Antîgonê (keça Edîpos)
Antîgonê | |
|---|---|
 | |
| Hevwelatî | Têbe  |
| Dê û bav |
|
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
Antîgonê (bi yewnaniya kevn: Ἀντιγόνη) keça Edîpos û diya wî Iakastê an jî, di guhertoyek din a efsaneyê de, Eurîganeia ye. Ew xwişka Polînikês, Eteoklês û Îsmenê ye. Wateya navê, wek hevwateya nêr Antîgonos, "şayesteya dê û bavê xwe" an "li şûna dê û bavê xwe" ye. Ew di sê şanonameyên trajîk ên sedsala 5an ên berî zayînê de ku ji hêla Sofoklês ve hatine nivîsandin, ku wekî Sê şanonameyên têbeyî têne zanîn dixuyê û ew serlehenga trajediya binavûdeng Antîgonê ye.
Çîrok li gorî Sofoklês[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Çîroka Antîgonê ji hêla şanonivîsê yewnan ê sedsala pêncan Sofoklês ve di şanonameyên xwe yên têbeyî de hate vegotin:
Oidípous Týrannos[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Antîgone û xwişka wê Ismenê di dawiya Oidípous Týrannos de têne dîtin dema ku Edîpos ji ber ku "şermezar" û "xemgîniya" ku ew keçên xwe re hîşt digirî. Dûv re ew ji Kreon lava dike ku çavdêriya keçan bike, lê di xemgîniya xwe de digihîje ku wan bi xwe re bigire dema ku ew dibirin. Kreon nahêle ku ew keçan bi xwe re ji bajêr derxe. Navê her duyan jî di şanonameyê de nehatiye gotin.[1]
Oidipous epi Kolonoi[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Antîgonê di şanonameya Oidipous epi Kolonoi de rênîşana bavê xwe ye, ji ber ku ew wî digihîne bajarê ku çîrok lê derbas dibe. Antîgonê bi serhişkî û hebûna xwe ya darazî dişibe bavê xwe.
Ew piraniya lîstikê bi bavê xwe re dimîne heya ku ew ji hêla Kreon ve bi zor tê jê birin da ku Edîpos arîşetî lê bike ku vegere Têbeyê. Lêbelê, Têseûs Edîpos diparêze û hem Antîgonê û hem jî xwişka wê ku ew jî hatiye girtin, difilitîn e.
Di dawiya şanonameyê de, Antîgonê û xwişka wê şîna mirina bavê xwe digirin. Têseûs wan teselî dike ku Edî goriyeke rast wergirtiye, lê li ser daxwaza wî destûr nayê dayîn ku biçin wê derê. Paşê Antîgonê biryar dide ku vegere Têbeyê.[1]
Antîgonê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Di şanonameya bi heman navî de, Antîgonê hewl dide ku ji bo birayê xwe Polînîkês gorek rêzdar peyda bike. Kurên Edîpos, Eteoklês û Polînikês, desthilatdariya xwe parve kiribûn heta ku pevçûn derketin û Eteoklês birayê xwe derxist. Di şanonameya Sofoklês de, her du bira li hev kirin ku her sal bi dorê serdest bikin, lê Eteoklês biryar da ku piştî ku heyama wî qediya, desthilatê bi birayê xwe re parve neke. Polînikês ji keyaniyê derket, artêşek cîvand û di Şerê Heftan li dijî Têbeyê de êrîşî bajarê Têbeyê kir. Di şer de her du bira hatin kuştin.
Key Kreonê ku piştî mirina birayan derket ser textê Têbeyê, ferman dide ku Polînîkês neyê definkirin û şîn jî neyê girtin, wekî din ew ê bi kevirkirinê were kuştin.Antîgonê, xwişka Polînîkês, fermana key diredîne û tê girtin.
Antîgonê tê birin ber Kreon û didirikîn e ku wê ji fermana Kreon zanibû ku şînê ji bo Polînîkês qedexe dike, lê hilbijart ku wê fermanê bişkîne, angaşta serweriya xwedayî li ser zagonên mirovan dike û ew bi wêrekî, azwerî û biryardariya stema Kreon diredîn e. Kreon ferman dide ku Antîgonê zindî di gorekê de bê veşartin. Tevî ku Kreon ramana xwe diguherîne û hewl dide ku Antîgonê azad bike, ew dibîne ku wê xwe darve kiriye.
Kurê Kreon Hemon ku evîndarê Antîgonê bû, bi kêrê xwe dikuje û diya wî keybanû Eurîdîkê jî ji ber mirina kurê xwe bêhêvî xwe dikuje. Ew neçar bû ku riya xwe di nav tevahiya çîrokê de bipêçîne û mirina wê ji bo civata çarenûsê ye. Bi mirina xwe, Antîgonê di dawiyê de malbata dijminê xwe Kreon hilweşîne.
