Pirtûka bideng an jî pirtûka dengî, tomara nivîsara ku hatî xwendin e. Xwendina tevaya nivîsê wekî "nevekirî" tête nîşankirin, lê nivîsên ku kurtkirî an kurtkirî têne nîşankirin "kurtkirin". Pirtûkên dengî ên dipeyivin ji 1930an ve li dibistan û pirtûkxaneyên giştî û, hindiktir, dikanên muzîkê jî têne dîtin. Berî vîdyo, DVD, CD, û dengên dakêşandî gelek albûmên bêjeyên axaftinê hatin çêkirin, û di van albûman de ji pirtûkan pirtir şanoyên helbest û şano hene. Heya salên 1980an bala firoşyarên pirtûkan nekişand, û piştre firoşyarên pirtûkan dest bi lêkirina pirtûkên dengî li ser refikên pirtûkan kirin.
Tomarkirinên bêjeyên axaftî yekemcar ji hêla Thomas Edison ve bi dahênana fonografê di 1878an de gengaz bû. "Pirtûkên fonografîk" yek ji wan sepandinên xwerû bû ku Edison xeyal dikir û ev kiryar dê bêyî ku hewlek bide mirovên kor wan dixwîne. Gotinên pêşîn ên ku di fonografiyê de hatine gotin recital-edîtona Edison , "Mary Had a Little Lamb" bû .
