Çavkaniya Şerê navxweyî yê Sûriyê bibîne

{{Agahîdank pevçûnên leşkerî
| pevçûn             = Şerê navxweyî yê Sûriyê
| perçeyekî          = Bihara Erebî ye
| wêne               = [[Wêne:Syrian Civil War map (November 24, 2023).svg|300px]]
| binnivîs           = '''Current military situation:''' <span style= "background-color: #ebc0b3; color: DarkRed">''Sor''</span>: {{Ala|Sûrî}}, <span style="background-color:#cae7c4; color: DarkGreen">''Kesk''</span>: {{Sembola alayê|Opozisyona Sûriyê}} <br>[[Dijberiya Sûriyê]] <span style ="background-color:#e2d974; color: SaddleBrown;">''Zer''</span>: [[Kurd]], {{Ala|Rojava}} <span style= "background-color: #b4b2ae; color: Black;">''Gewr''</span>: {{Flagcountry|Dewleta Îslamî ya Iraq û Şamê}}<!--do not shorten to Islamic State per naming conventions on group-->, <span style= "background-color: #fff7fd; color: black; border:solid 1px DarkGray;">''Spî''</span>: [[El-Nusra]]
| dîrok              = 15.03.2011 - heta îro berdewam e
| herêm              = {{Ala|Sûrî}}
| koordînat          = <!-- {{Koord|-|-|-|N|-|-|-|E|type:event}} -->
| sedem              = 
| encam              = Nakokî berdewam e (2012)
| rewş               = 
| şervan1            = {{Sembola alayê|Sûrî}}<br>'''[[Sûrî|Komara Erebî ya Sûriyê]]'''<br>(Rejîma Beşar Esed)
*[[Artêşa Sûriyê]]
**[[Hêzên bejahiyê yên Sûriyê]]
**[[Hêzên deryayî yên Sûriyê]]
**[[Hêzên hewayî yên Sûriyê]]
**[[Hêzên leşkerî yên komarî yên Sûriyê]]
*[[Rêveberiya Ewlekariya Giştî ya Sûriyê]]
*[[Rêveberiya Ewlekariya Siyasî ya Sûriyê]]
*[[Şebihe]]
*[[Hizbullah]] <ref>{{Jêder-malper |url=http://www.worldnewstribune.com/2012/07/29/irans-hizbullah-sends-more-troops-to-help-assad-storm-aleppo-fight-sunnis/ |sernav=Iran’s Hizbullah sends more troops to help Assad storm Aleppo, fight Sunnis &#124; World Tribune |weşanger=Worldnewstribune.com |tarîx= |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 |tarîxa-arşîvê=31 adar 2016 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20160331165817/http://worldnewstribune.com/2012/07/29/irans-hizbullah-sends-more-troops-to-help-assad-storm-aleppo-fight-sunnis/ |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><ref>{{Jêder-nûçe |url=http://www.theaustralian.com.au/news/world/syrian-regime-importing-snipers-for-protests/story-e6frg6so-1226254330519 |sernav=Syrian regime 'importing snipers' for protests |xebat=The Australian |tarîx=17 sibat 2012 |tarîxa-gihiştinê=17 gulan 2012 |pêşnav1=Nate |paşnav1=Wright |pêşnav2=James |paşnav2=Hider }}</ref>

