Çavkaniya Çemê Dunayê bibîne

{{Agahîdank çem
| nav                = Duna
| navê_din           = Danûb, Dunaî, Dunav, Donau
| wêne               = Mária Valéria´s bridge.jpg
| wêne_sernav        = Duna di navbera tixûbên [[Mecaristan]] û [[Slovakya]]yê de
| herêm              = [[Ewropa]]
| dewlet             = {{ala|Almanya}}, {{ala|Awistriya}},<br /> {{ala|Slovakya}}, {{ala|Kroatya}},<br /> {{ala|Serbistan}}, {{ala|Bulgaristan}},<br /> {{ala|Romanya}}, {{ala|Moldova}},<br /> {{ala|Ûkrayna}}
| parêzgeh           = 
| dirêjayî           = 2.860 km
| tejane             = 817.000
| debî               = 6.500
| milên_wê           = [[Morava]], [[Drava]], [[Tisa]], [[Sava]], [[Olt]], [[Siret]], [[Prut]]
| cihderk            = [[Almanya]] (ji Brege û Brigach)
| cihderk_cih        = [[Donaueschingen]]
| cihderk_bilindayî  = 678
| cihderk_hêlîpan    = 47.950833
| cihderk_hêlîlar    = 8.520278
| dev                = [[Deryaya Reş]]
| dev_cih            = [[Deltaya Duna]] ([[Romanya]] û [[Ûkrayna]])
| dev_bilindayî      = 
| dev_hêlîpan        = 45.2175
| dev_hêlîlar        = 29.761389
| nexşe              = Danube basin.png
| nexşe_sernav       = Hewzeya Çemê Duna
}}

'''Çemê Dunayê''',{{Çavkanî hewce ye|tarîx=gulan 2024}} '''Danûb'''<ref>[[Î.O. Farîzov]] (1957). Ferhenga ûrisî-kurmancî. Neşirxana Dewletê ya Ferengê Xaricî û miletiyê, Moskva.</ref>, piştî çemê [[Volga]]yê li [[Ewropa]]yê çemê herî mezin ê duyem e. Ew weke rê[[av]]a navneteweyî ye. Duna ji başûrê [[Almanya]]yê, herêma [[Daristana Reş]] ''(Schwarzwald)'', bi yekbûna çemên [[Breg]] û [[Brigach]] ên li navçeya [[Donaueschingen]]ê destpê dike. Piştî vê navçeyê weke Duna tê binavkirin. Bi dirêjbûna 2860 kîlometre, di nava Ewropayê re ([[Almanya]] (7,5%), [[Awistirya]] (10,3%), [[Slovakya]] (5,8%), [[Mecaristan]] (11,7%), [[Kroatya]] (4,5%), [[Serbistan]] (10,3%), [[Bulgaristan]] (5,2%), [[Moldova]] (1,6%), [[Ûkrayna]] (3,8%) û [[Romanya]] (28,9%)) ber bi [[Deryaya Reş]] ve diherike. [[Deltaya Duna]]yê berî ku Duna tevlî Deryaya Reş bibe, di navbera Romanya û Ûkraynayê de pêk tê.

Hewzeya çemê Dunayê 817.000 çargoşe kîlometre ye û heta ku ji jêderka xwe ber bi Deryaya Reş ve diherike 120 robarên bi dirêjbûnên cuda tevlî Dunayê dibin. Ji van çeman yên dirêj ev in: [[Drava]] (707 km), [[Tisa]] (965 km), [[Sava]] (947 km), [[Morava]] (354 km), [[Olt]] (615 km), [[Siret]] (706 km) û [[Prut]] (953 km).

