Mele Evdilayê Timoqî
Abdullah Beğik, ku bi navê Mele Evdilayê Timoqî tê nasîn, xebatkar, mele, alim û îmamekî kurd bû ku di salên dawî yên jiyana xwe de bi Abdullah Ocalan re têkildar bû. Navê Seyda de ji aliyê dildarên xwe ve jê re bûye û niha jî tê.[1][2]
Jiyan
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Timoqî di sala 1889an de li gundê Timoqê hatiye dinyayê. Di medreseyê de xwendiye û heta ku di sala 1923’an de Tirkiye ava bûye, jiyaneke asayî jiyaye. Ji ber ku gelek caran li dijî wan serî hildaye, gelek caran bûye hedefa êrîşên dewleta Tirk û bi zimanê Kurdî dayîna xutbeyan û redkirina netewperestiya Tirk di mizgeftan de. xizmet kirin. Ji ber Qanûna Paşnavê ya sala 1934'an, bi qanûnî mecbûr mabû ku paşnavê Begîk bigirta, her çend wî nehişt ku xwe bi wî paşnavî bide nasîn. Beriya sala 1940’î gelek caran hate girtin û îşkencekirin û piştî her darbeya 1960, 1971 û 1980’î hate girtin. Paşê baskê HRK'ê yê PKK'ê gihişte herêma Kozlûkê ku Tîmoqî lê dima. Li gel ku ji ber doktrîn û îdeolojiya wan bi PKK’ê re di nava nakokiyan de bû jî, hewldanên wan ên ji bo Kurdistanê bilind nirxand û ji Tirkiyeyê gelek çêtir dinirxand û ji ber vê yekê di mala xwe de ji bo çekdaran sitargehek pêşkêş kir. Piştî demekê hêzên Tirk bi awayekî rasthatinî dema Tîmoqî ne amade bû avêtin ser malekê. Timoqî di sala 1985an de yekser sînorê Kurdistana Sûriyê derbas kir, û li wir bi cih bû dema ku carinan serdana Geliyê Beqayê dikir. Bi rojan di Akademiya Mahsûm Korkmaz de jiya, her tim ji aliyê şervan û pêşengên PKK'ê ve gelekî bi rûmet bû. Bi Abdullah Öcalan re nêz dibe û dibe şîretkarê wî. Der barê Îslamê de jî dersên Ocalan da. Di 2'ê Sibata 1992'an de di 102 an jî 103 saliya xwe de li nexweşxaneyeke Hesekê jiyana xwe ji dest da û li wir hat veşartin. 6 kur û 5 keçên wî hebûn.[3][4]
Ew doza Kurdistaneke serbixwe dikir, ne ji bo baştirkirina halê kurdan wek hemwelatiyên tirk, ne jî ji bo vegerandina Împeratoriya Osmanî. Berî mirina xwe, wî ji Abdullah Öcalan re gotibû ku ew dixwaze "hinekî bêtir bijî û Kurdistana serbixwe bibîne", ku Öcalan jê re piştrast kir ku serxwebûna Kurdistanê nêzîk e.[4] Di merasîma oxirkirina Tîmoqî de, Öcalan ew wek “serpêhatiya serxwebûnê” bi nav kir û ji çekdarên Kurd xwest ku serkeftinên xwe yên paşerojê diyarî Tîmoqî bikin û piştî avakirina Kurdistanê Tîmoqî bi bîr bînin.[4] Öcalan paşê jî got ku "Ew mirovekî pir bedew bû ku rihê xwe bi paqijî parastiye, nekete nava qirêjiya ku Komara Tirkiyeyê ye û tev li nirxên wan ên qirêj ên Îslamê nebû." netewperestî di nava Îslamê de, her wiha Tirkkirina Îslamê ku ji aliyê Diyanetê ve hat kirin. Ocalan dema behsa Tîmoqî kir jî got, "Ez bawer nakim mezinekî ku ez bi qasî wî jê hez dikim hebe."[5][6] Ji ber ku Tîmoqî di salên xwe yên dawî de lawaz bû, Ocalan dihat mala wî ku nimêja xwe jê re deyne.[7]
Şaredariya Êlihê ya bi pêşengiya Kurdan, piştî ku navê Tîmoqî li parka giştî ya mezin a 2 hezar û 500 donim a li Taxa Yeşîltepe ya Êlihê danî, li Tirkiyeyê bû sedema nîqaşan.[3][8]
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ "Müslüman Kürt yurtseverliğinin timsali; Mele Evdilayê Timoqî - Cihan EREN". YeniOzgurPolitika.com. 2 nîsan 2019.
- ^ "'Kürt Müslümanlar sömürgeciliğe başkaldırmalı'". ANF News.
- ^ a b "Parka PKK'lının adı verildi". Posta. 22 nîsan 2018.
- ^ a b c "Kürt tarihinin önemli üç ismiyle unutulmayan dostluk…". ANF News.
- ^ "Müslüman Kürt yurtseverliğinin timsali; Mele Evdilayê Timoqî - Cihan EREN". YeniOzgurPolitika.com. 2 nîsan 2019.
- ^ "'Kürt Müslümanlar sömürgeciliğe başkaldırmalı'". ANF News.
- ^ "Kurdish leader Abdullah Öcalan's days in the Middle East - III". ANF News (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 6 sibat 2024.
- ^ "Batman'da Parka 'Melle Abdullah Begik' Adı Verildi". Haberler. 26 îlon 2010. Ji orîjînalê di 7 sibat 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 16 sibat 2024.