Piştgiriya aborî û leşkerî:<br>
{{Ala|Îran}}<ref>[http://online.wsj.com/article/SB10000872396390444230504577615393756632230.html Iran Said to Send Troops to Bolster Syria]</ref><ref>{{Jêder-malper |nivîskar=Saeed Kamali Dehghan |url=http://www.guardian.co.uk/world/2012/may/28/syria-army-iran-forces |sernav=Syrian army being aided by Iranian forces |weşanger=Guardian |tarîx= |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 }}</ref><ref>{{Jêder-malper |url=http://www.nowlebanon.com/NewsArchiveDetails.aspx?ID=364902 |sernav=Iranian Guards, Mahdi Army troops enter Syria’s Druze Mountain |weşanger=Nowlebanon.com |tarîx=15 sibat 2012 |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 }}</ref>
<!-- Do not add Russia here. See e.g. http://www.reuters.com/article/2012/07/09/us-syria-crisis-russia-jets-idUSBRE8680HP20120709 -->
| şervan2            = {{Sembola alayê|Opozisyona Sûriyê}} <br>'''[[Dijberiya Sûriyê]]'''
*[[Artêşa Azad a Sûriyê]]<ref>{{Jêder-nûçe |xebat=The World Tribune |url=http://www.worldtribune.com/worldtribune/WTARC/2011/me_syria0973_08_03.asp |sernav=Defecting troops form 'Free Syrian Army', target Assad security forces |tarîxa-gihiştinê=13 çiriya paşîn 2011 }}</ref>
*[[Artêşa Rizgariyê ya Sûriyê]]<ref name="SLA">{{Jêder-nûçe |url=http://www.time.com/time/printout/0,8816,2106648,00.html/ |sernav=Syrian Rebels Plot Their Next Moves: A TIME Exclusive |xebat=TIME |tarîx=11 sibat 2012 |urlya-arşîvê=https://archive.today/20121205012412/http://www.time.com/time/printout/0,8816,2106648,00.html/ |tarîxa-arşîvê=5 kanûna pêşîn 2012 |tarîxa-gihiştinê=29 tebax 2012 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
*[[Liwaelûme]]<ref name="fitzgerald1"/>
Piştgiriya aborî û leşkerî:<br />
{{Ala|Tirkiye}}<ref name="CIASaid">{{Jêder-nûçe |paşnav=Schmitt |pêşnav=Eric |sernav=C.I.A. Said to Aid in Steering Arms to Syrian Opposition |url=http://www.nytimes.com/2012/06/21/world/middleeast/cia-said-to-aid-in-steering-arms-to-syrian-rebels.html |tarîxa-gihiştinê=4 tîrmeh 2012 |rojname=The New York Times |tarîx=21 hezîran 2012 }}</ref><br />
{{Ala|Erebistana Siyûdî}}<small><ref name="CIASaid"/><ref name="Exclusive">{{Jêder-nûçe |nivîskar=Justin Vela |url=http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/exclusive-arab-states-arm-rebels-as-un-talks-of-syrian-civil-war-7845026.html |sernav=Exclusive: Arab states arm rebels as UN talks of Syrian civil war |xebat=The Independent |tarîx=13 hezîran 2012 |tarîxa-gihiştinê=8 tîrmeh 2012 |cih=London |tarîxa-arşîvê=7 tebax 2012 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20120807122813/http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/exclusive-arab-states-arm-rebels-as-un-talks-of-syrian-civil-war-7845026.html |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><ref name="RebelsAwait">{{Jêder-nûçe |paşnav=Abouzeid |pêşnav=Rania |url=http://world.time.com/2012/06/22/opening-the-weapons-tap-syrias-rebels-await-fresh-and-free-ammo/ |sernav=Opening the Weapons Tap: Syria’s Rebels Await Fresh and Free Ammo |weşanger=Time |tarîx=22 hezîran 2012 |tarîxa-gihiştinê=8 tîrmeh 2012 }}</ref></small><br />
{{Ala|Qeter}}<ref name="CIASaid"/><ref name="Exclusive"/><ref name="RebelsAwait"/><br />
----
[[Wêne:Flag of Jihad.svg|22px|border]] <br>'''[[Mucahidîn]]'''<small><ref name="Sunnifighters">{{Jêder-nûçe |url=http://www.theaustralian.com.au/news/world/sunni-fighters-bring-jihad-across-border/story-e6frg6so-1226405923591 |sernav=Sunni fighters bring jihad across border |xebat=The Australian |tarîx=17 sibat 2012 |tarîxa-gihiştinê=8 tîrmeh 2012 |pêşnav=Hala |paşnav=Jaber }}</ref><ref>{{Jêder-malper |url=http://world.time.com/2012/07/26/time-exclusive-meet-the-islamist-militants-fighting-alongside-syrias-rebels/#ixzz21jq5iPsN |sernav=TIME Exclusive: Meet the Islamist Militants Fighting Alongside Syria’s Rebels |weşanger=World.time.com |tarîx=26 tîrmeh 2012 |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 }}</ref></small>
