Bikarhêner:Yeagvr/Sandbox

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.


Demografîk[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

سنوورەکانی پارێزگای کەرکووک لە ساڵی ١٩٧٦ دەستکاری کران؛ کاتێک ٤ قەزا زیادکرا بۆ پارێزگای سلێمانی و پارێزگای دیالە و پارێزگای سەلاحەددین. بەم ٤ قەزایە، لە پارێزگای کەرکووک کورد زۆرینەیەکی ڕوونی پێکدەھێنا.[1] پارێزگاری کەرکووک لە پارێزگای نەینەوا، قەزای زابی عەرەبی خرایە سەر.[2]

لەگەڵ سیاسەتەکانی بەعەرەبکردنی حیزبی بەعس، ژمارەی عەرەبەکان لە سەرژمێرییە فەرمییەکان لە ماوەی ٤٠ ساڵدا پێنج ھێندە زیادی کردووە، بەڵام جێی متمانەترین زانیارییەکان کە ئاماژەن بۆ دابەشبوونی نەتەوەیی پارێزگاکە بریتین لە سەرژمێری ساڵی ١٩٥٧.[3] ژمارەی کورد لە ساڵی ١٩٥٧ تا ساڵی ١٩٧٧ تاڕادەیەک بە بەردەوامی ماوەتەوە، کەمبوونەوەی ژمارەیان ھاوکاتە لەگەڵ پرۆسەی بەعەرەبکردنی لە ساڵانی نەوەدەکاندا. تورکمانەکان کاریگەری جدییان لەسەر بوو بەھۆی گۆڕینی سنوورەکانی کەرکووک لەلایەن بەعسەوە ڕێژەکەیان لە ٢١٪ بۆ ٧٪ دابەزی.

لە ساڵی ١٩٧٧ەوە ٢٠٠٠ مەسیحی (ئاشووری) وەک عەرەب تۆمارکراون. لە کۆتایی شەڕی کەنداو تا ساڵی ١٩٩٩ نزیکەی ١١ ھەزار خێزانی کورد لە کەرکووک ڕاگوێزراون.[4] لەدوای لەشکرکێشی ٢٠٠٣ بۆ سەر عێراق تا ئێستا ١٠٠ ھەزار کورد گەڕاونەتەوە شاری کەرکووک.[5]

Li gor serjimêriya sala 1997ê, Ereb %45ê xelkê parêzgeha Kerkûkê, li navçeya Hewîce, navçeya Daqûq, navçeya Dibs, navçeya Malteqa ya Kerkûkê û hinek jî di nava bajêr de li Kerkûkê û navçeya Kerkûkê pêk tînin. Kurd 38% ji rûniştvanên parêzgehê pêk tînin, piranî li Kerkûk û navçeyên Daqûq û Dubzê ne, Tirkmen jî %17ê rûniştvanên wê parêzgehê ne û li navçeyên Kerkûk û Daqûqê ne. [6]

Jimare[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Daneyên neteweyî ji raporek Yekîtiya Neteweyan a 1925 û daneyên Brîtanî yên 1924, 1930 û 1931:

Raporeke Koma Qeyranê ya Navdewletî destnîşan dike ku hejmarên serjimêrî yên 1977 û 1997 "hemû pir bi pirsgirêk têne dîtin, ji ber gumana manîpulasyona rejîmê" ji ber ku welatiyên Îraqî tenê destûr didan ku endamên komên etnîkî yên ereb û kurd nîşan bidin; Ji ber vê yekê, vê yekê jimara hindikahiyên etnîkî yên din qels kir, wekî sêyemîn koma etnîkî ya herî mezin a Iraqê - Tirkmenên iraqî.[7]

