Hilbijartina giştî ya Brezîlê 2022
.jpg)
Hilbijartinên giştî ya di 2'ê cotmehê 2022'an de li Brezîlê ji bo hilbijartina serok, cîgirê serok, Kongreya Neteweyî, walî, cîgirên walî û meclîsên qanûnî yên hemû yekîneyên federatîv û Meclisa Navçeyê ya Fernando de Noronha hatin kirin. Ji ber ku di tûra yekem de ti berendamek ji bo serokan û ji bo parêzgaran di tûra yekem de zêdetirî nîvê dengên derbasdar nestandine, ji bo van nivîsgehan di 30'ê cotmehê 2022'an de hilbijartina duyem hate kirin. Dadgeha Bilind a Hilbijartinê, serokkomarê berê yê çep Luiz Inácio Lula da Silva wekî serketî yê hilbijartinan ragihand û serokê niha yê rastgir Jair Bolsonaro têk bir.
Bolsonaro li serdema duyemîn digeriya. Ew yekem car di sala 2018'an de wek namzetê Partiya Sosyal a Lîberal hatîbû hilbijartin lê di sala 2019'an de ji wê partiyê derketibû û paşê gelek wezîrên wî di dema erka xwe de îstifa kirin an ji kar hatin dûrxistin. Piştî hewldana têkçûyî ya avakirina Hevbendiya ji bo Brezîlê, ew di sala 2021'an de beşdarî Partiya Lîberal bû. Ji bo hilbijartina 2022'an, wî ji heman partiyê Walter Braga Netto wekî hevjînê xwe yê berbijar hilbijart û ne cîgirê serokê heyî Hamilton Mourão hilbijart. Di bersiva berjewendiya Lula ya di anketên pêşhilbijartinê de, Bolsonaro gelek îdiayên pêşwext yên sextekariya hilbijartinê kir. Gelek çavdêr van îdiayan wekî derew şermezar kirin û nîgeraniya xwe anîn ziman ku ew dikare ji aliyê Bolsonaro ve were bikaranîn da ku encamên hilbijartinê bişopîne an ji bo derbeya xweser pêk bîne û di stratejiya hewldanên betalkirina hilbijartinên serokatiya Dewletên Yekbûyî yên 2020 ji aliyê serokê wê demê yê Dewletên Yekbûyî Donald Trump e.
Lûla, endamê Partiya Karkeran a Çep e, piştî ku di salên 2002 û 2006'an de berê hatibû hilbijartin, ji bo cara sêyem ne li pey hev bû namzet. Cîgirê wî ya ji heman partiyê, seroka berê Dilma Rousseff, di sala 2010'an de hat hilbijartin û di 2014'an de carekî din hat hilbijartin, lê di sala 2016'an de ji ber sûcên nerêkûpêkkirina îdarî hate desteserkirin û ji wezîfeyê hat dûrxistin. Namzetiya mebesta Lula di sala 2018'an de ji ber mehkûmkirina wî bi tawanên gendeliyê ya di sala 2017an de hat redkirin û paşê hat girtin; di sala 2019an de zincîre biryarên dadgehê bûn sedema berdana ji zindanê, piştî betalkirina mehkûmkirina wî û vegerandina mafên wî yên siyasî ya di sala 2021'an. Wekî berbijarê cîgirê serokatiyê ji bo hilbijartinên 2022'an, Lula Geraldo Alckmin hilbijart, ku di 2006 û 2018'an de berendamê serokatiya Partiya Sosyal Demokrat a Brezîlê bû, lê di sala 2022'an de girêdana xwe bi Partiya Sosyalîst a Brezîlê guhert.