*[[Al-Nusra Front to Protect the Levant|Eniya Nusra]] (Enusre, al-Nusra)
*[[Elqaede li Îraqê]]<ref>{{Jêder-malper |paşnav=Sherlock |pêşnav=Ruth |url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/syria/9396256/Al-Qaeda-tries-to-carve-out-a-war-for-itself-in-Syria.html |sernav=Al-Qaeda tries to carve out a war for itself in Syria |weşanger=Telegraph.co.uk |tarîx=12 tîrmeh 2012 |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 }}</ref><ref>[http://www.nytimes.com/2012/07/25/world/middleeast/al-qaeda-insinuating-its-way-into-syrias-conflict.html Al Qaeda Taking Deadly New Role in Syria Conflict]</ref><ref>{{Jêder-nûçe |pêşnav1=Kimberly |paşnav1=Dozier |pêşnav2=Bradley |paşnav2=Klapper |ajans=Associated Press |url=http://www.kypost.com/dpp/news/us-officials-warn-al-qaida-gaining-foothold-in-syria1344632348081 |sernav=US officials warn al-Qaida gaining foothold in Syria |weşanger=Kypost.com |tarîx=29 çiriya pêşîn 2011 |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 |tarîxa-arşîvê=16 tebax 2012 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20120816072548/http://www.kypost.com/dpp/news/us-officials-warn-al-qaida-gaining-foothold-in-syria1344632348081 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
*[[Fetehelîslam]] (Fatah al-Islam)<ref>{{Jêder-malper |url=http://www.yalibnan.com/2012/04/23/lebanons-most-wanted-sunni-terrorist-blows-himself-up-in-syria/ |sernav=Lebanon's Most Wanted Sunni Terrorist Blows Himself Up in Syria |cih=LB |weşanger=Yalibnan.com |tarîx=23 nîsan 2012 |tarîxa-gihiştinê=17 gulan 2012 }}</ref>
*[[Ahrareşam]] (Ahrar al-Sham)<ref>{{Jêder-malper |url=http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2012/Jul-31/182750-arab-islamist-fighters-eager-to-join-syria-rebels.ashx#axzz22DnnnVxi |sernav=Arab Islamist fighters eager to join Syria rebels |weşanger=Dailystar.com.lb |tarîx= |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 |tarîxa-arşîvê=17 tebax 2012 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20120817052210/http://dailystar.com.lb/News/Middle-East/2012/Jul-31/182750-arab-islamist-fighters-eager-to-join-syria-rebels.ashx#axzz22DnnnVxi |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><ref>{{Jêder-malper |url=http://in.reuters.com/article/2012/08/08/syria-crisis-idINL6E8J763T20120808 |sernav=Syria rebels see future fight with foreign radicals |weşanger=In.reuters.com |tarîx= |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 |tarîxa-arşîvê=11 îlon 2015 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20150911225709/http://in.reuters.com/article/2012/08/08/syria-crisis-idINL6E8J763T20120808 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
*[[Sukureşam]] (Sukur al-Sham)
| şervan3            = '''{{Ala|Rojava}}'''
*'''[[Desteya Bilind a Kurd]]'''
**{{Ala|PYD}}
**{{Flagicon image|Encûmana Niştimanî ya Kurdî li Sûriyê.jpg}} [[Encûmena Niştimanî ya Kurdî li Sûriyê|ENKS]]
**{{Flagicon image|People's_Protection_Units_Flag.svg}} [[Yekîneyên Parastina Gel|YPG]]<ref>{{Jêder-malper |url=http://www.rudaw.net/english/kurds/4979.html |sernav=Kurds Give Ultimatum to Syrian Security Forces |weşanger=Rudaw.net |tarîx=21 tîrmeh 2012 |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 }}</ref>