داتای نەتەوەیی بۆ پارێزگای کەرکووک (لیوا)
نەتەوە ١٩٢٤[8] ٪ ١٩٢٥[9] ٪ ١٩٣٠[10] ٪ ١٩٣١[8] ٪
کورد ٧٩٬٦٤٦ ٥٤٫٤٪ ٤٧٬٥٠٠ ٤٢٫٥٪ ٦٧٬٧٠٣ ٤٩٫٥٪ ٧٧٬٦٠٨ ٥٦٫٧٪
تورکمان ٢٨٬٣٩٥ ١٩٫٣٪ ٢٦٬١٠٠ ٢٣٫٤٪ ٢٨٬٧٤١ ٢١٪ ٢٨٬٧٤١ ٢١٪
عەرەب ٣٥٬٦٤٩ ٢٤٫٤٪ ٣٥٬٦٥٠ ٣١٫٩٪ ٢٦٬٥٦١ ١٩٫٤٪ ٢٦٬٥٦١ ١٩٫٤٪
جوو ١٬٧٠٣ ١٫٢٪ - ٦٬٧٤٢ ٤٫٩٪ ٢٬٤٧٢ ١٫٨٪
مەسیحی ١٬٠٠٠ ٠٫٧٪ ٢٬٤٠٠ ٢٫١٪ ١٬٢٢٨ ٠٫٩٪ ١٬٢٢٨ ٠٫٩٪
ئی تر - - - ١٩٢ ٠٫١٪
سەرجەم ١٤٦٬٣٩٣ ١١١٬٦٥٠ ١٣٦٬٧٠٥ ١٣٦٬٨٠٢
ئەنجامی سەرژمێری بۆ پارێزگای کەرکووک
زمانی دایک ١٩٤٧ (نەتەوە) ڕێژەی سەدی ١٩٥٧ ڕێژەی سەدی ١٩٧٧ ڕێژەی سەدی ١٩٩٧ ڕێژەی سەدی
عەرەبی ١٠٩٬٦٢٠ ٢٨٪ ٢١٨٬٧٥٥ ٤٥٪ ٥٤٤٬٥٩٦ ٧٢٪
کوردی ١٥١٬٥٧٥[11] ٥٣٪ ١٨٧٬٥٩٣ ٤٨٪ ١٨٤٬٨٧٥ ٣٨٪ ١٥٥٬٨٦١ ٢١٪
تورکمانی ٨٣٬٣٧١ ٢١٪ ٨٠٬٣٤٧ ١٧٪ ٥٠٬٠٩٩ ٧٪
سوریانی ١٬٦٠٥ ٠٫٤٪ بەردەست نییە بەردەست نییە بەردەست نییە بەردەست نییە
عیبری ٤٬٠٤٢[12] %&00000000000000010500001,05 ١٢٣ ٠٫٠٠٣٪ بەردەست نییە بەردەست نییە بەردەست نییە بەردەست نییە
ئی تر ٦٬٥٤٥ ١٫٧٧٪ بەردەست نییە بەردەست نییە بەردەست نییە بەردەست نییە
سەرجەم ٢٨٥٬٩٠٠[11] ٣٨٨٬٨٢٩ ٤٨٣٬٩٧٧ ٧٥٢٬٧٤٥

ئەنجامی ھەڵبژاردنەکانی ٢٠١٨[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

ئەمەی خوارەوە ئەنجامی ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، ٢٠١٨ لە پارێزگای کەرکووک. زۆرجار ئەنجامی ھەڵبژاردن بۆ خەمڵاندنی دیمۆگرافیای ھەرێم بەکاردەھێنرێت؛ بەڵام ھاووڵاتیانی عێراق پێویست ناکات دەنگ بە حیزبەکان بدەن بە پشت بەستن بە نەتەوایەتییەکەی.

