Çavkaniya Saturn (gerstêrk) bibîne

{{Agahîdank gerstêrk
| nav                = Saturn ♄
| wêne               = Saturn during Equinox.jpg
| wêne_sernav        = Wêneyek bi rengê xwezayî yê ku nêzîkê hevjîniyê dibe, ji hêla Cassini ve di Tîrmeha 2008 de hatî kişandin; xala li quncikê çepê yê jêrîn tîtanium e
| rojdûrk            = 152.097.701 [[Kîlomêtre|km]] <br /> (1,0167103335 PA)
| rojnêzk            = 1.432 mîlyae [[Kîlomêtre|km]] <br /> (0,9832898912 PA)
| gera_li_dora_rojê  = 378.09 [[roj]]
| hevrêzbûn_bi_erdê_re = - roj
| nîveşkêla_ekwatorê = 120'536 km [[Kîlomêtre|km]]
| nîveşkêla_cemseran = 108'752 [[Kîlomêtre|km]]
| dahatîbûn          = 
| rûpîvan            = 
| qeware             = 
| bariste            = 
| rakêşa_wê          = 
| gera_li_dora_xwe   = 
| hişkiya_axa_xwe    = 
| têhna_kêm          = 
| têhna_nîvekî       = 
| têhna_zêde         = 
| pestoya_atmosferê  = 
| elementên_sereke   = 
}}'''Saturn''' şeşemîn gerstêrka ji Rojê ye û piştî Jupiterê di Sîstema Rojê de gerstêrka herî mezin e. Ew [[Dêwê gazê|dêweke gazê]] ye ku bi tîrêjê navînî bi qasî neh û nîv qatê dinê ye.<ref name="Radius ref">{{Jêder-malper |url=http://www.astrophysicsspectator.com/tables/Saturn.html |sernav=Characteristics of Saturn |paşnav=Brainerd |pêşnav=Jerome James |tarîx=24 çiriya paşîn 2004 |weşanger=The Astrophysics Spectator |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20111001102834/http://www.astrophysicsspectator.com/tables/Saturn.html |roja-arşîvê=1 çiriya pêşîn 2011 |rewşa-urlyê=mirî |roja-gihiştinê=5 tîrmeh 2010 }}</ref><ref name="Radius ref 2">{{Jêder-malper |url=http://scienceray.com/astronomy/general-information-about-saturn-2/1/ |sernav=General Information About Saturn |tarîx=28 tîrmeh 2011 |xebat=Scienceray |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20111007220627/http://scienceray.com/astronomy/general-information-about-saturn-2/1/ |roja-arşîvê=7 çiriya pêşîn 2011 |rewşa-urlyê=mirî |roja-gihiştinê=17 tebax 2011 }}</ref> Ew bi tenê ji 1/8an tîrbûna navînî ya Erdê heye; lê belê, bi qebareya xwe ya mezintir, Saturn ji 95 qatan jê mezintir e.<ref name="Mass ref">{{Jêder-malper |url=http://www.astrophysicsspectator.com/tables/PlanetComparativeData.html |sernav=Solar System Planets Compared to Earth |paşnav=Brainerd |pêşnav=Jerome James |tarîx=6 çiriya pêşîn 2004 |weşanger=The Astrophysics Spectator |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20111001102843/http://www.astrophysicsspectator.com/tables/PlanetComparativeData.html |roja-arşîvê=1 çiriya pêşîn 2011 |rewşa-urlyê=mirî |roja-gihiştinê=5 tîrmeh 2010 }}</ref><ref name="Mass ref 2">{{Jêder-malper |url=http://mynasa.nasa.gov/worldbook/saturn_worldbook.html |sernav=NASA – Saturn |paşnav=Dunbar |pêşnav=Brian |tarîx=29 çiriya paşîn 2007 |weşanger=NASA |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20110929073208/http://mynasa.nasa.gov/worldbook/saturn_worldbook.html |roja-arşîvê=29 îlon 2011 |rewşa-urlyê=mirî |roja-gihiştinê=21 tîrmeh 2011 }}</ref><ref name="Mass ref 3" />