----
Piştgiriya aborî û leşkerî: <br/>
{{Sembola alayê|Başûrê Kurdistanê}} '''[[HHK]]''' <br/>  {{Sembola alayê|Kurdistan}}[[Pêşmerge]]
| şervan4            = [[Daiş]]
| fermandar1         = {{Sembola alayê|Sûrî}} '''[[Beşar Esed]]'''<br /><small>'''[[serokkomarê Sûriyê]]'''</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Wael Nader al-Halqi]]<br /><small>serokwezîr</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Fahd Jassem al-Freij]]<br /><small>parlamenter û wezîrê parastina neteweyî</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Dawoud Rajiha]]{{Pevçûnê de kuştin}}<br /><small>wezîrê parastina neteweyî (tebaxa 2011 – tîrmeha 2012)</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Ali Abdullah Ayyoub]]<br /><small>serokê artêşê</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Maher al-Assad]]<br /><small>[[fermandarê Parêzkarên Komarî]]</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Namir al-Assad]] <br /><small>serokê [[Şebîhe]]yê<ref>{{Jêder-nûçe |paşnav=Dougherty |pêşnav=Jill |sernav=Al-Assad's inner circle, mostly family, like 'mafia' |url=http://security.blogs.cnn.com/2012/08/09/assads-inner-circle-will-it-crack/ |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 |rojname=CNN |tarîx=9 tebax 2012 |tarîxa-arşîvê=23 nîsan 2019 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20190423143037/http://security.blogs.cnn.com/2012/08/09/assads-inner-circle-will-it-crack/ |rewşa-urlyê=mirî }}</ref> </small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Assef Shawkat]]{{Pevçûnê de kuştin}}<br /><small>wezîrê parastina neteweyî (îlona 2011 – tîrmeha 2012)</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Ali Mamlouk]]<br /><small>wezîrê asayîşa neteweyî</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Rustum Ghazaleh]]<br /><small>rêveberiya asayîşa siyasî</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Mohammad al-Shaar]] (di şerî de birîndar bû) <br /><small>wezîrê karên navxweyî</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Walid Muallem]]<br /><small>wezîrê karên derveyî</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Hisham Bekhityar]] (di şerî de kuştî bû) <br /><small>serokê saloxgeriya Sûriyê (heta tîrmeha 2012)</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Hassan Turkmani]] (di şerî de kuştî bû) <br /><small>parlamenter û cihgirê serokwezîrî (heta tîrmeha 2012)</small><br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Riyad Farid Hijab]]<br /><small>serokwezîr (23'ê hezîrana 2012 – 6'ê tebaxa 2012 &#91;reviye&#93;)<ref>{{Jêder-nûçe |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-18338093 |sernav=Syria's Assad names Riad Hijab as new prime minister |xebat=[[BBC News]] |tarîx=6 hezîran 2012 |tarîxa-gihiştinê=15 tebax 2012 }}</ref></small><br/>
| fermandar2         = {{Flagicon image|Syria-flag 1932-58 1961-63.svg}} '''[[Ebdilbaset Seyda]]'''<br /><small>'''serokê [[Encûmena Nîştimanî ya Sûrî]]''' (ENS)</small><br/>
{{Flagicon image|Syria-flag 1932-58 1961-63.svg}} [[Burhan Ghalioun]]<br /><small>serokê berê yê ENS'ê (tebaxa 2011 – hezîrana 2012)</small><br/>
{{Flagicon image|Syria-flag 1932-58 1961-63.svg}} '''[[Riad al-Asaad]]'''<br /><small>fermandarê [[Artêşa Azad a Sûriyê]]</small><br/>{{Flagicon image|Syria-flag 1932-58 1961-63.svg}} '''[[Mustafa al-Sheikh]]'''<br /><small>serokê encûmena bilind a leşkerî</small><br/>
{{Flagicon image|Syria-flag 1932-58 1961-63.svg}} [[Ali Sadreddine Bayanouni|Ali al-Bayanouni]]<br /><small>serokê Îxwan Muslimûn (Biratiya Mislimanan)</small><br/>
{{Flagicon image|Syria-flag 1932-58 1961-63.svg}} [[Haitham al-Maleh]]<br /><small>Council of Syrian Revolutionary Trustees Head</small><br/>
{{Flagicon image|Syria-flag 1932-58 1961-63.svg}} [[Abdul Razzaq Tlass]]<br /><small>fermandarê gurdana Farûqê</small><br/>
{{Flagicon image|Syria-flag 1932-58 1961-63.svg}} [[Abdul Halim Khaddam]]<br /><small>cihgirê serokkomarê Sûriyê (adara 1984 – hezîrana 2005)</small><br/>
[[Mahdi al-Harati]]<br/ ><small>fermandarê Liwaelûmeyê (çalakdarê dilxwaz ê lîbî ye)</small><ref name="Mahdi">{{Jêder-nûçe |paşnav=Karadsheh |pêşnav=Jomana |sernav=Libya rebels move onto Syrian battlefield |url=http://edition.cnn.com/2012/07/28/world/meast/syria-libya-fighters/index.html |tarîxa-gihiştinê=28 tîrmeh 2012 |rojname=CNN |tarîx=28 tîrmeh 2012 }}</ref><br/>
----
{{Flagicon image|Flag of Jihad.svg}} [[Abu Muhammad al-Julani]]<br/><small> serokê Eniya Nusre</small><br/>
| fermandar3         = {{Flagicon image|Ala kurdên rojava.svg}} [[Salih Muslim Mihemed]] ([[PYD]])<br>
{{Flagicon image|Encûmana Niştimanî ya Kurdî li Sûriyê.jpg}} [[Feysel Yûsif]] ([[ENKS]])<br>
[[Ebdilhekîm Beşar]] ([[PDKS]]-[[Elpartî]])

