,wê dê yek he-be/wî,wê du he-bin |
û xah-ed daşt |
او خواهد داشت
|
| me dê yek he-be/me du he-bin |
ma xah-îm daşt |
ما خواهیم داشت
|
| we dê yek he-be/we du he-bin |
şoma xah-îd daşt |
شما خواهید داشت
|
| wan dê yek he-be/wan du he-bin |
anha xah-end daşt |
آنها خواهند داشت
|
3-Lêkera شدن(şoden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez dê bibim |
men xah-em şod |
من خواهم شد
|
| tu dê bibî |
to xah-î şod |
تو خواهی شد
|
| ew dê bibe |
û xah-ed şod |
او خواهد شد
|
| em dê bibin |
ma xah-îm şod |
ما خواهیم شد
|
| hûn dê bibin |
şoma xah-îd şod |
شما خواهید شد
|
| ew dê bibin |
anha xah-end şod |
آنها خواهند شد
|
4-Lêkera کردن(kerden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez dê bi-k-im |
men xah-em kerd |
من خواهم کرد
|
| tu dê bi-k-î |
to xah-î kerd |
تو خواهی کرد
|
| ew dê bi-k-e |
û xah kerd |
او خواهد کرد
|
| em dê bi-k-in |
ma xah-îm kerd |
ما خواهیم کرد
|
| hûn dê bi-k-in |
şoma xah-îd kerd |
شما خواهید کرد
|
| ew dê bi-k-in |
anha xah-end kerd |
آنها خواهند کرد
|
5-Lêkera رفتن(reften)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez dê bi-ç-im |
men xah-em reft |
من خواهم رفت
|
| tu dê bi-ç-î |
to xah-î reft |
تو خواهی رفت
|
| ew dê bi-ç-e |
û xah-ed reft |
او خواهد رفت
|
| em dê bi-ç-in |
ma xah-îm reft |
ما خواهیم رفت
|
| hûn dê bi-ç-in |
şoma xah-îd reft |
شما خواهید رفت
|
| ew dê bi-ç-in |
anha xah-end reft |
آنها خواهند رفت
|
Hinek hoker;
- کاش (kaş): xwezî
- شاید (şayed): belkî
Formûla halê eltezamî
| Reha dema borî + e + baş + pênase
|
1-Lêkera بودن(bûden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez he-bû-ma |
men bûde-baş-em |
من بوده باشم
|
| tu he-bû-ya |
to bûde-baş-î |
تو بوده باشی
|
| ew he-bû-ya |
û bûde-baş-ed |
او بوده باشد
|
| em he-bû-na |
ma bûde-baş-îm |
ما بوده باشیم
|
| hûn he-bû-na |
şoma bûde-baş-îd |
شما بوده باشید
|
| ew he-bû-na |
anha bûde-baş-end |
آنها بوده باشند
|
2-Lêkera داشتن(daşten)
| kurmancî(yekjimar/pirjimar |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min yek he-bû-ya/min du he-bû-na |
men daşte-baş-em |
من داشته باشم
|
| te yek he-bû-ya/te du he-bû-na |
to daşte-baş-î |
تو داشته باشی
|
| wî,wê yek he-bû-ya/wî,wê du he-bû-na |
û daşte-baş-ed |
او داشته باشد
|
| me yek he-bû-ya/me du he-bû-na |
ma daşte-baş-îm |
ما داشته باشیم
|
| we yek he-bû-ya/we du he-bû-na |
şoma daşte-baş-îd |
شما داشته باشید
|
| wan yek he-bû-ya/wan du he-bû-na |
anha daşte-baş-end |
آنها داشته باشند
|
3-Lêkera شدن(şoden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez bi-bû-ma |
men şode-baş-em |
من شده باشم
|
| tu bi-bû-ya |
to şode-baş-î |
تو شده باشی
|
| ew bi-bû-ya |
û şode-baş-ed |
او شده باشد
|
| em bi-bû-na |
ma şode-baş-îm |
ما شده باشیم
|
| hûn bi-bû-na |
şoma şode-baş-îd |
شما شده باشید
|
| ew bi-bû-na |
anha şode-baş-end |
آنها شده باشند
|
4-Lêkera کردن(kerden)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| min bi-kir-a |
men kerde-baş-em |
من کرده باشم
|
| te bi-kir-a |
to kerde-baş-î |
تو کرده باشی
|
| wî/wê bi-kir-a |
û kerde-baş-ed |
او کرده باشد
|
| me bi-kir-a |
ma kerde-baş-îm |
ما کرده باشیم
|
| we bi-kir-a |
şoma kerde-baş-îd |
شما کرده باشید
|
| wan bi-kir-a |
anha kerde-baş-end |
آنها کرده باشند
|
5-Lêkera رفتن(reften)
| kurmancî |
farisî (latinî) |
farisî (aramî)
|
