Çavkaniya Yekêtîy Nîstimanîy Kurdistan bibîne

{{Soranî}}
{{Agahîdank partiya siyasî
| nav                = Yekitiya Niştimanî ya Kurdistanê
| navê rastî         = یەکێتیی نيشتمانیی کوردستان <br/> Yekêtîy Nîştimanîy Kurdistan
| navê rastî ziman   = 
| ziman1             = 
| navê ziman1        = 
| ziman2             = 
| navê ziman2        = 
| ziman3             = 
| navê ziman3        = 
| ziman4             = 
| navê ziman4        = 
| logo               = PUK Logo.svg
| sernûçe            = 
| kodareng           = #00A550
| kurte              = YNK
| rêber              = 
| serok              = [[Bafil Talebanî]]
| rêvebir            = 
| gelemperî sekreter = 
| sekreterê ewl      = 
| sekreterê giştî    = 
| serokatî           = 
| sekreter           = 
| serokê axaftinê    = 
| avaker             = [[Celal Talebanî]]
| sernav rêber1      = 
| navê rêber1        = 
| sernav rêber2      = 
| navê rêber2        = 
| sernav rêber3      = 
| navê rêber3        = 
| sernav rêber4      = 
| navê rêber4        = 
| sernav rêber5      = 
| navê rêber5        = 
| damezrandin        = {{Destpêka dem|1975|06|01}}
| qanûnîkirin        = 
| qedexekirin        = 
| beralîker          = 
| derizandin         = 
| pêşrew             = 
| beralîkirin        = 
| domdar             = 
| sergeh             = [[Silêmanî]]
| rojname            = 
| sazandina ramanê   = 
| baskê xwendekaran  = 
| baskê ciwanan      = 
| baskê jinan        = 
| sernav bask1       = 
| bask1              = 
| sernav bask2       = 
| bask2              = 
| sernav bask3       = 
| bask3              = 
| sernav bask4       = 
| bask4              = 
| salê endamê        = 
| endam              = 
| îdeolojî           = Demokrasiya civakî, sosyalîzma demokratîk, sekûlerîzm
| helwest            = 
| dîn                = 
| neteweyî           = 
| herêmî             = 
| ewropayî           = 
| parzemînî          = 
| navneteweyî        = [[Enternasyonala Sosyalîst]]
| civîna ewropayê    = 
| sernav alîgir1     = 
| alîgir1            = 
| reng               = {{Reng box|#00A550|border=darkgray}} 
[[Kesk]]
| dirûşm             = 
| sirûd              = 
| cihê têkoşînê      = 
| sernav vala1       = 
| vala1              = 
| sernav vala2       = 
| vala2              = 
| sernav vala3       = 
| vala3              = 
| sernav vala4       = 
| vala4              = 
| sernav rûniştek1   = [[Parlamena Kurdistanê]]
| rûniştek1          = {{Composition bar|21|111|hex={{Rengê partiyê|Patriotic Union of Kurdistan}}}}
| sernav rûniştek2   = [[Parlamena Iraqê]]
| rûniştek2          = {{Composition bar|17|329|hex={{Rengê partiyê|Patriotic Union of Kurdistan}}}}
| sernav rûniştek3   = 
| rûniştek3          = 
| sernav rûniştek4   = 
| rûniştek4          = 
| nîşan              = 
| ala                = [[Wêne:Flag of PUK.png|thumb|center|250px]]
| malper             = {{URL|https://www.pukmedia.com/}}
| dewlet             = 
| welat              = [[Başûrê Kurdistanê]]
| welat dab1         = 
| partî dab1         = 
| hilbijartin dab1   = 
| welat2             = 
| welat dab2         = 
| partî dab2         = 
| hilbijartin dab2   = 
| jêrenot            = 
}}
'''Yekêtîy Nîstimanîy Kurdistan - YNK''' partîyeke kurdî ye [[çepgir]] e. YNK le salî 1975 le [[Berlîn]] hate damezrandin. Serokî YNK [[Bafil Talebanî]] ye. YNK le [[Îraq|Êraq]] kar dekat.

