Çavkaniya Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê bibîne

{{Bêçavkanî|tarîx=adar 2024}}
{{Agahîdank leşkeriya neteweyî
| nav                = Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê
| welat              = Tirkiye
| navê rastî         = Türk Silahlı Kuvvetleri
| wêne               = 
| binnivîs           = 
| sernûçe            = 
| wêne2              = 
| binnivîs2          = 
| sernûçe2           = 
| dirûşm             = 
| damezrandin        = [[3ê gulanê]], [[1920]]{{Refn|Wek ku Artêşa Meclîsa Mezin a Newengeran ye.<ref name="Akademi">Harp Akademileri Komutanlığı, ''Harp Akademilerinin 120 Yılı'', İstanbul, 1968, p. 26, 46.</ref>|group=nb}}
| rewşa niha         = 
| hilweşandin        = 
| yekîne             = * {{Flagicon image|Flag of Turkish Land Forces Command.svg|size=23px}} [[Hêzên Bejayî Tirkiyeyê]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkish Naval Forces Command.PNG|size=23px}} [[Hêzên Deryayî Tirkiyeyê]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkish Air Force Command.svg|size=23px}} [[Hêzên Hewayî Tirkiyeyê]]
* [[Akademiya Şerê Tirkiyeyê]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkish General Command of Gendarmerie.svg|size=23px}} [[Cendirmeyê Fermana Giştî|Cendirmeye Tirkiyeyê]]{{Refn|Di dema [[Wezareta Navxweyî (Tirkiye)|Wezareta Navxweyî]] de, di dema rûniştinê de.|group=nb}}
* {{Flagicon image|Flag of Turkish Coast Guard Commander.svg|size=23px}} [[Fermandarê Cerdevaniyê (Tirkiye)|Cerdevanek Tirkiyeyê]]{{Refn|Di dema [[Wezareta Navxweyî (Tirkiye)|Wezareta Navxweyî]] de, di dema rûniştine de.|group=nb}}
| navend             = {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Bakanlıklar]], [[Çankaya]], [[Enqere]], [[Tirkiye]]
| saetên firrînê     = 
| malper             = {{URL|http://www.tsk.tr/}}
| serfermandar       = {{Flagicon image|Flag of the President of Turkey.svg|size=23px}} [[Serokomar Tirkiyeyê|Serekcumhûr]] [[Recep Tayyip Erdoğan]]
| sernavê serfermandar = [[Fermandarê sereke]]
| wezîrê kahînan     = {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Wezîra (hukumetê)|Wezîra]] [[Hulusi Akar]]
| sernavê wezîrê kahînan = [[Wezîrê Parastina Niştimanî (Tirkiye)|Wezîrê Parastina Niştimanî]]
| wezîr              = {{Flagicon image|Standard of President of Turkey as Supreme Chief of Armed Forces.svg|size=23px}} [[Gelemperî]] [[Yaşar Güler]]
| sernavê wezîr      = [[Garmendên Giştî yên Komara Tirkiyeyê|Seroka Garmendên Giştî]]
| fermandar          = 
| sernavê fermandar  = 
| temen              = 21 (2010 Nirxandin)
| leşkeriya bêgavî   = 6, san 12 mehan, li ser asta perwerdeyê (2010 Nirxandin)
| daneyên agahiyên giştî = 2010
| temenên agahiyên giştî = 16—49 (2010 Nirxandin)<ref name="factbook">{{Jêder-malper |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |sernav=The World Factbook - Turkey |weşanger=[[Central Intelligence Agency]] |tarîxa-gihiştinê=2012-03-23 |tarîxa-arşîvê=2017-09-20 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
| berdeste           = 21,079,077
| berdeste jin       = 20,558,696
| lêhatin            = 17,664,510
| lêhatina jin       = 17,340,816
| gihiştin           = 700,079
| gihiştina jin      = 670,328
| çalak              = Hemî 514,000 ([[Lîsteya welatan bi hejmarên leşkerî û eskerên parî|nifşa 10'an]])<ref name="loc">{{Jêder |url=http://memory.loc.gov/frd/cs/profiles/Turkey.pdf |sernav=Country Profile: Turkey |tarîx=August 2008 |nivîskar=[[Library of Congress]] - Federal Research Division |rr=25–26 }}</ref>
* 350.000 Hêzên Bejayî
* 48,600 Hezen Deryayî
* 60,000 Hêzên Hewayî
* 152,100 Cendirme
* 4,700 Cerdevanek
| birêzkirin         = 
| rezerve            = 378,700<ref name="loc" />
| bicihkirin         = 
| sermîyan           = ~[[Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê Dolar|US$]]17.8 milyar (2018) ([[Lîsteya welatan bi mesrefên leşkerî|nifşa 15'an]])<ref name="sipri">{{Jêder-malper |url=http://milexdata.sipri.org/result.php4 |sernav=The SIPRI Military Expenditure Database |weşanger=[[Stockholm International Peace Research Institute]] |tarîxa-gihiştinê=6 hezîran 2010 |tarîxa-arşîvê=3 gulan 2012 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20120503052200/http://milexdata.sipri.org/result.php4 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><br>
