Çavkaniya Şemsu'l-mearifu'l-kubra (pirtûk) bibîne

{{Sernavê îtalîk}}
{{Sêwî|tarîx=gulan 2024}}
{{Paqij bike|tarîx=gulan 2024}}
{{Agahîdank pirtûk}}
[[Wêne:Shams_alm3aref.jpg|thumb|Wêneyê qaba pirtûka ''Şems elmearif elkubra'']]
'''''Şemsu'l-mearifu'l-kubra''''' (bi kurdî: "Zanîna Roka Zanîna Mezin"), an jî '''''Şemsu'l-mearif we letaifu'l-ewarif''''' [[pirtûk]] û [[destnivîs]] bo karên sihirbazî bi cinan ve girêdayî ye, ola [[Îslam]]ê wê qedexe kiriye û nivîsandina wê li Ehmed bin Elî Elbûnî vedigere, yê ku di sala 622an [[Salnameya koçî]] wefat kir. Û ew nûdemî hate çapkirin bi jêbirin û jirêderketina hinek ciyan, lê hîna jî pirtûk gelek tiştên [[sihirbazî]] yên ne zelal tê de hene û beşê yekem jê hate çapkirin û ew ji 577 rûpelan e di pirtûkxaneya Beyrûtê di sala [[1985]]an de. Çar peyam li dawiya wê naverokirî ne ji berhema Ebdul Elqadir Elhuseynî Eledhemî.

== Çar peyam li ser vê rêzdariyê ne ==
* Tereziya dadê di mebestên hukmên remlên de (Mîzan El Edil fî Meqasid Elremil).
* Vekirinên xwestekan di teybetmendiyên gerrstêrkan de (Fewatih El Rexaib Fî Xisûsiyat Elkewakib).
* Kulîlka zozanan di belgeyên burcan de (Zehr El Mirûc Fî Delail El Birûc).
* Nazdariya îşarertê di şayesandinên destpêka pirtûka Şems El Mearif Elkubra de ya ku bi Cin û sihirbaziyan ve girêdayî ye û ew pirtûkek li gelek dewletên Îslamî qedexe ye, ji ber ku nivîsên bo anîna Cinan tê de hene û ev tişt di Şerîeta Îslamî de qedexe ne..

== Qedexekirina xwendina wê li cim misilmanan ==
Ola îslamî weke pirtûkek fêrbûna sihirbaziyê dibîne û li ser vê yekê, "Êdî nabe ku lêbinêre û ne wê bixwîne û ne wê bifroşe û ne jî bikire, ji ber ku Sihirbazî guneh e, û xwestina wê guneh e û bawerkirina bi xelkên wê jî guneh e, lê berlê ew ji Heft Gunehên Mirdar e, û hinek jê Kufir bixwe ye bi gelamperiya Zanîsvanan".

Şêx Ibn Baz li ser pirtûkên sihirbaziyê gotiye bi giştî weke ku di fitweyên Nûr Ele Elderb (Ronî li ser Rê): "Û nabe ku şagirtê zanîstê û ne yên din vê pirtûkê bixwîne yan jî fêrî tiştê tê de bibe, û ji xwe ji bilî şagirtê zanîstê wisa ye nabe ku ew fêrî tiştê tê de bibe yan jî wê bixwîne. Ji ber ku di ber nebaweriya bi Xwedê ve dibe, Êdî erk ewe ku wê biqetîne ku li ku derê be. Herwiha hemû pirtûkên fêrbûna sihirbaziyê û falvekirinê dibe ku ji holê bên avêtin."

== Hûrguliyên pirtûkê ==
Sernavê pirtûkê ev e: ''Şems elmearif elkubra we letaif elewarif'' (carinan bi kurtahî: "Şems Elmearif û Letaif Elewarif), di çar paşeyan û micelidek nêzî 600 rûpelan. Berhema Ehmed Bin Elî Elbûnî, yê ku di sala 622 mişextî de miriye. Û wî di vê nivîsê de di bin navnîşana xwe destnîşan kir gote di keşifandina gumanan de: Û mebest ji vê pirtûkê fêrbûna sihirbaziyê û awayên wê û navên hinek cinan û awayên bangkirina wan.

Lê li ser naveroka vê pirtûkê êdî ew tevlihevbûneke matdar ji zaniyariyên têgihştî û yên netêgihiştî bo şawezê û bangkirina Cinan, û tê de <code>şayese</code>yên taluke û <code>şaweze</code>yên gelek hene. Û karê şawezekar Elbûnî ev li cem balkêşvanên giyaniyan û sihirbazî û nivişk nasdar e û berhemên wî di vê qadê de hene û hinek ji wan li wê li pirtûkxaneyan digeriyan û deman di hewildana vekirina simbolên wê bo amadekirina <code>Cin</code>an derbas dikin, û hinek ji wan sihir û tilsimên netêgihiştî dikir, da ku kesên bi destgihandina cinan ketibe rehet bikin, weke ku ew dibêjin.