== Mêjûy damezrandinî (YNK) û nû bûnewe ==

Şorrişî Eylûl le salî (1961) le bardoxêkî nawçeyî u nêwdewletî diyarî kiraw û le encamî zulm û stem û çewsanewey neteweyî ‏u komelayetîda helgîrsa û zorbey Kurd lejêr balî ew şorrişeda kobûnewe, ziyatir le (100) hezar pêşmergey hebû le rûy madî u ‏me'newî dewletî Êran piştiwanî dekird , Êran bo labela kirdinewey nakokiyekanî xoy legel Êraq hawkarî şorrişî Kurdî dekird .‏ diway rêkewtnamey (11î/ Adarî / 1970 û çwar sal giftûgo kirdin , le encamî razî nebûnî hukumetî Êraq bo dan nan be ‏mafekanî gelî Kurd, le nîsanî (1974) şerr be germî destî pêkirdewe u hukûmetî Êraq le rêgay çendîn dewletî wek [[Rûsya]], ‏[[Urdun]],-l [[misir]] – [[Emrîka]] hewlîda bo giftûgo kirdin legel şay [[Êran]] ke eme diwa kartî Êraq bû bo le barbirdinî şorrişî Kurd.‏ le rêkewtî 6/3/1975 Rêkewtnnamey Cezayir le nêwan [[Sedam Husên]] û Şay Êran le Cezayir morkira u rêkewtineke be akam geyişt ‏biryardira kewa çîtir dest le karûbarî yektir werneden û Êran dergay hawkarî kirdin dabixat le şorrişeke. ‏ rojî 12/3/1975 wefdêkî Partîy Dêmokratî Kurdistan be serokayetî [[Barzanî]] çûwe Êran diway hewldanêkî zor tiwanîyan Şay Êran bibînin û Şa pêyîanî ‏rageyand ke mawey (42) sale nakokîman heye legel Êraq da êsta rêkewtin be akam geyştûwe û êweş (3) rêgatan le pêşe :- ‏ ‏-‏ dên bo Êran wek hawlatîy Êranî hisabtan bo dekirê ‏ ‏-‏ degerênewe Êraq arezûyî xotane ‏ ‏-‏ dirêje be xebat deden ême sinûr dadexeyn û be pêy îtifaqiyey Cezayir her kesêk le sinûr bigîrê teslîm be Êraq ‏dekirêtewe . ‏ welamî Barzanî : Êmeş berjewendî Êranîman belawe giring e . ‏ wefdeke gerayewe bo Kurdistan le 14/3/1975 kobûnewey serkirdayetî Partî destî pêkird bo mawey (6) roj berdewam bû, şewî ‏‏18/19/3/1975 sercem serkirdayetî û mektebî siyasî û fermandekan kobûnewe û dawa kira kewa dirêje be xebat bidirê belam bê sûd ‏bû , diwacar le rojî 19/3/1975 biriyarî şer rawestan dira û aş betal kira. cige le partî Komele û Hizbî Komunîstî hebû belam biçûk bûn tiwanay maneweyan nebû, Komeley Marksî Lînînî Kurdistan le ‏‏10/6/1970 damezrabû be nihênî le naw rîzekanî partî karî rêkxiraweyî xoyan dekird be serperştî Mam Celal. ‏