| ji sedî TBH        = ~2.2% (2019)<ref name="SIPRI">{{Jêder-malper |url=http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=458 |sernav=SIPRI Publications |weşanger= |tarîxa-gihiştinê=17 tîrmeh 2016 |tarîxa-arşîvê=15 nîsan 2013 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20130415232842/http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=458 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><br />
| dabînkerên navxweyî = Lîsteya sereke Dabînkerên navxweyî
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[MKEK]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[ASELSAN]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[BMC (Tirkiye)|BMC]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[FNSS Pergalên Parastinê|FNSS]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[GIRSAN]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[TISAS]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Havelsan]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Transvaro]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Turkish Aerospace Industries|TAI]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Otokar]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Roketsan]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[TÜBİTAK]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Tersaneya Gölchükê]]
* {{Flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Akdal (çek)|Akdal]]
| dabînkerên derveyî = Lîsteya sereke Dabînkerên derveyî
* {{DYA}}
* {{DEU}}
* {{GBR}}
* {{ITA}}
* {{KOR}}
* {{GRC}}
* {{FRA}}
* {{ESP}}
* {{CHN}}
* {{CHE}}
* {{Ru îkon}}
* {{ISR}}
* {{AUS}}
* {{NLD}}
* {{NOR}}
* {{SWE}}
* {{IRN}}
* {{CUB}}
* {{AUT}}
* {{BLR}}
* {{HUN}}
* {{BGR}}
* {{BEL}}
* {{ZAF}}
* {{SGP}}
* {{SRB}}
* {{TWN}}
* {{CAN}}
* {{PHL}}
* {{UKR}}
* {{PAK}}
* {{BRA}}
* {{IND}}
* {{GEO}}
* {{AZE}}
* {{ROU}}
* {{MDA}}
* {{DNK}}
* {{IDN}}
* {{ARG}}
* {{CHL}}
* {{PRT}}
* {{SAU}}
* {{MAR}}
* {{DZA}}
* {{TUN}}
* {{LBY}}
* {{JOR}}
* {{SDN}}
* {{EGY}}
* {{LBN}}
* {{UAE}}
* {{PER}}
* {{MEX}}
* {{FIN}}
* {{ALB}}
* {{VNM}}
* {{POL}}
* {{HRV}}
* {{COL}}
* {{ECU}}
* {{LUX}}
* {{ETH}}
* {{TCD}}
* {{NER}}
* {{NGA}}
* {{MYS}}
* {{BIH}}
* {{BRN}}
* {{MKD}}
* {{LKA}}
* {{THA}}
* {{AFG}}
* {{RWA}}
* {{BDI}}
* {{VEN}}
* {{MLI}}
* {{MNG}}
* {{KEN}}
* {{BHR}}
* {{DJI}}
* {{SOM}}
* {{BEN}}
* {{SVN}}
* {{SEN}}
* {{COD}}
* {{COG}}
* {{BFA}}
* {{CIV}}
* {{GHA}}
* {{GIN}}
* {{QAT}}
* {{OMN}}
* {{UGA}}
* {{GMB}}
| hawirde            = $1,540 mêlûn (2014)<ref name="sipriimports">{{Jêder-malper |url=http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/values.php |sernav=TIV of arms imports to Turkey, 2008-2009 |weşanger=Stockholm International Peace Research Institute |tarîxa-gihiştinê=6 hezîran 2010 |roja-arşîvê=2015-11-25 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20151125105813/http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/values.php |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
| hinarde            = $2,350 mêlûn (2018)<ref name="ssmexport">{{Jêder-malper |sernav=SSM Performance Report |url=http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/hizli/duyurular/kurumsalDuyurular/Sayfalar/2009FaaliyetRaporu.aspx |xebat=Undersecretariat for Defense Industries |tarîxa-gihiştinê=20 hezîran 2010 |rûpel=82 |ziman=tr |format=pdf }}</ref>
| dîrok              = {{Unbulleted list|[[Wexta Tirkiyê (500—1300)]]|[[Leşkerî yên Împeratoriya Osmanî]]|[[Dîroka leşkeri ya Tirkiyeyê]]}}
| navref             = [[Navrefên leşkeriya yên Tirkiyeyê]]
}}
'''Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê''' ('''HÇT'''; {{bi-tr|Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK)}}), piştî têkçûna dewleta [[Osmanî]], navê [[Hêzên çekdarî|Hêzên Leşkeri]] yên [[Tirkiye|Komara Tirkiyeyê]] ne. Ew ji [[Hêzên Bejayî Tirkiyeyê|Hezen Bejayî]], [[Hêzên Hewayî Tirkiyeyê|Hêzên Hewayî]], û [[Hêzên Deryayî Tirkiyeyê|Hêzên Deryayî]] hene. [[Cendirmeyê Fermanaa Gişti|Cendirme]], û [[Fermandarê Cerdevaniyê (Tirkiye)|Cerdevaniyê]], herdu jî ku [[Ajansa qanûnên zagonî|qanûnên zagonî]], u karên [[leşkerî]] hene, wekî parçeyên hêzên ewlehiya navxweyî di dema şeve de xebitînin, û binçav kirin [[Wezareta Navxweyî (Tirkiye)|Wezareta Navxweyî]] ye. Di nav deverê de, ew li [[binçav]] kirin Hêzên Bejayî, û Hêzên Deryayî. [[Serokomar Tirkiyeyê]], hemî sereke leşkeri ye.