Hundirê Saturn bi îhtîmaleke mezin ji navika hesin-nîkel û kevir (silicon û pêkhateyên oksîjenê) pêk tê. Naveroka wê bi qatek kûr a hîdrojena metalîk, qatek navîn a hîdrojena şil û helyûmê şil, û di dawiyê de, tebeqeyek derveyî ya gazê ve hatî dorpêç kirin. Saturn ji ber krîstalên amonyak ên di atmosfera jorîn a wê de bi rengê zer-zêr heye. Tê texmîn kirin ku herikîna elektrîkê di nav tebeqeya hîdrojenê ya metalîk de dibe sedema qada magnetîkî ya gerstêrkê ya Saturn, ku ji ya Dinyayê qelstir e, lê ji ber mezinahiya Saturn a mezin 580 qat ji Erdê wêrekek magnetîkî heye. Hêza qada magnetîkî ya Saturn li dora yek ji bîstemîn ya Jupiter e. Atmosfera derve bi gelemperî nerm e û berevajî wê kêm e, her çend taybetmendiyên umr-dirêj dikarin xuya bibin. Leza bayê li ser Saturn dikare bigihîje 1,800 km/h (1,100 mph; 500 m/s), ji ya Jupiterê zêdetir lê ne bi qasî ya Neptûnê ye.<ref name="Science Ch. 2004">{{Jêder-nûçe |sernav=The Planets ('Giants') |tarîx=8 hezîran 2004 |weşanger=[[Science (TV network)|Science Channel]] }}</ref>

Taybetmendiya herî berbiçav a gerstêrkê pergala wê ya zengilê ye, ku bi giranî ji perçeyên qeşayê pêk tê, bi rêjeyek piçûktir ji bermahiyên kevirî û tozê. Bi kêmanî 83 heyv<ref name="Ashton2022">{{Jêder-kovar |paşnav1=Ashton |pêşnav1=Edward |paşnav2=Gladman |pêşnav2=Brett |paşnav3=Beaudoin |pêşnav3=Matthew |paşnav4=Alexandersen |pêşnav4=Mike |paşnav5=Petit |pêşnav5=Jean-Marc |tarîx=May 2022 |sernav=Discovery of the Closest Saturnian Irregular Moon, S/2019 S 1, and Implications for the Direct/Retrograde Satellite Ratio |url=https://iopscience.iop.org/article/10.3847/PSJ/ac64a2/pdf |kovar=The Astronomical Journal |cild=3 |hejmar=5 |rûpel=5 |bibcode=2022PSJ.....3..107A |doi=10.3847/PSJ/ac64a2 |id=107 |s2cid=248771843 }}</ref> têne zanîn ku li dora Saturn dizivirin, ji wan 53 bi fermî bi nav in; ev bi sedan heyvên ya di zengilên wê de nahundirîne. Tîtan, heyva herî mezin a Saturn û duyemîn mezintirîn di Sîstema Rojê de, ji gerstêrka Mars mezintir e, her çend kêmtir girse be jî, û di Sîstema Rojê de yekane heyv e ku xwediyê atmosferek girîng e.<ref name="Titan ref">{{Jêder-malper |url=http://saturn.jpl.nasa.gov/news/features/saturn-story/moons.cfm |sernav=The Story of Saturn |paşnav=Munsell |pêşnav=Kirk |tarîx=6 nîsan 2005 |weşanger=NASA Jet Propulsion Laboratory; California Institute of Technology |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20080816074342/http://saturn.jpl.nasa.gov/news/features/saturn-story/moons.cfm |roja-arşîvê=16 tebax 2008 |rewşa-urlyê=mirî |roja-gihiştinê=7 tîrmeh 2007 }}</ref>

== Çavkanî ==
{{Çavkanî}}

{{Bêkategorî|tarîx=hezîran 2024}}

{{Kontrola otorîteyê}}