Famîleya belghewêzan

Famîleya belghewêzan, famîleya brîndarokan, famîleya pelhewêzan (Plantaginaceae yan carnan Veronicaceae), famîleyeke riwekan e, li ser desteya Magnoliopsida tê hejmartin. Li pirraniya parzemînan endamên vê malbatê tên dîtin.
Sîstematîk[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
2000 cure, 92 çînên malbatê di 12 şaxan hatine rêzkirin:
- Şaxa Angelonieae Pennell
: Bi qasî 6 çînan:Şaxa Angelonieae: Angelonia angustifolia - Angelonia Humb. & Bonpl.
- Basistemon Turcz.
- Melosperma Benth.
- Monopera Barringer
- Monttea Gay
- Ourisia Comm. ex Juss.: 26 heya 30 cureyan.
- Şaxa Antirrhineae Dum.: Bi qasî 29 çînan:
Şaxa Antirrhineae: Gihamêmûza alpî (Linaria alpina). - Acanthorrhinum Rothm.
- Albraunia Speta
- Anarrhinum Desf.
- Devê şêr (Antirrhinum L.): 20 heya 30 cureyan
- Asarina (Asarina Mill.)
- Devsist (Chaenorrhinum (DC.) Rchb. )
- Zengila mezin (Cymbalaria Hill )
- Ephixiphium (Engelm. ex A. Gray) Munz
- Galvezia Dombey ex Juss.
- Gambelia Nutt.
- Holmgrenanthe Elisens
- Holzneria Speta
- Howelliella Rothm.
- Kîksiya (Kickxia Dum. )
- Lafuentea Lag.
- Gihamêmûz, mêmûz, mêmûza bezerekî (Linaria Mill.): Bi qasî 150 cureyan
- Lophospermum D.Don
- Mabrya Elisens
- Maurandella (A.Gray) Rothm.
- Maurandya Ortega
- Misopates Raf.
- Mohavea A.Gray
- Neogaerrhinum Rothm.
- Nuthallanthus D.A.Sutton
- Pseudorontium (A.Gray) Rothm.
- Rhodochiton Zucc. ex Otto & A. Dietr.
- Sairocarpus D.A.Sutton
- Schweinfurthia L.
- Şaxa Callitricheae Dum.: 2 çîn û heya 41 cureyan:
- Şaxa Cheloneae Benth.: Bi 9 çînan:
Şaxa Cheloneae: Penstemon triflorus - Brookea Benth.
- Sermark (Chelone L.), serê maran
- Chionophila Benth.
- Collinsia Nutt.
- Keckiella Straw
- Nothochelone (A.Gray) Straw: Çîna monotîpîk, bi tekane cureyê:
- Nothochelone nemorosa (Douglas ex Lindl.) Straw
- Penstemon (Penstemon Schmidel): Tevlî Pennellianthus Crosswh..
- Tonella Nutt. ex A.Gray
- Uroskinnera Lindl.
- Şaxa Digitalideae Dum.: Bi 3 çînan:
Tribus Digitalideae: Mirîsoka sor (Digitalis purpurea). - Mirîsok, mijmijok, tûlezer (Digitalis L.) : Bi qasî 18 cureyan.
- Erinus (Erinus L.): Du cure.
- Mirîsoka kanaryayî (Lindl.) Loudon (carnan diDigitalis): 2 heya 3 cure.
- Şaxa Globularieae Rchb.: Bi 3 çînan:
Şaxa Globularieae: Gulboriya ewropayî, gulboriya tazî (Globularia nudicaulis). - Campylanthus Roth
- Gulborî (Globularia L.): 20 heya 25 cureyan.
- Poskea Vatke
- Şaxa Gratioleae Benth.: Bi qasî 16 heya 40 çîn û 320 cureyan, li pirraniya parzemînan:
Şaxa Gratioleae: Gihasayeya pîroz (Gratiola officinalis). - Achetaria Cham. & Schltdl.
- Adenosma R.Br.
- Pelstûr (Bacopa Aubl.): Tevlî Brami Adans., Bramia Lam., Herpestis Gaertn., Hydranthelium Kunth, Macuillamia Raf., Moniera P.Browne, Monocardia Pennell, Sinobacopa D.Y.Hong bi qasî 60 cureyan.
- Benjaminia Mart. ex Benj.: Monotîpîk û tekane cure:
- Benjaminia reflexa'' (Benth.) D'Arcy
- Boelckea Rossow: Monotîpîk û tekane cure:
- Boelckea beckii Rossow: Welat Bolîvya.