Xwe di awayê hêzên çekdarên klasîk ên [[Ewropa]]yê birêxistin kiriye, lê di nava demê de ji wan derbastir kiriye, forma xwe wergerandiye ser forma desthilatdariyê. Lewra ji ber pirsgirêkên navxweyî yên Tirkiyeyê û kûltûra taybet a dewletbûnê hêzên çekdarênê xwe ji aboriyê heya muzîkê di tevahiya jiyanê de birêxistin kiriye, tevlî polîtîkayê dibe.

Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê yek ji hêzên çekdarên herî mezin ên cîhanê ye. Duyemîn hêzên çekdarê mezin a [[NATO]]yê ye. Gorî statîstîkên [[Tirkiye]]yê hejmara leşkerên wê 718.000 e.<ref name="aktifhaber">{{Jêder-malper |url=http://www.tsk.tr/3_basin_yayin_faaliyetleri/3_4_tskdan_haberler/2015/tsk_haberler_77.html#haber13 |sernav=News From Turkish Armed Forces |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20151105231107/http://www.tsk.tr/3_basin_yayin_faaliyetleri/3_4_tskdan_haberler/2015/tsk_haberler_77.html |tarîxa-arşîvê=5 çiriya paşîn 2015 |xebat=Turkish Armed Forces |weşanger=tsk.tr |tarîxa-gihiştinê=5 çiriya paşîn 2015 }}</ref> Tenê ji bo sala 2014 vê hêzên çekdarê ji bûtçeya dewletê 17,5 mîlyar US Dollar girtiye. Pirraniya dewletan statîstîkên xwe yên girîng vedişêrin. Bi texmînî hejmara eskerên tirk, li dora 1 milyonê ye û her sal ji xeynî çalakiyên veşarî û operasyonên li [[Kurdistan]]ê dike, nêzîkî 120 milyar US Dollar pere xerc dike. Hinek ji wê pereyê ji fîrmayên hêzên çekdarê tên.

