Here naverokê

Komara Xweser a Krîmê

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Ji bo maneyên din li Kirim binêre.
Komara Xweser a Kirimê
  • Автономна Республіка Крим
  • Автономная Республика Крым
  • Qırım Muhtar Cumhuriyeti
Ala
Nîşan
Dirûşm: 

"Процветание в единстве" (rûsî)
Protsvetaniye v yedinstve  (wêj.)
Serkeftin di Yekîtiyê de
Sirûd:
"Нивы и горы твои волшебны, Родина" (rûsî)
Nivy i gory tvoi volshebny, Rodina  (transliteration)
Dev û çiyayên te efsûnî ne, Dêwelat
Cihê  Komara Xweser a Krîmê  (sor)
Cihê  Komara Xweser a Krîmê  (sor)
PaytextSîmferopol
Bajarê mezinSîmferopol
Zimanê fermîÛkraynî, Rûsî, Teteriya Krîmê
Denonîm
Xweserî12 sibat 1991
Destûra Bingehîn21 çiriya pêşîn 1998
Windakirina kontrolê20'ê Sibatê 2014[1]
Pêvekirin18'ê adarê 2014[2]
Îdarî
 • CureKomara Xweser
 • Nûnerê SerokatiyêAnton Korynevych
Qada rûerdê
 • Giştî26.100 km2 (10.038 sq mi)
Nifûs
 • Texmînî 
(2001)
2.033.700
 • Berbelavî77,9/km2 (202,6/sq mi)
Koda ISO 3166UA-43
RewşHikûmeta sirgûnê
Kolage çanda Krîmê
Kolage çanda Krîmê
biguhêreBelge


Komara Xweser a Krîmê (bi ûkraynî: Avtonomna Respublika Krym, bi teteriya Krîmê: Qırım Muhtar Cumhuriyeti, wek de jure, komara xweserî ya Ûkraynayê ye, ku piraniya xwe ji pêvekirina Krîmê ya ji aliyê Rûsyayê di sala 2014an de dihewîne.

Di sibata 2014an de, piştî Şoreşa Ûkraynayê ya sala 2014an serokê Ûkraynayê Viktor Yanukovych ji desthilatê derxist, cudaxwazên alîgirê Rûsyayê û leşkerên rûsî li ser xakê kontrol kirin. Referandûma nakok li seranserê Krîmê li gorî Makezagona Ûkraynayê û Krîmê nedestûrî ye, li ser mijara beşek ji Rûsyayê hate kirin û encamên fermî ji hêla piraniya Krîmiyên deng dane piştgirî kirin, diyar kirin. Rûsyayê di 18ê Adara 2014an de bi awayekî fermî Krîmê tevlî kir û Komara Krîmê û bajarê federal Sêwastopolê wekî 84 û 85emîn herêmên federal ên Rûsyayê bi nav kir. Dema ku Rûsya û 17 welatên din ên endamên Neteweyên Yekbûyî Krîmê wekî beşek ji Federasyona Rûsyayê nas dikin, Ukraynayê bi piştgirîya piraniya hukûmetên biyanî û bi biryara 68/262 ya Civata Giştî ya Neteweyên Yekbûyî îdîaya Krîmê wekî parçeyek bingehîn a xaka xwe domandin.

Paşbingeh

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Ji sala 1954an vir de, herêma Krîmê ji aliyê Ûkraynaya Sovyetî wek îdarî ve beşek e. Demek kin berî belavbûna Yekîtiya Sovyetê, Krîmê ji aliyê Sovyeta Bilind a Ûkraynaya Sovyetî ve piştî referandumek ji hêla dewletê ve di 20ê Berfanbarê 1991an de hate kirin û statuya Komara Xweser wergirt. Welat bûye sedema aloziyên di navbera Rûsya û Ûkraynayê, ji ber ku Fîloya Deryaya Reş li ser nîvgiravê bû.

Hikûmet û rêveberî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
 Agahiyên bêhtir: Siyaseta Krîmê û Dabeşên îdarî yên Krîmê

Desthilata îcrayê li Komara Xweser a Krîmê ji aliyê Encûmena Wezîrên Krîmê, bi serokatiya Pêşewar tayînkirin û ji wezîfeya Konseya Bilind a Krîmê bi razîbûna Serokê Ûkraynayê hat girtin. Her çend ne saziyek fermî be jî Meclîsa Teterên Krîmê dikare gazincên xwe bigihîne Navenda Hikûmeta Ûkraynayê, Hikûmeta Krîmê û saziyên navneteweyî.[3]

Komara Xweser a Krîmê xwediyê 25 herêmên îdarî ye: 14 rayon (herêm) û 11 mis'kradas û mistos (şaredariya bajar), bi fermî wekî herêmên ji aliyê meclîsên bajaran ve têne birêvebirin.[4]

Rayon
1. Rayona Baxçesarayê
2. Rayona Bîlohîrsk
3. Rayona Cankoyê
4. Rayona Kîrovske
5. Rayona Krasnohvardîske
6. Rayona Krasnoperekopsk
7. Rayona Lênînê
8. Rayona Nîjnîohîrskî
9. Rayona Pervomaîske
10. Rayona Rozdolne
11. Rayona Sakî
12. Rayona Sîmferopol
13. Rayona Sovetskî
14. Rayona Xornomorske
 Şaredariyên bajar
15. Şaredariya Aluşta
16. Şaredariya Armîansk
17. Şaredariya Cankoyê
18. Şaredariya Yevpatoriya
19. Şaredariya Kerçê
20. Şaredariya Krasnoperekopsk
21. Şaredariya Sakiyê
22. Şaredariya Sîmferopolê
23. Şaredariya Sûdakê
24. Şaredariya Feodosiya
25. Şaredariya Yaltayê
 Binebeşên Krîmê

Navendên sereke yên pêşveçûna bajarî:

Nexşeya Krîmê bi bajarên mezin re

Mijarên têkildar

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Çavkanî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ Di 2015'an de Parlamena Ûkraynayê bi fermî wek di roja 20'ê sibatê 2014'an de "destpêka dagirkirina demkî ya Kirimê û Sêwastopolê ji aliyê Rûsyayê ve.
  2. ^ Toal, Gerald; O’Loughlin, John; M. Bakke, Kristin (18 adar 2020). "Six years and $20 billion in Russian investment later, Crimeans are happy with Russian annexation Point". The Washington Post. Roja gihiştinê 28 kanûna paşîn 2021.
  3. ^ Ziad, Waleed; Laryssa Chomiak (20 sibat 2007). "A lesson in stifling violent extremism". CS Monitor. Roja gihiştinê 26 adar 2007.
  4. ^ Автономна Республіка Крим [Autonomous Republic of Crimea]. Verkhovna Rada of Ukraine (bi ukraynî). Ji orîjînalê di 1 çiriya pêşîn 2007 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 23 sibat 2007.
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Komara_Xweser_a_Krîmê&oldid=1712569" hatiye standin.