----
{{Sembola alayê|Kurdistan}}[[Mesud Barzanî]]
| hêz1               = {{Sembola alayê|Sûrî}} [[Artêşa Sûriyê]] (Rejîma Beşar Esed): 304.000 (dema herî mezin bû) leşker<ref>{{Jêder-malper |url=http://globalfirepower.com/country-military-strength-detail.asp?country_id=Syria |sernav=Syria Military Strength |weşanger=Globalfirepower.com |tarîxa-gihiştinê=8 tîrmeh 2012 }}</ref>
{{Sembola alayê|Sûrî}} [[Rêveberiya Ewlekariya Giştî]]: 8.000<br/>
{{Sembola alayê|Sûrî}} Milîsa [[Şebîhe]]: 10.000 endam<br/>
| hêz2               = 40.000<ref>[http://www.understandingwar.org/sites/default/files/Syrias_MaturingInsurgency_21June2012.pdfSyria's Maturing Insurgency [[Institute for the Study of War]].]{{Mirin girêdan|bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes |tarîx=tebax 2021 }}</ref>–60.000<ref>{{Jêder-nûçe |nivîskar=Graeme Smith |url=http://www.theglobeandmail.com/news/world/syrians-in-ontario-give-rebels-reinforcements-from-afar/article4385303/ |sernav=Syrians in Ontario give rebels reinforcements from afar |weşanger=Theglobeandmail.com |tarîx=2 tîrmeh 2012 |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 }}</ref> têkoşer
*{{Flagicon image|Syria-flag 1932-58 1961-63.svg}} 18.000–30.000 revokeyên ji artêşa  Sûriyê<ref name="6%">{{Jêder-malper |url=http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/157550 |sernav=Syria Army Lost 6% of Armored Force – Report |weşanger=Israelnationalnews.com |tarîx=7 gulan 2012 |tarîxa-gihiştinê=8 tîrmeh 2012 }}</ref>
*6.000 endamên Liwaelûmeyê (ji wan 600 ne sûrî ne)<ref name="fitzgerald1">{{Jêder-nûçe | url=http://www.irishtimes.com/newspaper/world/2012/0728/1224320949538.html |xebat=The Irish Times |pêşnav=Mary |paşnav=Fitzgerald |tarîx=28 tîrmeh 2012 }}</ref>
*{{Flagicon image|Flag of Jihad.svg}} 500–900 mucahedînên biyanî<ref name="fighterstrickle">{{Jêder |sernav=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/pdf/foreign-fighters-trickle-into-the-syrian-rebellion |tarîxa-gihiştinê=2012-08-29 |tarîxa-arşîvê=2014-02-20 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20140220011234/http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/pdf/foreign-fighters-trickle-into-the-syrian-rebellion |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
| hêz3               = 15.000 têkoşer
| winda1             = {{Sembola alayê|Sûrî}} Artêşa Sûriyê: 6.163 leşker û polîsên rejîma Beşar Esed hatine kuştin,<ref name="nearly25000"/> 97 endamên milîs hatine kuştin<ref name="Shabiha">19 killed in Dec. 2011,[http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-16984219] 1 killed in Jan. 2012 in Daraa,[http://warnewsradio.org/2012/03/20/syria-rebels-accused-of-human-rights-abuses-live-updates/] 4 killed in Qusayr Feb. 2012,[http://news.apsou.gr/international/news/devastation-despair-and-courage-on-syria%E2%80%99s-bloody-front-line]{{Mirin