Bo ewey xelk le dewrî ew rêkxirawe kobibêtewe kesanî roşinbîrî helbijard le wane Newşirwan Mustefa, Şazad êayb, Mehmûdî ‏Mela Izet û Rifet Mela Mehmûd ewaneş be nihênî le naw ( balî mektebî siyasî ) karyan dekird . ‏ diyare pêş heftakanîş partî tûşî kêşey gendelî siyasî bibû le nawxo, tiwanay dirêjedan be xebatî nemabû Mam Celal le ‏hewlî drust kirdinî rêkxirawêkî nîştmanî şorşgêrdabû .‏ endamanî serkirdayetî (Komele) le salî 1970 le mane pêkhatbûn Şihabî Şêx Nûrî sikirtêrî komîtey serkirdayetî le nawewey ‏wilat – Mehemed Seîd, Mîrza/ l. lîjney Bexda ‏ ‏-‏ Cefer Ebdulwahid/ l. lêjney Hewlêr ‏ ‏-‏ Awat Ebdulxefûr / l. lîjney Silêmanî ‏ ‏-‏ Fireydûn Ebdulqadir / l. lîjney Kerkûk .‏ lew serdeme gencêkî zor peywendiyan be komelewe dekird heval (Şazad êayb ) seferî derewey kird bo lay Mam Celal ‏bemebestî birdinî name û agadarbûnî le wezî Kurdistan herweha namey Mam Celalî hêna bo Kurdistan ke helumerceke le bare ‏bo dirust kirdinî rêkxirawêkî nîştmanî firawan . ‏ ((destey damezrênerî / YNK ))‏ ‏ le (22/5/1975) le [[Dîmeşq]] le rêsturanî (gilîgle) le gerekî (Ebû Rimane)î Sûriye yekem kobûnewey destey damezrêner be emelî ‏destî be cêbecê kirdinî kareganî xoy kird em hevalane beşdarbûn :- ‏ ‏1-‏ Mam Celal 2- Newşirwan Mustefa 3- d. FUad Mesûm 4- d. Kemal Fuad 5- Adil Murad 6- Ebdulrezaq Feylî 7- Umer Şêx ‏Mûs neytuwanî beşdar bikat çunke Kurdîy Sûriye bû . ‏ kobûnewey diwem le Berlîn bestira le 27/5/1975 be serperiştî ([[Mam Celal]]) hendêk gorran le pirojeke kira û be resmî le rojî ‏‏1/6/1975 bilawkirawe . ‏ ezmûnî naw Yekêtîy Nîştmanîy Kurdistan ezmûnêkî nö bû le Kurdayetîda ke (3) rêkxirawî ciyawaz (3) serkirdayetî ciyawaz ke ‏her sêkiyan serbexoy rêkxiraweyî tewawîyan hebû .‏ ‏- komeley Marksî Lînînî Kurdistan le 10/6/1970 be nihênî damezrabû ‏ ‏- bizutinewey Sosyalîstî Kurdistan ‏ ‏- Hêlî Giştî . ‏ le biraderanî destey damezrênerî (YNK) pêkhatibû + ew kesaney ke ne bizutinewey Sosyalîst bûn ne Komele bûn , nawiyan ‏lênan (Xetî Giştî ) .‏ ‏ (( aşkirabûnî rêkxstinekanî komele )) ‏ komele dostayetî legel rêkxirawêkî Erebî hebû be nawî (Haraka al-Arabiya al-Ishtirakiya) ke be nihênî karî dekird le naw Êraq ‏lêpirsrawekey nawî (Bidale Elnêrawî ) bû .‏ bo peywendî kirdin be yektirewe le layen komele (anur zorab ) lelayen hreke (ulîd jinun) diyarîkirabûn herdûkiyan le m'ml karton ‏birîn îşiyan dekird le [[Bexda]] , diway tawto kirdinî wez'î Kurdistan (Fireydûn Ebdulqadir) raspêrdira ke biçête derewe bemebestî ‏agadar kirdinewey (Mam Celal ) le wez'î Kurdistan pêş çûnî kak (Fireydûn – Mam Celal ) nameyek rewan dekat le rêgay (Haraka‏‏) nameke degate destî (Ulîd) ke danîştûy Bexda ye kurrêk be nawî (Sitar Şelan) le rêkxistinekanî (Haraka) legel (Ulîd ) debê le ‏gerek debête şeriyan ke polîs dêt bo girtinî Sitar rojnameyekî (Haraka) le malekey degîrê le emnî Bexda dan be bûnî ‏rêkxistin dekat le naw Êraq û herweha basî (Ulîd) dekat ke deçine malî (Ulîd) komelêk belgenamey (Haraka) yan dest dekewê le ‏wane namekey (Mam Celal) ke bo Kurdistan hatubû paş lêdanî (Ulîd) nawî (Enwer Zorab ) dênî û şew kat jimêrî (2) deyben le ‏malekey bernamey Komele û demançeyek dedozinewe, bo beyanî mewîdî kobûnewe debê le malî Enwer Zorab ke biraderan dên dezanin ‏gîrawe herçî belgenamey ke hebûwe lewê legel xoyan dîben berew sinûrî Êran deron bemebestî xorizgarkirdiniyan newek ‏aşkirabibn, leser sinûr hemûyan degîrên le rojî 24/9/1975 ke jimareyan (40) kesew le rojî 1/1/1976 be pêy itfaqiyey ‏Cezayir Êran hemûyan teslîm be hukûmetî Êraq dekatewe 0‏ ‏ ((helgîrsanewey şorriş ))‏

le 1/6/1976 yekem mefrezey çekdarî le layen berrêz Mam Celal le Sûriye be rêkira ke jimareyan (37) Pêşmerge bûn neqîbî ‏Muhendis, Îbirahîm Ezo lêpirsrawiyan bû, em (37) Pêşmerge ye kira be (4) mefrezey biçûk, diway geyştiniyan le sinûrî Sûriye– ‏Turkiye bo Kurdistan.‏ her çwar mefrezeke lelayen qiyadey miweqetey ew katey Partî destgîr kiran û şehîd kiran lenawçekan.‏

