Çavkaniya Posîdon bibîne

{{Agahîdank xwedawend
| cure               = yewnan
| wêne               = 0036MAN Poseidon.jpg
| navê_rastî         = Ποσειδών
}}
'''Posîdon''' ({{Bi-grc|Ποσειδῶν|Poseidôn}}) di [[mîtolojiya yewnanî]] de xwedayê avê û deryayê yê. Posîdon di heman demê de xwedayê erdhejan e.<ref> (665)[[:en:Works and Days]]- [[Hêsîodos]]</ref> Afirînerê hespan e û heman demê de sembola wî jî hesp e. Hevjina Posîdonî [[Amfîtrîte]] ye. Ew ji yek [[Xwedawendên Olîmpî]] yê û birayê keyê Xwedawendên [[Zeus]]ê ye. Kurê [[Kronos]] û [[Rea]]yê ye. Destê wî rima sê serî bi riha şîn hatiye teswîrkirin.<ref>https://www.theoi.com/Olympios/Poseidon.html</ref>[[Wêne:Poseidon_sculpture_Copenhagen_2005.jpg|thumb|Peykerê Posîdonê li [[Kopenhag]]ê ([[Danîmarka]])]]

== Etîmolojî ==
Navê wî pir kevn e. Ji ber vê yekê dibe ku hêj di nav demên kevnar de jî bikaranîna peyvên ku ji navê wî pêk anîne, winda bûne. Lewma etîmolojiya navê wî baş nayê zanîn. Lê belê hin texmîn hene. Hinek nivîskar wî "mêrên erdê" hinek din jî wek "mîrê avan" wateya navê wî ji girêdana etîmolojiyê kirine. [[Platon]] derheqê wateya navê wî de "gelek tiştan dizanî" gotiye. <ref name=":0">https://www.greekmythology.com/Olympians/Poseidon/poseidon.html</ref>

== Mîta wî ==

Ew jî wek xwişk û birayên xwe ji hêla bavê xwe Kronosê hate xwarin. Heya birayê wî Zeus wî ji zikê Kronosê derxist ew di nav zikê Kronosê ma. Paşê pê [[Şerê tîtanan]] Zeus xwişk û birayên xwe rizgar kir. Desthilatdarî ket destê [[Xwedawendên Olîmpî]], Posîdon jî bû xwediyê behr û avê.

Rima wî ya sê serî ji hêla [[Kîklop]]an hatiye çêkirin. Piştre Kîklopan wek xelatek rimê dane Posîdonê.

Hevjina wî û kurê wî ya ji hevjina wî [[Trîton]] û Posîdon bi hev re di bin behrê de di nav qesrên xwe dijîn.<ref> (930)[[Teogonîa]]- [[Hêsîodos]]</ref>

Posîdon piranî rik ji mirovan û xwedawendên din digirt. Ji xwe gelek mîtên wî li ser vê rikê ye. Yên herî navdar jî çîroka [[Odîseus]]ê ye.

== Îtîlafên navbeyna xwedawendên din û Posîdonê ==

* Posîdon her tim qurre bû ji ber vê yekê neheqiyen birê xwe Zeusê qebûl nedikir. Carekê li hemberî birê xwe serî rakir. Ew ne tenê bû [[Hêra]] û [[Atênê]] ji hevalbendên wî bûn. Lê Zeus bi alîkariya [[Têtîs]] û [[Briareus]]ê hêza wan şikand. Pişt re Zeusji bo ku ji wîre bibe ceza wî da xulamtiya Key Laomedonê. Key jî ferman da ku sûr ji bo bajarê xwe Troyayê çêken. Posîdon neçarma vêyekêqebûl kir. Dihat bawerkirin ku sûrên Troyayê pê destê Posîdonê hatiye çêkirin. <ref name=":0"/>

* Carekê Posîdon ji Atênêyê bajarê [[Atîna]]yê xwest. Digot ''ez çêtir bim ji bo bajarê'' lê Atênê vê yekê qebûl nekir. Posîdonê ji bo ku başbûna xwe bide qebûlkirin rima xwe zinarekî da heta perestgeha [[Akropolîs]]a Atînayê behr hat. Behr êdî dihata Atînayê jî. Atênê jî pê darekî zeytûnan hat, darê diyarî Atînayê kir. Keyê Atînayê ya yekem Kekrops darê eciband û Atênêyê bijart. Çiqên zeytûnê ji bû sembola aşîtiyê. <ref name=":0"/>

== Çavkanî ==
{{Çavkanî}}

{{Kontrola otorîteyê}}
{{Mît-şitil}}

[[Kategorî:Keyên mîtolojiya yewnanî]]
[[Kategorî:Posîdon| ]]
[[Kategorî:Xwedawendên yewnanî]]
[[Kategorî:Xwedawendên Olîmpî]]
[[Kategorî:Xwedayên avê]]
[[Kategorî:Xwedayên deryayê yên yewnanî]]