== Nav ==
Navê Dunayê di çavkaniyên [[latînî]] de weke Danubius, Danuvius, Ister û di dema Yewnanistana kevnare de weke Ἴστρος (''Istros'') tê zanîn. Bi [[Zimanê trakî|trakî]] peyva Donaris ji bo ''Dunaya jor'' û Istros ji bo ''Dunaya jêr'' dihate bikaranîn.<ref>Katičic', Radislav. ''Ancient Languages of the Balkans, Part One''. Paris: Mouton, 1976: 144.</ref>

Tê gotin ku peyva ''Dānuvius'' ji zimanên keltî yan jî ji îranî tê. Di zimanên proto [[Malbata zimanên hind û ewropî|Hind û Ewropî]] de peyva ''dānu'' ji dêla robarê dihate bikaranîn. Mîna vê peyvê gelek peyvên ji hevdu (Don, Donets, Dnieper û Dniestr) ji bo robarê tên bikaranîn. Di zimanê gelê îranî, [[îskît]]an, de *Dānu apara "rûbara paş" û *Dānu nazdya- "rûbara pêş" dihate bikaranîn.<ref>
Mallory, J.P. and D.Q. Adams. ''The Encyclopedia of Indo-European Culture''. London: Fitzroy and Dearborn, 1997: 486.</ref>

Navên vê robarê bi hinek zimanan li jêr in.
{|
|valign="top"|
* [[Zimanê çekî|Çekî]], [[Zimanê polonî|Polonî]] ve [[Zimanê slovakî|Slovakî]]: ''Dunaj''
* [[Zimanê almanî|Almanî]]:''Donau''
* [[Zimanê mecarî|Mecarî]]: Duna
* [[Zimanê slovenî|Slovenî]]: ''Donava''
* [[Zimanê kroatî|Kroatî]]: ''Dunav''
* [[Zimanê serbî|Serbî]] û [[Zimanê bulgarî|Bulgarî]] : ''Dunav/Дунав'' (''Dunaiiro'')
* [[Zimanê rûmenî|Rûmenî]]: Dunăre, Dunărea 
|valign="top"|
* [[Zimanê rûsî|Rûsî]] ve [[Zimanê ûkraynî|Ûkraynî]]: ''Дунáй'' (''Dunay'')
* [[Zimanê latînî|Latînî]]: Danubius, Danuvius, Ister 
* [[Yewnaniya kevn]]: ''Istros''
* [[Zimanê tirkî|Tirkî]]: Tuna
* [[Zimanê îbranî|Îbranî]]: ''Duner'' - דונער an jî ''Tin'e'' - טינע 
* [[Zimanê îtalî|Îtalî]]: Danubio
* [[Zimanê îngilîzî|Îngilîzî]]: Danube
|}

== Bajarên Duna tê re derbas dibe ==
[[Wêne:Donaueschingen Donauzusammenfluss 20080714.jpg|thumb|Duna li [[Donaueschingen]]ê ]]
[[Wêne:Ulm2-midsize.jpg|thumb|Duna li [[Ulm]]ê]]
[[Wêne:Pelicani din Delta Dunarii.PNG|thumb|Pelîkan di nava Dunayê de li Romanyayê]]
[[Wêne:Çemê Duna li Budapeştê.jpg|thumb|Çemê Duna li [[Budapeşt]]ê]]
[[Wêne:DOE Devin.jpg|thumb|[[Morava]] li Slovakyayê bi Duna re dibe yek]]
[[Wêne:Danube-Black Sea canal (Agigea).jpg|thumb|Duna li Romanyayê di herike Deryaya Reş]]
[[Wêne:Dunav.jpg|thumb| Duna li [[Bulgaristan]]ê]]