‏"uwem wecbey nardinî pêşmerge bo kurdistan"‏

em hêze lefermande u kadîrekanî suriya pêk hatbû, karn be sê retl be serperştî kak newşêrwan mstefa le 21/11/1976 ‏rewaney kurdistan kiran. belam hêşta mam celal betêçûnî mefrezey yekemî nedezanî dû namey danê bo 'elî 'ebidulla, îdrîs ‏barzanî u mes'ud barzanî. paş geyştinî duwem mefreze le sê snûr baregayan dana. ‏

‏"iyekem wecbey çek"‏

iyekem wecbey çek lesuriyawe hat paş îtfaq kirdin legel qiyadey mweqete. le1/3/1977 çekekan birîtî bûn le: 60 klaşînkof ‏ke lelayen newşîrwanewe wergîran.‏ geranewey mam celal le salî 1977 bo kurdistan duway geranewey lebeyrut bo kurdistan yekem kobûnewey komîtey serkirdayetî ‏leser xakî kurdistan le 31/8/1977 best, ke 12 rojî xayand.‏ lekobûneweke mam celal be skirtêrî giştî danra.‏ komele: aram - salar 'ezîz.‏ bzûtinewe: resul mame - 'elî 'eskerî.‏ xetî giştî: endamanî destey damezrênerî (î. n. k)‏ duway labirdinî serkirdayetî le sê snûr bo nokan. lemangî 3/1978 duwem kobûnewey serkirdayetî bestira bo rêkxstinî pêşmerge – ‏darayî – dananî nexşe u plan – drust kirdinî heşt herêm. ‏ duway çend mangêk biriyar dra bigerênewe bo sê snûr. leber nzîkî lesuriya – turkiya – iêran – kurdistan.‏ ew kate ziyatir le hezar pêşmerge le serkirdayetî bûn, kiran be sê retl u jimareyekî zorî bê çek bûn. paş wergirtinî zaniyarî ‏leser sê snûr ke hêzekanî qiyade mweqete lewê bûn jimareyan 300 kes bûn. ‏ duway berê kewtinî retlî yekem u duwem le hekarî tûşî şer bûn legel qiyade mweqete u caşekanî turkiya. ziyatir le 750 ‏pêşmerge lew serdeme tiyaçûn.‏ baqî hêzekey serkirdayetî geranewe qendîl le20/9/1978 duway xorêkxstinewey serkirdayetî u drêjedan beşorş u helgîrsanî ‏şerî nêwan 'êraq u iêran le salî 1980 peywendî nêwan komarî îslamî iêran legel yekêtî baş bû.‏ lemaweyekî kem yekêtî twanî xo rêk bixatewe u zor lesnûrekan lerjêm azad bikat u ta salî 1988.‏ duway şerî nêwan 'êraq u kuwêt yekêtî bernamey azad kirdinî kurdistanî dana u ew kate zorbey hêzekanî yekêtî wek partîzan ‏mabûnewe ta raperînî 1991. ‏ ‏"nuwê bûnewe"‏

