Rastnivîsa kurdî

• 1 = Nivisîna î yê berîya y yê

NIVÎSÎNA Î'YÊ BERÎYA Y'YÊ

Kelijîna î'yê bi i'yê dema ku berîya y'yê tê,şaşe.ne raste jiber hinek sedeman;

• YEK:Di nav kurdande bilêv kirina tîpa i berîya y'yê liser ziman giran tê,ne hêsane.

• DU: Kesên bi kurdî mezin bûne û her tim kurdî dipeyivin,dema bilêv dikin çi i çijî î be jixwe bilêv naken.Î bi i'yê nakelije, jê diderkeve ji binîde nayête xwendin.heke neyête xwendin nayête wî wateyê ku neyête nivîsandin.heke neyête nivîsîn dibetîya têkilhevîyê pirr çêdibe.Hingî pêkanbe,resentî çetire ji guhertinê.

• SÊ: Jibo nivîsandinê jî resen mayîn hêsantire ji kelijandinê.dema peyvê dinivîsin caran haj pê namînin ka tê piştê î'yê çi tîp bê.Peyvê resen dinivîsin; Heke dawîyêde y bê,jê diben bi i'yê diguhêrin.Heke y neyê wekxwe dimîne.Evjî nivîsandinê dijwar dike.

• ÇAR: Tengasîyê ji lez xwendinêre diderxîne.çimkî xwendevan dema lez dixûnin,li tîpan nanêrin li peyvê dinêrin dixûnin;heke resenîya peyvê xirab bibe,xwendinê dirawestîne lê kûrbûnê dixwaze.Heke resen mabe bê rawestîn mîna wêne kêşandinê li peyvê dinêre têdigihe, li tîpan kûr nabe derbas dibe. Her wiha ev ji xwendevanên nû û asayîrejî derbasdare.

• PÊNC:Hingî pêkanbe peyv bi taybetîjî navdêr resen mîne çêtire.her wekî rêzika ku dema navdêr tîpa wî ya dawî dengdêrbe û di nava hevokêde bê,tîpa wî ya dawîya navdêrê natewînin,dewsa wî tîpa y'yê datîne piştê tîpa dengdêr.Mînak:şûna "medresên kurdistanê"dinivîsin "medreseyên kurdistanê"jibo ko resenîya peyvê"medrese"xerab nebe.heke tu medresên binivîsî resenî xirab dibe,pêkane têkilhevî derkevin.

• ŞEŞ: Dema her du tîpên pêşîya î'yê dengdarbin,kelijîna î'yê bi i'yê pirrtir dijwar dibe.

Mînak:devkîye(devkiye),kurdîye(kurdiye),gundîyan(gundiyan).

• HEFT:Berevajî rêzika C.BEDIRXAN. Peyvekê dawîya wî i'bi,dema piştê wî tîpa y'yê bê bi î'yê dikelije.

             Mînak:dema i'ya di "çi"de berîya y'yê bê,dibite î.

"çi" di hevokêde dibite "çîye".

• HEŞT: Tîpa î dema dawîya peyvêde tê,wate û rengekê bi serê xwe didete peyvê.heke jê bête birin yanjî bi tîpa i bikelije,ew peyv ji wate û rengê xwe yê esas diderkeve nayête fêhmê.

Mînak:dîyar(kifş),û dîyarî(hedîye).

Kontrola rastnivîsê bi MySpell'ê

Rastnivîs an rastnivîsandina kurdî kuralên nivîsandina bi zimanê kurdî ne. Ji ber ku saziyeke fermî tune, ji aliyên cuda kuralên cuda tên esas girtin.

Bernameyên kontrola rastnivîsê ya kurdî hene. Ev MySpell, Ispell û Aspell in.

Pirtûkeke Samî Tan bi navê Rêziman û Rastnivîsa Zaravayê Kurmancî ser vê mijarê heye.

Rêzikên rastnivîsa kurdî

ŞAŞITÎYÊN RAST HANE NÎŞAN DAYÎN

1.

gotine tîpa î berîya y'yê nayê,dikeliji dibite i. celalet bedirxanjî hemfikire.lê jiber hinek sedeman neraste.

• Yek:dinav kurdanda bilêvkirina i'yê berîya y'yê girane ne hêsane.
• Du:kesên bikurdî mezinbûne herderê kurdî daxêvin jixwe çi i'be çijî î'be bilêv naken û naxwînin.
• Sê:kesên kurdî nû hîndibin çawa bête nivîsîn wisa bilêv diken,jibo wanjî ku peyva resen û netewandî çawa bête bilêvkirin dema bitewijî wisa bilêvken hêsantire.
• Çar:hingî pêkanbi peyv resen mîni çêtire.herwekî dema dawîya navdêrekê tîpa dengdêrbi dinava hevokêda jibo resenîya navdêrê xera nebi peyvê natewînin.y'yekê lê zêde diken.
• ya rast: ewe tu peyvê resen bihêlî, î yê nekey i . Mînak: gazîya pêxember-bextîyar.

2.

Nivîskar daçekan hemi cida dinivîsin.lê neraste.çimkî hem dîmena nivîsê xera dike hemjî xwendinê dijwar dike.mînak caran pênc daçekên dutîp tên berhev heke heryek cida bê nivîsîn.mînak:te ji min ra jî ji çi anîbe qail im.biheve mînak; te jiminrajî jiçi anîbe qailim.

• ya rast ewe dema tu bixwînî ew daçek bilêvkirina te xwe bidete kîji alîyê anjî ne tualîyê wî alîyê an jî cida binivîsî.herwekî mînaka lijor me daye mînaka paşî ya raste.

3.

Şaşitîya nivîsa veqetandekan

• rêzik eve tîpa dawîya peyva berîya wî heke dengdarbe a -ê- ên-an bê y tê nivîsîn heke dengdêrbe yan-yên-yê-ya bi y tê nivîsîn.lê neraste.çimkî piştê ku ji peyvê veqetayîbe tîpa berîyê çi dengdar çijî dengdêrbe bêwateye.hemjî bilêvkirina peyvê ku serida dengdêr hebe girane kurdîda pir kême.
• ya rast ewe heke qertaf peyvêvebi bê y yê heke veqetayîbi bi y yê tê nivîsîn.

Ez dixwazim liser mînakan deme fêhmê.

• Mînaka şaş:mîritîya siltan selahedîn a liser misrê.
• Mînaka rast:mîritîya siltan selahedîn ya liser misrê.
• mînaka şaş:an azadî an azadî
• Mînaka rast;yan azadî yan azadî

Binêre

• Kontrola rastnivîsa kurdî
• MySpell

Girêdanên derve

• Malpera MySpell a kurdî
• E-pirtûka Arif Zêrevan: Bingehên rastnivîsandina kurdiyê (pdf)