girêdan|bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes |tarîx=adar 2021 }} 11 killed in Damascus suburbs of Maidya in 2012,[http://www.reuters.com/article/2012/06/07/us-syria-crisis-shabbiha-idUSBRE8560VH20120607] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120818094947/http://www.reuters.com/article/2012/06/07/us-syria-crisis-shabbiha-idUSBRE8560VH20120607 |date=2012-08-18 }} 7 killed in Irbin in 2012,[http://blogs.aljazeera.net/topic/syria/syria-may-9-2012-1230]{{Mirin girêdan|bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes |tarîx=tebax 2021 }} 26 killed in Darat Izza,[http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-18551693] 2 killed in Aleppo,[https://archive.today/20121216063918/www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5j95Oob_gq6qTuc3JwGh8ZW5O38Kg?docId=CNG.6f0ac896041ccdfec747f6fec55611b8.e1] 27 killed in Aleppo (31 July),[http://www.guardian.co.uk/world/middle-east-live/2012/aug/01/syria-crisis-aircraft-attack-aleppo-live] total of 97 confirmed killed</ref><br>
Hizbullah: 147 kes hatine kuştin<ref name="IranianFighters"/><ref name="over120"/><br>
{{Sembola alayê|Îran}} [[Besîc|Besîciyên îranî]]: 85 besîcî hatine kuştin<ref name="IranianFighters">{{Jêder-malper |pêşnav=Michael |paşnav=Kelley |url=http://articles.businessinsider.com/2012-03-08/news/31135034_1_syrian-syrian-president-syrian-soldiers |sernav=Iranian Fighters Are Killing Syrian Troops Who Refuse to Fire On Protesters |weşanger=Articles.businessinsider.com |tarîx=8 adar 2012 |tarîxa-gihiştinê=8 tîrmeh 2012 |tarîxa-arşîvê=21 tîrmeh 2013 |urlya-arşîvê=https://www.webcitation.org/6IGhlOBVl?url=http://www.businessinsider.com/bi-leaked-stratfor-emials-iranians-firing-on-syrians-2012-3 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><ref name="over120">{{Jêder-malper |url=http://www.yalibnan.com/2011/12/09/over-120-hezbollah-basij-fighers-killed-in-syria-report/ |sernav=Over 120 Hezbollah, Basij fighers killed in Syria, report |cih=LB |weşanger=Yalibnan.com |tarîx=9 kanûna pêşîn 2011 |tarîxa-gihiştinê=8 tîrmeh 2012 }}</ref>
| winda2             = {{Flagicon image|Syria-flag 1932-58 1961-63.svg}} Serhilder û xwepêşanderên sûrî: 5.857 serhilder hatine kuştin ([[Casualties of the Syrian civil war#Combatant deaths|li vir binihêre]]) û 979–1.897 xwepêşander şehîd ketine.<ref>{{Jêder-malper |url=http://ansamed.ansa.it/ansamed/en/news/sections/politics/2012/03/19/visualizza_new.html_134589467.html |sernav=Syria: Opposition, almost 11,500 civilians killed |weşanger=Ansamed.ansa.it |tarîx=3 kanûna paşîn 2010 |tarîxa-gihiştinê=17 gulan 2012 |tarîxa-arşîvê=28 adar 2014 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20140328103035/http://ansamed.ansa.it/ansamed/en/news/sections/politics/2012/03/19/visualizza_new.html_134589467.html |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><br>28.249 xwepêşander û têkoşer ji aliyê rejîmê ve hatine desteserkirin<ref name="Violations Documenting Center"/><br>