- Braunblanquetia Eskuche: Monitîpîk û tekane cure:
- Braunblanquetia littoralis Eskuche
- Capraria L.
- Cheilophyllum Pennell ex Britton
- Conobea Aubl.
- Darcya B.L.Turner & C.C.Cowan
- Deinostema T.Yamaz.
- Dizygostemon (Benth.) Radlk. ex Wettst.
- Dodartia
- Dopatrium Buch.-Ham. ex Benth.
- Fonkia Phil.
- Geochorda Cham. & Schltdl.: Monotîpîk.
- Gihasaye, gihakerem (Gratiola L.): Tevlî Amphianthus Torr., Sophronanthe Benth., Tragiola Small & Pennell bi qasî 25 cureyan.
- Hydrotriche Zucc.
- Ildefonsia Gardner: Monotîpîk, tekane cure:
- Ildefonsia bibracteata Gardner
- Leucospora Nutt.
- Limnophila R.Br.
- Maeviella Rossow: Monotîpîk û tekane cure:
- Maeviella cochlearia (Huber) Rossow
- Mecardonia Ruiz & Pav.
- Otacanthus Lindl.
- Philcoxia P.Taylor & V.C.Souza P. W. Fritsch, F. Almeda, A. B. Martins, B. C. Cruz & D. Estes: Rediscovery and Phylogenetic Placement of Philcoxia minensis (Plantaginaceae), with a Test of Carnivory., In: Proceedings of the California Academy of Science, 58, 2007, S. 447–467 ISSN 0068-547x.
- Schistophragma Benth. ex Endl.
- Schizosepala G.M.Barroso: Monotîpîk, tekane cure:
- Schizosepala glandulosa G.M.Barroso:
- Scoparia L.
- Stemodia L.: Inklusive Chodaphyton Minod, Lendneria Minod, Morgania R.Br., Poarium Desv. ex Ham..
- Tetraulacium Turcz.: Monotîpîk, tekane cure:
- Tetraulacium veroniciforme Turcz.
- Şaxa Hemiphragmeae Wall.: Tenê çînek:
- Hemiphragma Wall.: Monotîpîk.
- Şaxa Plantagineae Dum.: 2 an 3 çîn:
Tribus Plantagineae: Belghewêza mezin (Plantago major). - Aragoa Kunth
- Littorella P.J.Bergius: Bi qasî 3 cureyan. Cureyê navdar pîvazoka hopikê, gihapîvazoka keskmayî, carnan Plantago.
- Belghewêz, pelhewêz (Plantago L.): Bi qasî 275 cureya; carnan tevlî Littorella.
- Şaxa Russelieae Pennell: 2 çîn:
Tribus Russeliae: Russelia equisetiformis

- Şaxa Sibthorpieae Benth.: Du çîn:
- Ellisiphyllum Maxim.: Monitîpîk e.
- Sibthorpia L.: Bi qasî 5 cureyan.
- Şaxa Veroniceae Duby: 9 heya 16 çîn:
Tribus Veroniceae: Pojana bagerê, pojana bêyom (Veronica chamaedrys). - Kashmiria D.Y.Hong
- Lagotis Gaertn.
- Mendexoş, gihamendîya xoş (Paederota L.): Du cure.
- Picrorhiza Royle ex Benth.
- Scrofella Maxim.
- Pojan (Veronica L.), tevlî Hebe Comm. ex Juss. û Belghewêza şîn, pelhewêza şîn; bi qasî 450 cureya
- Veronicastrum Heist. ex Fabr.
- Wulfenia (Wulfenia Jacq.)
- Wulfenopsis D.Y.Hong
Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Famîleya Plantaginaceae di APWebsite. (ne bi kurdî ye)
- D. C. Albach, H. M. Meudt, B. Oxelman: Piecing together the "new" Plantaginaceae. American Journal of Botany, Band 92, S. 297–315, 2005, Volltext Girêdana arşîvê 2009-09-02 li ser Wayback Machine.
- David C. Tank, Paul M. Beardsley, Scot A. Kelchner & Richard G. Olmstead: L. A. S. JOHNSON REVIEW No. 7, Review of the systematics of Scrophulariaceae s.l. and their current disposition, In: Australian Systematic Botany, 19, S. 289–307.
Girêdan[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Famîleya Plantaginaceae Girêdana arşîvê 2012-06-07 li ser Wayback Machine a li DELTA. Girêdana arşîvê 2007-01-03 li ser Wayback Machine (îngilîzî)