[[Axa Bozrg Eltehranî]] anî ser ziman ku ev pirtûk di ferhenga xweyê berfireh de li şêweyên [[şîa]], gengeaz e ku berhemdêr şiî be û di şayesandina pirtûkê de got: digot: "Şems Elmearif û Letaif Elewarif di bangexwazî û wird û zikir û xitme û sixurandin û libergerîn bi navên Xwedê Teala û ji bilî van şayeseyên sûreyan û ayetan û hinek ji zanîsta rojavayî û wekî din."<ref>{{Jêder-kitêb |url=http://shiaonlinelibrary.com/الكتب/3382_الذريعة-آقا-بزرگ-الطهراني-ج-14/الصفحة_226 |sernav=الذريعة إلى تصانيف الشيعة - ج14 |paşnav=الطهراني |pêşnav=آغا بزرگ |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20190605054016/http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3382_%D8%A7%D9%84%D8%B0%D8%B1%D9%8A%D8%B9%D8%A9-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%AC-14/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_226 |roja-arşîvê=2019-06-05 |roja-gihiştinê=2021-01-23 |rewşa-urlyê=zindî }}</ref> pişt re got: "Tiştên matdar tê de hatine û bangexwazî û kiryarên bêpiştrasî û bê doseya." <ref>{{Jêder-kitêb |url=http://shiaonlinelibrary.com/الكتب/3382_الذريعة-آقا-بزرگ-الطهراني-ج-14/الصفحة_227 |sernav=الذريعة إلى تصانيف الشيعة - ج14 |paşnav=الطهراني |pêşnav=آغا بزرگ |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20190629022731/http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3382_%D8%A7%D9%84%D8%B0%D8%B1%D9%8A%D8%B9%D8%A9-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%AC-14/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_227 |roja-arşîvê=2019-06-29 |roja-gihiştinê=2021-01-23 |rewşa-urlyê=zindî }}</ref>

== Beşên pirtûkê ==
Pirtûk li ser çil beşan hatiye veqetandin, ji wan:

* Beşa yekem : Di leksansan de û sir û encamên wan.
* Beşa duyem : Di dem û demjimêr de çalakîyên şikandin, dirêjkirin û rêxistin kirin.
* Beşa sêyem : Di bendên bîst û heştê heyvê de malên mêran hene.
* Beşa çarem : Li serwerên diwanzdeh rûspî û dravê wan ji nîşan û têkiliyan.
* Beşa pêncem : Li dizîyên Basmala û dewlemendiya wê ya taybetmendiyên veşartî û bextewariyê.
* Beşa şeşem : Di cerdevanî û kardêrên i'tikaaf de bi Elewî ve girêdayî ne.
* Beşa heftem : Di navên yên ku pêxember Îsa silavan li miriyan.
* Beşa heştem : Li çar girtin û dravê wê ji dunyayan û kumokan.
* Beşa nehem Di taybetmendiyên Qurana destpêkê de [[Quran|,]] [[ayet]] û vegotinên.
* Beşa dehem : Di nexşeyên [[Fatîhe|al-Fatiha de,]] duayên wê û taybetmendiyên wê yên navdar hene.
* Beşa yanzdeh In Invents and Enlightenment.
* Beşa diwanzdeh : Bi navê xwedayê mezin û encamên wê veşartî.
* Beşa sêzdeh : Di danûstendinên Al-Fatiha û dravê wê de ji komkirin û vexwendinan.
* Beşa çardehan [[Kevir]]: di werzîşê de, dhikr û lêborîn.
* Beşa panzdehan : Di şertên pêwist de ji bo hinekan bêyî yên di destpêkên heya tîrêjên dawiya de.
* Beşa ixeşan : Bi [[Lîsteya navên xwedê li gor Îslamê|navên Xwedê, xweşiktirîn, û]] peymanên wan.
* Beşa heftan : Li ser milkên ji '''Kaf.Ha.Ya. Eyn. Sad كـهـيـعـص''' û nameyên Rabanaat Alokdsaat.
* Beşa hejdeh : Di taybetmendiyên ayeta Pîroz û berekariyên veşartî de.
* Beşa nîvek : Di taybetmendiyên hin pêkhateyên komployê û jêhatî de.
* Beşa bîst : Li [[Yasîn|Sureya Yasîn]] û çi bangên wê yî pejirîner hene dravê wê ji vexwendan û bersivên.

== Lêveger ==
{{Çavkanî}}

== Çavkanî ==

* ''Agha Bazar Al-Tahrani'', çapa Beyrût-Libnanê, 1403 AH / 1983 AD, Weşanên Dar Al-Adwa.

== Girêdanên derve ==
* [http://digitaloccultmanuscripts.blogspot.com/2008/08/ Ofêrîna zanîn, kerem û zanîna]
* [http://gredos.usal.es/jspui/handle/10366/76252 Vergera Verbesî bi Spanî û Firstapa Yekem a Hevberî ya Jaime Coullaut Cordero (ji Universidad de Salamanca)]

{{Kontrola otorîteyê}}

[[Kategorî:Baweriyên xurafe]]
[[Kategorî:Mîtolojiya erebî]]
[[Kategorî:Mîtolojiya îslamê]]
[[Kategorî:Pirtûk]]
[[Kategorî:Wêjeya erebî ya serdema navîn]]