{{Flagicon image|Flag of Jihad.svg}} Mucahidînên biyanî: 38 hatine kuştîn<ref name="Sunnifighters"/><ref>{{Jêder-malper |paşnav=Al |pêşnav=Suleiman |url=http://www.reuters.com/article/2012/07/30/us-syria-crisis-jihad-idUSBRE86T12920120730 |sernav=Arab Islamist fighters eager to join Syria rebels |weşanger=Reuters.com |tarîx= |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 |tarîxa-arşîvê=5 tebax 2012 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20120805031108/http://www.reuters.com/article/2012/07/30/us-syria-crisis-jihad-idUSBRE86T12920120730 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
| winda3             = ?
| nîşe               = Jimara liserhev a qurbanên şerê navxweyî yê Sûriyê (li gorî opozisyonê):  24.266<ref name="Violations Documenting Center">{{Jêder-malper |url=http://www.vdc-sy.org/ |sernav=Violations Documenting Center |tarîx=23 tebax 2012 |tarîxa-gihiştinê=18 tebax 2012 |weşanger=Violations Documenting Center |ziman=ar |tarîxa-arşîvê=5 kanûna pêşîn 2012 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20121205065655/http://www.vdc-sy.org/ |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>–24.495<ref name="nearly25000">{{Jêder |sernav=Nearly 25,000 killed in Syrian conflict, watchdog says |url=http://www.nowlebanon.com/NewsArticleDetails.aspx?ID=430099 |tarîxa-gihiştinê=2012-08-29 |tarîxa-arşîvê=2012-08-25 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20120825084652/http://www.nowlebanon.com/NewsArticleDetails.aspx?ID=430099 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref><br>265 kesên sivîl ên biyanî ([[Casualties of the Syrian civil war#Foreign civilians killed|li vir binihêre]]) û 2 pîlotên tirk ên firokeyeke [[F4 Phantom]] hatin kuştin.<br>Zêdeyî 1,5 milyon kes bûne [[penabêrên sûrî|penaber]]<ref>{{Jêder-nûçe |url=http://www.aljazeera.net/news/pages/3cd93b7e-450f-41c2-860e-05fcae765f71/ |sernav=1.5 مليون نازح ولاجئ سوري |xebat=Al-Jazeera |tarîx=21 tîrmeh 2012 |tarîxa-gihiştinê=22 tîrmeh 2012 |tarîxa-arşîvê=21 tîrmeh 2012 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20120721183448/http://www.aljazeera.net/news/pages/3cd93b7e-450f-41c2-860e-05fcae765f71 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
''(Ev agahdarî ji Wikipedia îngilîzî hatine girtin)''
}}
'''Şerê navxweyî yê Sûriyê''', '''serhildana Sûriyê''', '''şoreşa Sûriyê''' an jî '''şoreşa azadiyê ya Sûriyê''' serhildana xelkê sûrî li dijî rejîma [[Beşar Esed]] e ku di sala 2011'an de li Sûriyê dest pê kir û di 2012'an de berdewam e û roja îro wekî şerê navxweyî yê Sûriyê tê zanîn. Di vî şerî de bi hezaran sivîl hatine kuştin û gelek sûrî bûne penaber li welatên cîran.