حیزب کۆی گشتی دەنگەکان[13] ڕێژەی سەدی کورسی
یەکێتی نیشتیمانی کوردستان ١٨٣٬٢٨٣ ٣٧٫٨٪ ٦
ھاوپەیمانی عەرەبی کەرکووک ٨٤٬١٠٢ ١٧٫٤٪ ٣
بەرەی تورکمانی کەرکووک ٧٩٬٦٩٤ ١٦٫٤٪ ٣
ھاوپەیمانی سەرکەوتن ٢٤٬٣٢٨ ٥٪ ٠
ھاوپەیمانی فەتح ١٨٬٤٢٧ ٣٫٨٪ ٠
ھاوپەیمانی نیشتمانی ١٤٬٩٧٩ ٣٫١٪ ٠
ھاوپەیمانی نیشتمانŞablon:ھن بزووتنەوەی گۆڕانŞablon:ھنھاوپەیمانی بۆ دیموکراسی و دادپەروەریŞablon:ھنگرووپی ئیسلامی کوردستان ١٤٬١١٨ ٢٫٩٪ ٠
بزووتنەوەی نەوەی نوێ ١٣٬٠٩٦ ٢٫٧٪ ٠
ھاوپەیمانی کلدانەکانŞablon:ھنکورسی مەسیحی تەرخان کراوە ٤٬٨٦٤ ١٪ ١
گرووپی ئیسلامی کوردستان ٤٬٦٣١ ١٪ ٠
ئەنجومەنی جەماوەریی ئاشووری کلدانی سریانی ٣٬٨١٠ ٠٫٨ز ٠
ئیتر ٣٩٬٢٨٦ ٨٫١٪ ٠
سەرجەم ٤٨٤٬٦١٨ ١٠٠٪ ١٢(+١)
  1. ^ statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Mohammed, Ihsan (2017). Nation Building in Kurdistan. London: Routledge. p. 34.
  2. ^ statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Mohammed, Ihsan (2017). Nation Building in Kurdistan. London: Routledge. p. 33
  3. ^ https://books.google.iq/books?id=zSy2Njz0jWYC&pg=PA43&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  4. ^ https://www.economist.com/unknown/1999/02/18/an-ancient-tragedy
  5. ^ https://www.themilitant.com/2005/6912/691204.html
  6. ^ https://web.archive.org/web/20190611210241/https://books.google.com/books?id=zSy2Njz0jWYC&pg=PA43
  7. ^ https://web.archive.org/web/20190808043240/http://www.genocidewatch.org/images/Iraq_08_11_13_Turkey_and_Iraqi_Kurds_Conflict_or_Cooperation.pdf
  8. ^ a b Fuat Dundar (2012). "British Use of Statistics in the Iraqi Kurdish Question (1919–1932)" (PDF): 44. Roja gihiştinê 12 çiriya paşîn 2019. {{cite journal}}: Ji bo journal parametreya |journal= hewce ye (alîkarî)
  9. ^ Fuat Dundar (2012). "British Use of Statistics in the Iraqi Kurdish Question (1919–1932)" (PDF): 30. Roja gihiştinê 12 çiriya paşîn 2019. {{cite journal}}: Ji bo journal parametreya |journal= hewce ye (alîkarî)
  10. ^ Fuat Dundar (2012). "British Use of Statistics in the Iraqi Kurdish Question (1919–1932)" (PDF): 38. Roja gihiştinê 12 çiriya paşîn 2019. {{cite journal}}: Ji bo journal parametreya |journal= hewce ye (alîkarî)
  11. ^ a b C. J. Edmonds (1957). Kurds, Turks and Arabs, Politics, Travel and Research in North-Eastern Iraq, 1919-1925. Oxford University Press. r. 438. Roja gihiştinê 17 çiriya paşîn 2019.
  12. ^ Abbas Shiblak (1986). The lure of Zion: the case of the Iraqi Jews. r. 21.
  13. ^ "IHEC results - Kirkuk" (PDF) (bi erebî). Ji orîjînalê (PDF) di 23 gulan 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 22 gulan 2018. Girêdana arşîvê 2018-05-23 li ser Wayback Machine
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Bikarhêner:Yeagvr/Sandbox&oldid=1179968" hatiye standin.