== Dîrok ==
Mejûyê damezrandina Artêşa [[Meclîsa Mezin a Newengeran a Tirkiyeyê]] [[8ê çiriya paşîn]] a 1920an tê diyarkirin. Bi têkçûna [[Împeratoriya Osmanî]] ve, sala 1923ê [[Tirkiye|Komara Tirkiyeyê]] tê avakirin.

Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê, wekî xwediyê Tirkiyeyê tê zanîn. Ji avabûna komarê ve heya îro her dem li ser hikûmetan re ye, carnan dest dide ser desthilatdariyê.
<!--
== Forma==

== Cûnta û kontrgerîlla ==

== Jandarmê ==

== Di serîhildanên kurd de rol ==
--->

== Fîrma û saziyên girêdayî artêşê ne (yên aşkere) ==
* [[MKEK]] Fîrmayên makîneyan û kîmyayê, bazirganiya çekan
* [[BMC (Tirkiye)|BMC]]
* [[FNSS Pergalên Parastinê|FNSS]]
* [[ASELSAN]] Teknîk û alavên çekan hildiberîne. Herwiha teknîkên telekomûnîkasyonê difiroşe
* [[TAI]] Li ser esmangerî û bazirganiya alavên firokeyan
* [[GİRSAN]]
* [[TISAS]]
* [[Havelsan]] Kompîturgerî, nermalav ûêd
* [[Otokar]] Hilberîn û bazirganiya otomobîlan
* [[Transvaro]]
* [[Roketsan]] Hilberîn û firotina saroxan
* [[TÜBİTAK]] Ji bo lêkolînên zanistî û pêşdebirina teknîkê ye, bandora xwe li tevahiya xebatên zanistiyê yên Tirkiyeyê dike
* [[Tersaneya Gölcükê]]
* [[Akdal (çek)]] Hilberîn û bazirganiya çekan

Herwekî bi dehan fîrmayên artêşê hene li Tirkiye, welatên tûrkî yên [[Asya]]yê, [[Kurdistan]] û [[Kîpros]]ê bazirganiyê dikin.

== Nivîsandin ==
{{Çavkanî|group=nb}}

== Çavkanî ==
{{Çavkanî}}
{{Çavkanî}}

== Girêdanên derve ==
{{Kategoriya Commonsê ya biçûk|Turkish Armed Forces}}
* [http://www.msb.gov.tr/ www.msb.gov.tr] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091027232146/http://www.msb.gov.tr/ |date=2009-10-27 }}
* [http://www.tsk.tr/ www.tsk.tr]
** [http://www.kkk.tsk.tr/ www.kkk.tsk.tr]
** [http://www.hvkk.tsk.tr/ www.hvkk.tsk.tr] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180901092931/https://www.hvkk.tsk.tr/ |date=2018-09-01 }}
** [http://www.dzkk.tsk.tr/ www.dzkk.tsk.tr]
** [http://www.harpak.edu.tr/ www.harpak.edu.tr] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190101085220/http://harpak.edu.tr/ |date=2019-01-01 }}
** [http://www.jandarma.gov.tr/ www.jandarma.gov.tr]
** [http://www.sahilguvenlik.gov.tr/ www.sahilguvenlik.gov.tr]
* [http://www.turkishnavy.net/ www.turkishnavy.net]
* [http://www.gaziler.org.tr/ www.gaziler.org.tr]

{{Interwiki conflict}}

{{Kontrola otorîteyê}}
{{Şitil}}

[[Kategorî:Hêzên Çekdar]]
[[Kategorî:Leşkeriya Tirkiyeyê|*]]