Gelhenasî
Gelhenasî an demografî (ji yewnaniya kevn, δῆμος (dêmos) 'mirov, civak' û -γραφία (-graphía) 'nivîsandin, xêzkirin, ravekirin') lêkolîna statîstîkî ya nifûsê ye, nemaze mirovan.
Analîza demografîkê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Pîvan û dînamîkên nifûsê dikole û dipîve; dikare hemû civak an komên ku li gorî pîvanên wekî perwerdehî, netewayî, dîn û etnîsîte hatine diyarkirin vehewîne. Saziyên perwerdehiyê bi gelemperî gelhenasiyê wekî qada sosyolojiyê digirin, her çend hejmarek beşên demografî yên serbixwe hene. Van rêbazan di serî de ji bo lêkolîna nifûsa mirovan hatine pêşve xistin, lê li gelek deveran hatine dirêj kirin ku lêkolîner dixwazin zanibin ka nifûsa aktorên civakî çawa dikarin di nav demê de bi pêvajoyên zayin, mirin û koçberiyê biguhezînin. Di çarçoveya nifûsa biyolojîkî ya mirovan de, analîza demografîk tomarên îdarî bikar tîne da ku texmînek serbixwe ya nifûsê pêşve bibe. Texmînên analîza demografîk bi gelemperî wekî standardek pêbawer ji bo dadbarkirina rastiya agahdariya serjimartinê ya ku di her kêliyê de hatî berhev kirin têne hesibandin. Di hêza kar de, analîza demografîk ji bo texmînkirina mezinahî û herikîna nifûsa karkeran tê bikar anîn; di ekolojiya nifûsê de balê dikişîne ser zayin, mirin, koçberî û koçkirina kesan a di nav nifûsa organîzmayên zindî de, wekî din, di zanistên mirovî yên civakî de dikare tevgera fîrma û formên sazûmanan pêk bîne. Analîza demografîk di çarçoveyek cûrbecûr de tê bikar anîn. Mînakî, ew pir caran di plansaziyên karsaziyê de tê bikar anîn, da ku nifûsa ku bi cîhê erdnîgariya karsaziyê ve girêdayî ye diyar bike. Analîza demografîk bi gelemperî wekî DA tê kurt kirin. Ji bo Serjimêriya Dewletên Yekbûyî yên 2010, Buroya Serjimêriya Dewletên Yekbûyî kategoriyên DA-yê xwe berfireh kir. Di heman demê de wekî beşek ji Serjimêriya Dewletên Yekbûyî ya 2010-an, DA naha di heman demê de analîza berawirdî ya di navbera texmînên xaniyên serbixwe, û navnîşên navnîşanên serjimartinê de di demên cûda yên girîng de vedihewîne.