| ez bi-çû-ma |
men refte-baş-em |
من رفته باشم
|
| tu bi-çû-ya |
to refte-baş-î |
تو رفته باشی
|
| ew bi-çû-ya |
û refte-baş-ed |
او رفته باشد
|
| em bi-çû-na |
ma refte-baş-îm |
ما رفته باشیم
|
| hûn bi-çû-na |
şoma refte-baş-îd |
شما رفته باشید
|
| ew bi-çû-na |
anha refte-baş-end |
آنها رفته باشند
|
Di vê naverokê de lêkerên berbelavî tên bikaranîn hene:
| Lêkerên farisî |
Reha dema niha |
Kurmancî
|
| رفتن (reften) |
رو (rev) |
çûn
|
| دادن (daden) |
ده (deh) |
dan
|
| شدن (şoden) |
شو (şev) |
bûn
|
| گذاشتن (gozaşten) |
گذار (gozar) |
danîn
|
| کردن (kerden) |
کن (kon) |
kirin
|
| داشتن (daşten) |
دار (dar) |
heyîn
|
| نوشتن (nevîşten) |
نویس (nevîs) |
nivîsîn
|
| برگشتن (bergeşten) |
برگرد (bergerd) |
vegerîn
|
| ساختن (saxten) |
ساز (saz) |
çêkirin, sazkirin
|
| خوردن (xorden) |
خور (xor) |
xwarin
|
| گفتن (goften) |
گو (go) |
gotin
|
| ریختن (rîxten) |
ریز (rîz) |
weşîn
|
| خواندن (xanden) |
خون (xûn) |
xwendin
|
| آوردن (averden) |
آور (aver) |
anîn
|
| افتادن (oftaden) |
افت (oft) |
ketin
|
| بردن (borden) |
بر (ber) |
birin
|
| شنیدن (şenîden) |
شنو (şenû) |
bihîstin
|
| خوابیدن (xabîden) |
خواب (xab) |
nivistin
|
| نشستن (nişesten) |
نشن (nişîn) |
rûniştin
|
| پوشیدن (pûşîden) |
پوش (pûş) |
li xwe kirin
|
| رسیدن (resîden) |
رس (res) |
gihiştin
|
| آمدن (ameden) |
آی (ay) |
hatin
|
| شستن (şosten) |
شو (şû) |
şûştin
|
| خریدن (xerîden) |
خر (xer) |
kirrîn
|
| گرفتن (giriften) |
گر (gîr) |
wergirtin
|
| شمردن (şomarden) |
شمار (şomar) |
jimartin
|
| فروختن (feroxten) |
فروش (feroş) |
firotin
|
| زدن (zeden) |
زن (zen) |
lêdan
|
| دوختن (dûxten) |
دوز (dûz) |
dirûn
|
| ترسیدن (tersîden) |
ترس (ter) |
tirsîn
|
| پختن (poxten) |
پز (pez) |
pejirîn, pehtin
|
| شناختن (şenaxten) |
شناس (şenas) |
nasîn
|
| باریدن (barîden) |
بار (bar) |
barîn
|
| خواستن (xasten) |
خواه (xah) |
xwestin
|
| ایستادن (îstaden) |
ایست (îst) |
rawestîn
|
| ماندن (manden) |
مان (man) |
man
|
| بخشیدن (bexşîden) |
بخش (bexş) |
efû kirin, bexşîn
|
| دانستن (danesten) |
دان (dan) |
zanîn
|
| بریدن (borîden) |
بر (ber) |
birrîn
|
| کشیدن (kişîden) |
کش (kiş) |
kêşan
|
| دویدن (devîden) |
دو (dev) |
revîn
|
| بستن (besten) |
بند (bend) |
girtin
|
| توانستن (tevanisten) |
توان (tevan) |
karîn, şiyan
|
| فرستادن (ferestaden) |
فرست (ferest) |
rêkirin, şandin
|
| آموختن (amûxten) |
آموز (amûz) |
fêrbûn, hînbûn
|
| پرداختن (perdaxten) |
پرداز (perdaz) |
hesabdan, sencandin
|
| چیدن (çîden) |
چین (çîn) |
çinîn, rûçikandin
|
| مردن (morden) |
میر (mîr) |
mirin
|
| گذشتن (gozeşten) |
گذر (gozer) |
buhurîn, borîn
|
| دیدن (dîden) |
بین (bîn) |
dîtin
|
| پسندیدن (pesendîden) |
پسند (pesend) |
pesend kirin
|
| نوشیدن (nûşîden) |
نوش (nûş) |
vexwarin
|
| برداشتن (berdaşten) |
بردار (berdar) |
rakirin
|
| پرسیدن (porsîden) |
پرس (pors) |
pirsîn
|
| کاشتن (kaşten) |
کار (kar) |
çandin, xwedî kirin
|
| یاد گرفن (yad giriften) |
یاد گیر (yad ger) |
fêrbûn
|
| بافتن (baften) |
باف (baf) |
honandin
|
| دوشیدن (dûşîden) |
دوش (dûş) |
dotin
|
| خندیدن (xendîden) |
خند (xend) |
kenîn
|
| پیچیدن (pîçîden) |
پیچ (pîç) |
pêçandin, vegerîn
|
| گشتن (geşten) |
گرد (gerd) |
geryan
|
| پریدن (perîden) |
پر (per) |
rabûn
|
| یافتن (yaften) |
یاف (yaf) |
peyda kirin
|
| راندن (randen) |
ران (ran) |
ajotin
|
رفتن (reften)