Doz[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Namzetên serokkomariyê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Namzetên di pêşbirkê de[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
| Partî | Namzetê serokkomariyê [1] | Namzetê cîgirê serokatiyê [c] | Yekîtî | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
(PT 1 |
Luiz Inácio Lula da Silva
(kampanya) |
.jpg)
|
Geraldo Alckmin (PSB) Waliyê São Paulo (2001–2006, 2011–2018) Cîgirê Waliyê São Paulo (1995–2001) |
Brezîla Hêvî:
| ||
| (PL 22) | .jpg)
|
Partiya Lîberal Jair Bolsonaro (kampanya) Serokê Brezîlê (ji 2019) |
Walter Braga Netto Wezîrê Parastinê (2021–2022) |
Ji bo baştira Brezîlê:
| ||
| Partî[2] | Odeya Parlamenteran | Senato | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hilbijartin | Desthilatdar | +/– | Hilbijartin | Desthilatdar | +/– | Ji bo hilbijartinê[3] | ||||
| 2018 | 2022[4] | 2014 | 2018 | 2022[5] | 2022 | 2026 | ||||
| Partiya Lîberal[d] | 33 | 76 |  43
|
1 | 1 | 7 | 5
|
2 | 5 | |
| Pêşverû[e] | 37 | 58 | 21
|
1 | 5 | 8 | 2
|
4 | 4 | |
| Partiya Karkeran (Brezîl) | 56 | 56 | ▬ | 2 | 4 | 7 | 1
|
2 | 5 | |
| Yekîtiya Brezîlê | 81[f] | 51 | ▼30 | 3[g] | 8[h] | 8 | ▼3 | 1 | 7 | |
| Partiya Sosyal Demokrat (Brezîl, 2011) | 34 | 46 | 12
|
2 | 4 | 11 | 5
|
3 | 8 | |
| Komarparêz[i] | 30 | 44 | 14
|
– | 1 | 1 | ▬ | – | 1 | |
| Tevgera Demokrat a Brazîlê | 34 | 37 | 3
|
5 | 7 | 13 | 1
|
4 | 9 | |
| Partiya Sosyalîst a Brazîlê | 32 | 24 | ▼8 | 3 | 2 | 1 | ▼4 | 1 | – | |
| Partiya Sosyal Demokrat a Brezîlê | 29 | 22 | ▼7 | 4 | 4 | 6 | ▼2 | 2 | 4 | |
| Partiya Karker a Demokratîk (Brezîl) | 28 | 19 | ▼9 | 4 | 2 | 3 | ▼3 | 1 | 2 | |
| Podemos (Brezîl)[j] | 17[k] | 9 | ▼8 | – | 3[l] | 8 | 5
|
2 | 6 | |
| Solidariedade | 13 | 8 | ▼5 | – | 1 | – | ▼1 | – | – | |
| Partiya Sosyalîzm û Azadiyê | 10 | 8 | ▼2 | – | – | – | ▬ | – | – | |
| Partiya Komunîst a Brezîlê | 10[m] | 8 | ▼2 | – | – | – | ▬ | – | – | |
| Partiya Nû (Brezîl) | 8 | 8 | ▬ | – | – | – | ▬ | – | – | |
| Partiya Sosyal Xiristiyan (Brezîl) | 8 | 8 | ▬ | – | 1 | 1 | ▬ | 1 | – | |
| Cidadania[n] | 8 | 7 | ▼1 | – | 2 | 1 | ▼1 | – | 1 | |
| Avante (partiya siyasî)[o] | 7 | 6 | ▼1 | – | – | – | ▬ | – | – | |
| Patriota[p] | 9[q] | 5 | ▼4 | – | 1[r] | – | ▼1 | – | – | |
| Partiya Komarî ya Rêxistina Civakî | 8 | 4 | ▼4 | – | 1 | 2 | 1
|
1 | 1 | |
| Partiya Keskan (Brazîl) | 4 | 4 | ▬ | – | – | – | ▬ | – | – | |
| Partiya Karker a Brezîlê (niha) | 10 | 3 | ▼7 | 2 | 2 | 2 | ▼2 | 2 | – | |
| Tora Domdariyê | 1 | 2 | 1
|
– | 5 | 1 | ▼4 | – | 1 | |
| Partiya Seferberiya Neteweyî | 3 | – | ▼3 | – | – | – | ▬ | – | – | |
| Act (Brezîl)[s] | 2 | – | ▼2 | – | – | – | ▬ | – | – | |
| Demokrasiya Xiristiyan (Brezîl)[t] | 1 | – | ▼1 | – | – | – | ▬ | – | – | |
| Siyasetmedarê serbixwe | – | – | ▬ | – | – | 1 | 1
|
1 | – | |
| Tevahî | 513 | 513 | ▬ | 27 | 54 | 81 | ▬ | 27 | 54 | |
Encam[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Dabeşkirina dengên tûra yekem[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
-
Belavbûna dengan ji bo Luiz Inácio Lula da Silva (PT) -
Belavbûna dengan ji bo Jair Bolsonaro (PL). -
Belavbûna dengan ji bo Simone Tebet (MDB) -
Belavbûna dengan ji bo Ciro Gomes (PDT) -
Namzetên biçûk ên wergirtina dengên ji sedî %1