hemû rêkxirawêkî siyasî seretay drust bûnî beqonaxekanî mindalî u gencî u pîrîda têdeperê u hewlî geyştin be amanc ‏dedat. ‏ şorşî nuwê lemawey xebatî siyasî u çekdarî leşax komelêk goranî têda rûdawe. herweha berengarî hemû roje sextekan ‏bwetewe u twanay helsanewey hebuwe sereray bûnî komelê bîrî ciyawaz lenaw yekêtî.‏ bestinî çendîn konfrans leşax, lesalanî 80 kan wek konfransî komele lesalî 83 u 84 herweha konfransî herdû balî naw ‏iyekêtî – xetî giştî u bzûtinewey sosiyalîst paş ciyabûnewey beşêkî bzûtinewey sosiyalîst lenaw yekêtî lew konfranse ‏her dû baleke yekiyan girt u nawiyan na yekêtî şorşgêran. lewe bedwawe yekêtî buwe dû bal. yekêtî şurşgêran u komeley ‏rencderan.‏ bestinî kongirey yek le 28/1/1992 leslêmanî duway dû roj gwastirawe bo hewlêr ke mawey 17 rojî xayand. ziyatir le 750 kadîr lew ‏serdeme beşdarî kongireke bûn, her dû balî komele u yekêtî şorşgêran twanewe u biriyarî yekxstinî herdû baleke dra u tebenî ‏fîkirey sosiyal dîmukirat kira ke fre mînberî u cêgay hemû takêkî kurdistanî têda debêtewe u detwanin lenaw em rêkxirawe xebatî ‏siyasî xoyan biken u sereray bûnî bîr u ray ciyawazîş. ‏ we leduway salî 1996 yekêtî bo mawey çendîn roj kobûnewey serkirdayetî best le slêmanî be mebestî gorankarî lebernamey ‏karî xoy wek:‏ dananî wezaretî mafî mirov u kirdinewey nûsîngey mafî mirov le sercem dam u dezgakan. drust kirdinî çendîn rêkxirawî medenî u ‏kirdinewey kenalî ciyaciyaî azad u derkirdinî çendîn rojname u giringî dan berêkxirawe pîşeiyekan u kirdinewey çendîn senter u ‏komeley roşnbîrî be mebestî goran u kiranewe.‏ leruwî xizmetewe hewlê başî da bo bujanewey wez'î danîştwanî snûrî hikumetekey u ziyad kirdinî mûçey sercem fermanberan ‏pêş rûxanî hikumetî 'êraq. le 4/4/1999 konfransî nawxo bestira bo rêkxstinekan le sercem melbendekan, le 2001 kongirey ‏duwemî yekêtî le slêmanî bestira, tebenî fîkirey sosiyalîst u dîmukirat kira u serkirdayetî nuwê helbjêrdra u berêz mam celal be ‏skirtêrî giştî yekêtî helbjêrdra. ‏ sereray ew barudoxey ke kurdistanî pêda têdeperî bûnî şer lenêwan yekêtî u partî herweha lenêwan hikumetî 'êraq be ‏hawkarî p. k. k u anêar walaslam leser snûrî iêran u hêrşekanî salî 1997î partî behawkarî dewletî turkiya bo ser ‏hêzekanî yekêtî. ‏ beşdarî kirdinî yekêtî lekonfransî rêkxirawî ‏SI‏ lerojanî 31/5 u 1/6/2001 lemerakîş u wergîranî yekêtî beendamî çawdêr lew ‏rêkxirawe ke beduwem rêkxiraw dê leduway ‏UN‏ u nuwênerî 172 part u rêkxirawî têda endame.‏ mêjuwî 31 saley yekêtî behemû qonax u berzî u nzmî u germî u sardiye heme coriyekaniyewe, demanbatewe ser rastî twanay ‏iyekêtî lexo guncandin u rew kirdin legel ew waqî'e tazey ke heye. ‏ leserdemî şax u rûberû bûnewey çekdarane legel dagîr keranda u leduniyaî qurbanîdan da dijî sê kuçkey te'rîb – teb'îz – ‏tehcîr. yekêtî xawenî mezntirîn sermaiyeye. ‏ leraperênî helumercî şar u awedan kirdinewe damezrandinî berdî binaxey dîmukirasî u medeniyet u azadîş da yekêtî lerîzî ‏pêşewey parte siyasiyekanî kurdistan buwe. ‏ qonaxî duway rizgar kirdinî beşekey tirî jêr deselatî rjêm lesalî 2003 we erkî parastin u çespandiyan amajey behêzn u twanay ‏iyekêtî.‏ paş 2003 meseley bexoda çûnewe u xo nuwê kirdinewe lenaw yekêtî xstine ruwî kêşekan u beşdarî pê kirdinî xelk lekêşekan ‏ştêkî tazeye lerojeelatî nawerast begiştî u lekurdistan be taybetî.‏

== Girêdanên derve ==
* [http://www.pukpb.org Malpera YNK] (bi îngilîzî û erebî)

{{Portal bar|Kurdistan}}
{{Kontrola otorîteyê}}

[[Kategorî:Rêxistinên kurdan]]