Pergall

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.

Pergall (we êngilîsî: system) deseyg le terekerkêyl (fêlûinfî'alel) ya bewendeli serwexuwe'se ke gişkîg hewparçe durus ken.

Watey yê "gişki hewparçe" her wehayş tuwanîd erra nîşan danini yê dese le rabiteyl we kar bîyed.

Zemîney lêkûlîni zanistane le barey pergall we ey beşele teqsîm bûd: têorî pergall, fermannasî, pergalleli cûlla, û pergalleli amête. Fîştiri pergallel ey taywetmendîyele dîrîn:

Pergallel binar dîrin, û ey binare we lay beşegan û çûnayetî terkîbyan te'rîf bîye.
Pergallel akar (reftar) dîrin, ke ey akare serûkar dîrîd we nawdadegan (wûrûdîgan), derdadegan (xurucîgan), û şîwey perdaxt kirdini nawdadegan.
Pergallel taywetmendîg ewtir dîrin ke birîtî ye le rabite û êtesal le naw beşegani curwacuryan: naw-êtêsali.

Wişey pergall mumkin e we desey rêsa û qanunegan yê hukumetîş, ke akari ew hukumet te'rîf ken, biwetgîd.

Maneyli Pergall[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Muhît û merzegan: têorî pergall dinyay îme cûri pergallîg diwînîd. Îme tuwanîmin yê pergall we şinasîni merzeganî wîna (tesewur) bikeymin. Ey yanî îme baye hellwijarîmin (intixab bikeymin) ke kam bewendel le naw pergallege bûn û kam le deri pergall. Duma ey kare îme tuwanîm modêl erra peragllege pîşnîyar bikeymin û wey rewişe akareganî pîşwînî bikeymin.

Pergalleli sirûştî û deskirdi ayim: le dinya her du curi ey pergallele vucud dîrin.

Pegalli walla: yê pergalli walla me'mulen wegerd henîg bewendel le muhît ewana tereker (fe'lûinfi'al) keyd.

Perdaxt kirdin û perdaxti teregûrandin: yê pergall tuwanîd curi yê perdaxtgeri teregûrandinîş kar bikeyd.

Jîrpergallel: yê jîrpergall birîtî ye le çend onsor ke we xuweyan pergallîg durus ken, û le watey bantir beşîgin le pergallîg gewretir.

Cureli Pergall[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Pergall cureli curwacur dîrîd: pergalli zînig, pergalli kakeşanî, pergalli awûrî, pergalli xuweretawî, pergalli ferhengi, û ewantir.