Çavkaniya Serdema hesinî bibîne

{{Yekkirin|[[Çaxê Asinî]]}}
{{Dîroka mirovahiyê û pêşdîrok}}
[[Wêne:Iron_sickle,_torc_and_adze.JPG|rast|thumb|200x200px|Amûrên hesinî]]
'''Serdema hesînî''', heyna piştî [[Serdema Bronzê|serdema bronzê]] ye. Hilberiya [[hesin]]ê di salên 1200î yên beriya zayînê de li [[Anatolya]]yê dest pê kiriye lê hin berjeng nîşan didin ku ew ji vê tarîxê zûtir dest pê kiriye.<ref>Akanuma H. 2005. The significance of the composition of excavated iron fragments taken from Stratum III at the site of Kaman-Kalehöyük, Turkey. ''Anatolian Archaeological Studies'' '''14''': 147–158.</ref>

Li [[Mezopotamya]]yê, di herêmên [[Sumer]]iyan, [[Asûriyan]] û [[Akadî|Akadiyan]] de, dibe ku hesin di sala 3000î beriya zayînê de dest pê kiribe.<ref name="EB">Chisholm H. 1910. In ''The Encyclopædia Britannica''.</ref> Yek ji berên hesinî yên helandî yên herî kevin ên ku ji aliyê me ve tê zanîn, xencerek bû ku li nav mezelekî hattiyan ê bi tarîxê 2500î BZ  hatiye dîtin.<ref name="cowen">Cowen, Richard 1999. ''The Age of Iron'' Chapter 5 [http://mygeologypage.ucdavis.edu/cowen/~GEL115/115CH5.html '''Cowen'''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100314155922/http://mygeologypage.ucdavis.edu/cowen/~GEL115/115CH5.html |date=2010-03-14 }}.</ref> Bikaranîna giştî ya çekên hesinî yê ku cihê çekên bronzî girt, di destpêka sedsala 10em a BZ de li [[Rojhilata Nêzîk]] belave bû.

Ji beriya vê demê, [[mirov]] amûrên bronz an berheste û qir û qaf bikaranîn. Ew çotkarî dikirin û bi awayekî kombûyî dijiyan. Wekî serdemên berê, di heman demê de li her cih serdema hesinê dest pê nekiriye.  Gelên Ewropayî, Efrîkayî û Asyayî heta sala 500î BZ  derbasî serdema hesinê kirin.

Dîtina hesinê asayî bû lê çêkirina amûrên hesinî zor bû. Sedema wê jî, [[Germayî|germahiya]] helînê ya hesinê ji bronzê zêdetir bû. Wexta ku mirovan fêrî çêkirina amûrên hesinî bûn, pîşeyeke bi navê hesinkerî derket holê. Bi van amûrên baş û zêde, cotkar karibûn berhemenên zeviyê zêde bikin. Digel vê yekê, hinek mirov hebûn ku [[pere]]yên daringî dahênandin da ku ew ji bo danûstandinê bibe alîkariyek.

Hesin, tesîrê qadên şerî jî kir. Mirovan zirxên baş û zexm çêkirin. Her wiha hawîşên ku amûrên hesinî çêdikirin, li ser qada şer bi ser diketin.

== Çavkanî ==
{{Çavkanî}}

{{Kontrola otorîteyê}}
{{Şitil}}

[[Kategorî:Avabûnên hezarsala 2an b.z.]]
[[Kategorî:Serdema hesinî| ]]
[[Kategorî:Serdema kevnare]]