Çavkaniya Zimanê avestayî bibîne

{{Agahîdank ziman
| nav                = Zimanê avestayî
| navê xwemalî       = Hind û ewropî
| renga malbat       = Hind û ewropî
| dewlet             = [[Îrana Mezin]]
| herêm              = 
| nexşe              = 
| binnexşe           = 
| firehiya nexşe     = 
| zimanê zikmakî     = Zimanê mirî
| malbat2            = [[Zimanên hind û ewropî]]
| malbat3            = [[Îranî]]
| malbat4            = 
| malbat5            = 
| malbat6            = 
| malbat7            = 
| renga malbat       = Hind û ewropî
| iso1               = 
| iso2               = 
| iso3               = 
| agahdarî           = 
}}
'''Zimanê avestayî''', piraniya şareza, rojhilatnas û lêkolîner li ser vê baweriyê ne ku çavkaniya [[zimanê farisî]] zimanê îranî ye ku [[Avesta]] bi vî zimanî hatiye nivîsîn.

Mîcerson dibêje:
:"Çavkaniya zimanê kurdî zimanê medî ye. Li gorî belgeyên dawî ku bi dest ketine, Avestaya [[Zerdeşt]] bi vî zimanî hatiye nivîsandin."

Rojhilatnasê navdar [[Darmestito]] dibêje:
:"Avesta bi zimanê madekan, bi zimanê medî hatiye nivîsandin. Zimanê kurdî, paşmayê zimanê medî ye."

[[Noldkeş]] dibêje:
:"Ger nivîsên paşayetiya medan bi dest bikevin ez bawer dikim, dê şik bikeve giyana berdenivîsên parsiyan."

[[Hirtsfiludê]] bi nav û bang ê rojhilatnas dibêje:
:"Zerdeşt ji binemala Sipîtameya med e ku di destpêkê de desthilatdarê bajarê Rey bûn. Peyva spîtme navê binemaleya zerdeşt e ku di gateyên de wekî Spîtme hatiye nivîsandin û bi wateya regez (nijad)a spî yan binemala spî ye."

[[Pilînûsê mezin]] ku berî zayînê di navbera salên 79-23'yan de jiyaye, di cizya sêyem û benda duyem a perawa xwe ya bi navê "Mêjûy Xorskî" de dibêje:
:"Zerdeşt ji binemala Med e û Avesta jî bi zimanê medî nivîsiye."

[[Babe Yadîgar]] ku yek ji pêşeng û hunermendê mezin ê sedsala heştemîn e, di berhema xwe ya bi navê "Zulal Zulal" de dibêje:
:"Zerdeşt ku ji binemaleya Spîmenê ye, di dema paşayetiya Guştasip şahê keyanî de serî hildaye û gel, deste deste li dora wî kom bûye û rêz û rêçikên wî hîn û fêr bûne. Wî jî agir pêxibstiye û gel ji bo nasîna Xwedayê yekane hay daye."

[[Mînorskî]] dibêje:
:"Her çend ku ji zimanê medî ji bilî çend navên taybetî tu tişt li cih nemaye jî, lê belê piştî ku ew sened û belge ketine destên me, derdikeve holê ku gelê kurd paşmayê qewmê med e û diyar e ku zimanê wan jî beşek ji zimanê medan e ku Avesta pê hatiye nivîsîn."

[[Hêrodotos]] di dîroka xwe de çend peyvên medî dane ku ew peyv niha jî di zimanê kurdî de hin caran tên bikaranîn. Ji bo mînak Hêrodotos dibêje:
:"Medan ji dêlesegan re gotiye sipako" ku niha jî di zaravayên kurdî de ji segan re dibêjin sipak, sipa, sipe û siplot."

Ji ber ku me ji re ron û diyar be ku zimanê avestayî û zimanê kurdî her yek ziman e, emê çend peyvên Avestayê digel kurdiya niha mînak bidin, da ku bê zanîn piştî derbasbûna demeke dûr û dirêj hîna jî zimanê kurdî ji zimanê avestayî cuda nebûye û neguheriye.

Bi van mînak û belgeyên ku me diyar kirin, xuya ye ku zimanê kurdî paşmayê zimanê medî ye û Avesta jî ku Zerdeşt diyarî me kiriye her bi zimanê medî hatiye nivîsîn. Her wekî me got [[Pilînûsê Romî]] ku berî zayînê di salên 79-237an de jiyaye û di berhema xwe de gotiye:
:"Zerdeşt ji binemala med bûye û Avesta jî bi zimanê medî nivîsîye. Êdî ger di paşerojê de Medistan an kurdistan bikeve ber lêkolînê û berdenivîsan şûnewarek bi dest bikeve ev mebesta bi tevahî dê ronî û diyar bibe."

{|
! Avestayî !! [[Zimanê farisî|Farisî]]!! [[Kurdî]]
|-
| espe || esb || esp/hesp
|-
| axitî || aştî || aştî
|-
| afrîne || aferîn || afrîn
|-
| xiştire, uştire || şotor || wiştir/hiştir
|-
| divenge || bang || deng
|-
| parşne || paşnê || pajne, paş
|-
| tenûre || tenûr || tenûr
|-
| xesûre || pêderzan/pederşowher || xezûre/xezûr
|-
| rane || ran || ran
|-
| geoşware || guşvarê || goşware, guwar
|-
| mawnge || mah || mang
|-
| masîye || mahi || masî
|-
| mûşte || moşt || mişt/mist
|-
| neîze || nêyzê || nêze
|-
| nicen || çîdan || cinîn
|-
| nefrîne || nêfrîn || nefrîn
|-
| kirite- || kerden || kirdin/kirin
|-
| birite- || borden || birdin/birin
|-
| xverite- || xorden || xwardin/xwarin
|-
| dirite- || daşten, dar- || hebûn, dîr-
|-
| mirite- || morden || mirdin/mirin
|-
| pîta || pêder || piya, bav
|-
| reoçeh || rûz || roj
|-
| vehirke || gorg || ferq, gûr
|-
| kihirpe || pêyker || kirpe, peyker
|-
| weç || vajê || wişe
|-
| weraze || goraz || beraz/weraz
|-
| esmen || asêman || ezmen/asman
|-
| stere || sêtarê || stêr/estêre/stêrk
|-
| wuze || vez, baz || wez
|--
|-
| eîte- || ameden- || hatin/hetin
|}

== Girêdanên derve ==
* [http://www.avesta.org/avdict/avdict.htm Ferhenga Avesta-Înglîzî]

== Çavkanî ==
{{Çavkanî}}

{{Zimanên îranî}}

{{Kontrola otorîteyê}}
{{Şitil}}

[[Kategorî:Avesta]]
[[Kategorî:Zimanên îranî|avestayî]]
[[Kategorî:Zimanên mirî|avestayî]]