* [[Almanya]]
** [[Donaueschingen]] li [[Baden-Württemberg]] – [[Brigach]] û [[Breg]] li wir dibine yek
** [[Tuttlingen]] li Baden-Württembergê
** [[Möhringen an der Donau]] in Baden-Württembergê
** [[Sigmaringen]] li Baden-Württembergê
** [[Riedlingen]] li Baden-Württembergê
** [[Munderkingen]] li Baden-Württembergê
** [[Ehingen]] li Baden-Württembergê
** [[Ulm]] li Baden-Württembergê
** [[Neu-Ulm]] li [[Bavyera]]yê
** [[Günzburg]] li Bavyerayê
** [[Donauwörth]] li Bavyerayê
** [[Neuburg an der Donau]] li Bavyerayê
** [[Ingolstadt]] li Bavyerayê
** [[Kelheim]] li Bavyerayê
** [[Regensburg]] li Bavyerayê
** [[Straubing]] li Bavyerayê
** [[Deggendorf]] li Bayernê
** [[Passau]] li Bavyerayê
* [[Awistirya]]
** [[Linz]]
** [[Krems]]
** '''[[Viyana]]''' – paytexta Awistiryayê
* [[Slovakya]]
** '''[[Bratislava]]''' – paytexta Slovakyayê
** [[Komárno]]
** [[Štúrovo]]
* [[Mecaristan]]
** [[Győr]]
** [[Komárom]]
** [[Esztergom]]
** [[Visegrád]]
** [[Vác]]
** [[Szentendre]]
** '''[[Budapeşt]]''' – paytexta Mecaristanê
** [[Százhalombatta]]
** [[Ráckeve]]
** [[Dunaújváros]]
** [[Paks]]
** [[Kalocsa]]
** [[Baja]]
** [[Mohaç]]
* [[Kroatya]]
** [[Vukovar]]
** [[Ilok]]
* [[Serbistan]]
** [[Apatin]]
** [[Bačka Palanka]]
** [[Futog]]
** [[Veternik]]
** [[Novi Sad]]
** [[Sremski Karlovci]]
** [[Zemun]]
** '''[[Belgrad]]''' paytexta Serbistanê
** [[Pančevo]]
** [[Smederevo]]
** [[Veliko Gradište]]
** [[Golubac]]
** [[Donji Milanovac]]
** [[Kladovo]]
* [[Bulgaristan]]
** [[Vidin]]
** [[Lom]]
** [[Kozloduy]]
** [[Oryahovo]]
** [[Nikopol]]
** [[Belene]]
** [[Svishtov]]
** [[RuseRuse]]
** [[Tutrakan]]
** [[Silistra]]
* [[Moldova]]
** [[Giurgiuleşti]]
* [[Ûkrayna]]
** [[Reni]]
** [[Izmail]]
** [[Kiliya]]
** [[Vylkovo|Vylkove]]
* [[Romanya]]
** [[Moldova Nouă]]
** [[Orşova]]
** [[Drobeta-Turnu Severin]]
** [[Calafat]]
** [[Bechet]]
** [[Dăbuleni]]
** [[Corabia]]
** [[Turnu Măgurele]]
** [[Zimnicea]]
** [[Giurgiu]]
** [[Olteniţa]]
** [[Călăraşi]]
** [[Feteşti]]
** [[Cernavodă]]
** [[Hârşova]]
** [[Brăila]]
** [[Galaţi]] – Bendera herî mezin a li ser Dunayê
** [[Isaccea]]
** [[Tulcea]]
** [[Sulina]] – bajarê dawî yê tê re diherike

== Çavkanî ==
{{çavkanî}}

== Girêdanên derve ==
{{Kategoriya Commonsê ya biçûk|Danube}}
* Wîkîpediya bi zimanê îngilîzî ya çemê Duna, 26/9/2011
{{Kontrola otorîteyê}}

[[Kategorî:Çemên Almanyayê]]
[[Kategorî:Çemên Awistiryayê]]
[[Kategorî:Çemên Bulgaristanê]]
[[Kategorî:Çemên Ewropayê yên navneteweyî]]
[[Kategorî:Çemên Mecaristanê]]
[[Kategorî:Çemên Moldovayê]]
[[Kategorî:Çemên Romanyayê]]
[[Kategorî:Çemên Serbistanê]]
[[Kategorî:Çemên Slovakyayê]]
[[Kategorî:Çemên Ûkraynayê]]
[[Kategorî:Çemê Dunayê| ]]
[[Kategorî:Erdnîgariya Ewropayê]]