Famîleya stêregulan
| Famîleya stêregulan Famîleya beybûnan | |
|---|---|
| |
| Ji cîhana famîleya stêregulan | |
| Dabeşandina zanistî | |
| Cîhan: | Plantae |
| (ne aşkera ye): | Angiosperms |
| (ne aşkera ye): | Eudicots |
| (ne aşkera ye): | Asterids |
| Kom: | Asterales |
| Famîle: | Asteraceae Bercht. & J.Presl |
| Binefamîle | |
|
Asteroideae Lindley | |
| Diversity | |
| 1.600 cure | |
| Hevwate | |
|
Compositae Giseke | |
Famîleya stêregulan, famîleya beybûnan (Asteraceae an Compositae) yek ji malbatên mezin ên riwekan e. Di desteya Asterales de cih digire. Famîleya beybûnan ji 1.600 heya 1.700 cins (celeb) û bi qasî 24.000 cureyan pêk tê. Li her deverekê dinyayê kêm-zêde endamekê vê malbatê digihê. Navê famîleyê ji kulîlka aster ango stêrêgulê (dahlia) tê ku aster bi latînî stêr e.
Hin cureyên tên bikaranîn
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- Di seleteyan de yan wekî sebze bi xavî:
- Chicoree (Cichorium intybus var. foliosum): Pelên wê
- Xêzimok, talîşk, kasnî (Cichorium endivia): Pel (belg)
- Artîşoka spanî (Cynara cardunculus): Kulîlka wê
- Artîşok (Cynara scolymus): Kulîlk
- Sêvarxin (Helianthus tuberosus): Gupik
- Kaho, xas (Lactuca sativa convar. sativa): Pel
- Kokreşa çivanokî, kokreşa xwarovîçko (Scorzonera hispanica): Kokên wê
- Tagetes lucida
- Qalîşk, diranê şêr (Taraxacum officinale): Kok, pel
- Kokbaçîkî, kokxamkêsankî (Tragopon porrifolium): Kok
- Di bijîşkiyê de û wekî biharbêhn:
- Gihadas, dasokî (Arnica montana): Pelt
- Pojan (Artemisia absinthicum): Pel
- Pelîna berazan, almasta berazan (Artemisia abrotanum): Pel
- Tarxûn (Artemisia dracunculus): Pel
- Pelîna bejî (Artemisia vulgaris): Gupik
- Gula caferî, gulqedîfe, êstper (Calendula officinalis): Gupik
- Strîbeloq, beliqa tehl, beliqa qantiran (Cnicus benedictus): Pel
- Kumroja mor, kumê rojê ya mor (Echinacea purpurea)
- Zencefîlê şamî yê yewnanî (Inula helenium): Kok
- Beybûna mêrgan (Matricaria chamomilla, Syn.:Matricaria recutita): Gupik
- Di endustriyê de:
- Lepkiya dendikreş (Guizotia abyssinica)
- Beliqa bireng (Carthamus tinctorius): Pel, dendik
- Gula berbiro, gulberojk (Helianthus annuus), Dendik
- Herwiha:
- Pelşîrîn, gihahingivîn (Stevia rebaudiana)
- Kasniya spî, talîşka spî (Cichorium intybus): Kok
- Bireka gelawêjê, bireka tebaxê (Serratula tinctoria): Pel
- Guleşêxana hindî (Tanacetum cinerariifolium, Syn.: Pyrethrum cinerariifolium, Chrysanthemum cinerariifolium): Kulîlk, gupik
- Guleşêxana Kurdistanê, guleşêxana Farsê (Chrysanthemum coccineum, Syn.: Pyrethrum roseum): Kulîlk
- Bo xeml û baxçevaniyê:
Gelek ji endamên vê malbatê bo xeml û dekorasyonê tên çandin. Li Kurdistanê baxçevanî gelek paşde maye. Şer, şewitandina daristanan, xizanî û gelek sedemên wê hene ku ne tenê baxçevanî, bi giştî çandinî jî li Kurdistanê pirr li paş hiştiye.