Dengdana tûra duyem ji tûra yekem tê guhertin[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
-
Bidestxistina Lula di rêjeya dengan de (ji aliyê dewletan) ji tûra yekem a duyem -
Destkeftiya Bolsonaro di rêjeya dengan de (ji aliyê dewletan) ji tûra yekem a duyem
Binêre herwiha[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Peyvnot[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- ^ Hevbendiya Brezîlê Hêviyê ji hevnavê federasyona Brezîla Hêvî (bi xwe ji partiyên PT, PCdoB û PV), PSOL REDE (bi xwe ji partiyan PSOL û REDE pêk tê), û partiyan [ [Partiya Sosyalîst a Brezîlê
- ^ Koalîsyona ji bo Başiya Brezîlê ji partiyên PL, PP û Komarparêz pêk dihat.
- ^ Same party as the presidential candidate, unless mentioned in parentheses
- ^ Named Party of the Republic before 2019.
- ^ Named Progressive Party before 2018.
- ^ 52 deputies from the Social Liberal Party and 29 deputies from Democrats, whose parties merged to form Brazil Union in 2022.
- ^ From Democrats, which merged with the Social Liberal Party to form Brazil Union in 2022.
- ^ 4 senators from the Social Liberal Party and 4 senators from Democrats, whose parties merged to form Brazil Union in 2022.
- ^ Named Brazilian Republican Party before 2019.
- ^ Named National Labour Party before 2017.
- ^ Including 6 deputies from the Humanist Party of Solidarity, which merged into Podemos after the 2018 election.
- ^ Including 2 senators from the Humanist Party of Solidarity, which merged into Podemos after the 2018 election.
- ^ Including 1 deputy from the Free Fatherland Party, which merged into the Communist Party of Brazil after the 2018 election.
- ^ Named Popular Socialist Party before 2019.
- ^ Named Labour Party of Brazil before 2017.
- ^ Named National Ecologic Party before 2018.
- ^ Including 4 deputies from the Progressive Republican Party, which merged into Patriota after the 2018 election.
- ^ From the Progressive Republican Party, which merged into Patriota after the 2018 election.
- ^ Named Christian Labour Party before 2022.
- ^ Named Christian Social Democratic Party before 2018.
Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- ^ "Publishing of candidates and electoral accounts" (bi portugalî). Superior Electoral Court of Brazil. Roja gihiştinê 6 îlon 2022.[girêdan daimî miriye]
- ^ "Political parties registered in TSE" (bi portugalî). Superior Electoral Court of Brazil. Ji orîjînalê di 17 tebax 2022 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 14 tebax 2022.
- ^ "Incumbent senators" (bi portugalî). Senate of Brazil. Ji orîjînalê di 21 îlon 2022 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 2 çiriya pêşîn 2022.
- ^ "Bancada atual" [Current seats] (bi portugalî). Chamber of Deputies of Brazil. Ji orîjînalê di 2 çiriya pêşîn 2022 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 2 çiriya pêşîn 2022.
- ^ "Lideranças parlamentares" [Parliamentary leadership] (bi portugalî). Senate of Brazil. Ji orîjînalê di 2 çiriya pêşîn 2022 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 2 çiriya pêşîn 2022.
Girêdanên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
 | Ev rûpel bêkategorî ye. Ji kerema xwe kategoriyan li vê rûpelê zêde bike û alîkariya Wîkîpediyaya kurdî bike. (adar 2024) |