Çavkaniya Kurdiya jêrîn bibîne

{{yekkirin|[[Kelhûrî (Kirmaşanî)]], [[Kirmaşanî]]}}
{{Agahîdank ziman
| nav                = Kurdiya jêrîn
| navê xwemalî       = [[Kurdî xwarig]], [[kurdî]]
| renga malbat       = Hind û ewropî
| dewlet             = {{ala|Îran}}<br />{{ala|Îraq}}
| herêm              = {{ala|Kurdistan}}
| nexşe              = SOUTHERN KURDISH.JPG
| firehiya nexşe     = 
| binnexşe           = Nexşeya Zaraveyên Kurdiya jêrîn
| zimanê zikmakî     = 4 milyon heya 6 milyon be [[Kelhurî]], [[Lekî]] û [[Hewramî]] diaxiwin
| malbat1            = [[Hind û Ewropî|Zimanên hind û ewropî]]
| malbat2            = [[Zimanên hind û îranî]]
| malbat3            = [[Zimanên îranî]]
| malbat4            = [[Zimanên îranî#Zimanên îranî yên rojava|Zimanên îranî yên rojava]]
| malbat5            = [[Zimanên îranî yên bakur-rojava]]
| malbat6            = [[Kurdî]]
| iso3               = sdh
| agahdarî           = 
}}
'''Kurdiya jêrîn''' yek ji zaravên zimanê kurdî ye.

== Derbarê kurdiya jêrîn ==

Kurdiya jêrîn/başûrî yek ji tayên zimanê kurdî ye ku pitir nêzî kurdiya navîn an [[soranî]] ye. Ji ber ku kurdiya jêrîn ketiye navbera farisî, lurî, soranî û hewramî taybetmendiyên xwe hene.
Herwiha li gor ol û ayîn jî pitir kurdên [[yarsan]] û şî'e bi devokên jêrîn diaxvin. Îro pitir ji çar milyon kes bi kurdiya jêrîn diaxivin.

== Devokên kurdiya jêrîn ==
* [[Kirmaşanî]]: devoka sereke ya kurdiya jêrîn ku pitir li nav bajar û parêzgeha Kirmaşanê tê bikaranîn.
* [[Kelhurî]]: pitir li bajarên Gîlan û Şabadê û Eywan tê bikaranîn.
* [[Mayani]]: pitir li bajarên Kengawer û Sehna û Bêston û Esedabad tê bikaranîn.
* [[Lekî]]: pitir li bajarên Leknişîna Kirmaşan û Luristanê mîna [[Hersîn]] û [[Elişter]] tê bikaranîn.
* [[Feylî]]: pitir li Bexda, derdora Xaneqîn û Bedre tê bikaranîn.
* [[Şêxbizinî]]: kurdên ku çen sed sal berî niha ji derdorên Kirmaşan û Silêmanî hatine veguhastin bo Anatolî û Tirkî û pitir li [[Heymane]] dijîn.{{Çavkanî hewce ye|tarîx=nîsan 2024}}

== Belavbûyîna kurdiya jêrîn ==
Kurdiya jêrîn bêhtir li parêzgehên Kirmaşan û Îlamê tê axaftin. Li rojhilata Kurdistanê heremên Lekistan li parêzgeha Luristan û Bîcar li parêzgeha Sine jî jêrînaxiv in. Herweha ji [[Xaneqîn]] berev jêr de hevsînor digel parêzgehên Kirmaşan û Îlamê kurdiya jêrîn tê bikaranîn. Li Bakûrê Kurdistanê û Tirkyeyê jî li çend deveran devoka şêxbizinî tê axafitin.

== Kurdiya kirmaşanî ligel zaravayên kurdî yên din ==

{|class="wikitable" 
! [[Kirmaşanî]] ||[[Soranî]] ||  [[Kurmancî]] || [[Zazakî]] || [[Hewramî]] 
|-
| Min ||Min  ||Ez, Min||Ez||Amin, Min
|-
|Tu||To||  Tu, te||Ti, To||To, Etû, Tû
|-
|Min kem||Min dekem  || Ez dikim ||Ez kenu||Amin/Min mekerû 
|-
|Min çim ||Min deçim  ||Ez diçim ||Ez Şonu||Min milû 
|-
|Fere, fire || Zor  ||Pir, Gelek, Zaf ||Zaf||Zor/fira
|-
|Wit||Got/Wit||Got ||Vat||Wat/vat
|-
|Îrenge, Îse ||Êsta ||Niha, Vêsta, Nika ||Nika||îse
|-
| Hat-||Hat-|| Hat-||ame-||ame- 
|-
| Deng||Bang, Deng ||Deng||Veng||Deng 
|-
|Gewre, Qeü||Gewre ||Gewre, Gir, Mezin||Pîl||Gore 
|-
|Wa||Ba|| Ba||Va||Va/Wa 
|-
|Waran||Baran|| Baran||Varan||Baran 
|-
|Xeraw, Gen||Xirap|| Xirab/genî||Xirab||Xirab 

|}

== Mijarên têkildar ==
{{Incubator|code=kmr}}
* [[Kurmancî]]
* [[Kirmanckî]]
* [[Kelhûrî (Kirmaşanî)|Kelhurî (Kermaşanî)]]
* [[Soranî]]
* [[Lûrî]]
* [[Hewremanî]]
* [[Başkurdî]]

* [[Feylî]]
* [[Kelhûrî (Kirmaşanî)|Kelhurî (Kermaşanî)]]
* [[Gûranî (Kelhurî)]]
* [[Şêxbizinî]]
* [[Bêranwenî]]
* [[Harsînî]]
* [[Silaxurî]]
* [[Gerrusî]]
* [[Kûranî]]
* [[Kelanî-Ebdûyî]]
* [[Sencabî]]
* [[Sincawî]]
* [[Babacanî]]
* [[Zengeneyî]]
{{Zaravayên zimanê kurdî}}

{{Kontrola otorîteyê}}

[[Kategorî:Kurdiya jêrîn| ]]
[[Kategorî:Zimanên Kurdistanê]]
[[Kategorî:Zimanê kurdî]]