== Destpêka serhildanê, 2011 ==
Bûyerên ku li gorî rejîma Esed [[komplo]]yeke ji derveyî ye, hem "ji aliyê dîndarên [[selefî]] ve hatiye çêkirin" û hem jî "bi destê [[Amerîka]] û [[Îsrael]]ê hatiye rêxistin", di roja 15'ê adara 2011'an de li hemberî mizgefta Umerî ya bajarê [[Dera]]yê, li başûrê Sûriyê dest pê kirin.

Xwepêşander li dijî xwarina bertîlan û ji bo reforman diqîriyan. Li ser dîwaran ''Azadî'' hatiye nivîsandin, li ser banga rûpela [[Facebook]]ê wekî ''The Syrian Revolution 2011'' (Şoreşa Sûriyê ya sala 2011'an) bi awayekî ku tu carî berî nebûye li dijî rejîma Beşar Esed. Xwepêşandanên Sûriyê di bin bandora şoreşên li welatên ereban yên ku ji destpêka sala 2011'an de dest pêkirin ("Bihara Erebî"); bi taybetî, ev şoreşa gelên Tûnis û Misirê ya dijî serokê tûnisî [[Zaynil Elabidîn]] û yê misrî [[Husnî Mubarek]].

== Serhildan û şerê navxweyî, 2012 ==
{{Beşa vala|tarîx=adar 2024}}

=== Artêşa Azad a Sûrî ===
{{Beşa vala|tarîx=adar 2024}}

== Rojavayê Kurdistanê di Şerê navxweyî yê Sûriyê de ==
{{Gotara bingehîn|Serhildana Rojavayê Kurdistanê}}

Rojavayê kurdistanê, di dema şerê navxweyî ê Sûriyê de, bi serê xwe weke xêzeke sêyemin ya dervî şer ma. Bi rêyên demokratikî xwest ku mafên xwe bidest bixin. Tirkiye, ji ber pirsgirêka kurd ya navê wê, hertimî herwl da ku li wê herêmê rewşa nearamî bi afirêne. Kurd, li herêmên xwe pergela xwe ava kirin. Kurdan, ne xwest ku ne li rex hêzên çekdar ên di bin navê artêşa azad bikevine şer û ne jî xwest ku li cem artêşa sûriyê ya [[Beşar esad]] bikevine şer de. Lê li ser herdu alîyan re jî hewldanên tirkiyê bûn ku kurdan tevlî şer bikin. Kurdan pozisyona xwe bi serê xwe bijartin.

Tirkiye ji bo ku kurd statûya xwe nestênin û temenê statû standinê ji bo wan nafirê bi awayekî aktiv di nava şerê li dijî rejima sûriyê ya beşar esad de cih girt û piştgirî da hêza ku li dijî rejimê şer dike. Pirranîya mirovên ku diçûn sûrîyê ku şer bikin jî ji aliyê tirkiyê ve li herêmên weke Xateyê û hwd di hatina perwerde kirin û di hatina şandin li nava şerê li dijî rejimê.

=== Encûmena Niştimanî ya Kurdî li Sûriyê ===
{{Gotara bingehîn|Encûmena Niştimanî ya Kurdî li Sûriyê}}

=== Desteya Bilind a Kurd ===
{{Gotara bingehîn|Desteya Bilind a Kurd}}

=== Yekîniyên Parastina Gel ===
Yekîneyên parastina gel, hêzên parastina gel ên li rojavayê kurdistanê na. Ji aliyê kurdên rojavayê kurdistanê ve hatiya damazrandin. Tenê ji kurdên rojavayê kurdistanê diafirê. Bi awayekî din ê gotinê em dikarin bêjin artişa kurd ya rojavayê kurdistanê di parazê ya. Armanca wê ew a ku bê şert û merc rojavayê kurdistanê û jîyaneê li vir ya kurdan û komên din ên civatî ên li wir bi parêzê. YPG, hêza artişî ku tenê ji rojavayîyên kurdistanî diafirê ji bo parastina wan a.

== Rewşa navnetewî ==
Di nav netewî de, li dijî rejima Sûrîya ya beşar esad, mixalifîyeka mazin afirî. Di serî de, ku Emerika û Firansa serê wan dikişêne, platforma mixalifên sûrîyê hat afirand in. Emerika, di destpêka mudahaleyê de xwest ku ji NY´ê biryarnayekê bide buhurandin û bi wê re êdî bi leşkerî mudahele lê bike. Lê di dema biryarnamê de Rusya û Çîn li dijî wê sekinî û ne buhurt. Rûsya û Çînê xwest ku pirsgirêk bi rêyê dîyalogê werê çareser kirin. Bi vê yekê, Kofî Annan, hat bi erkkirin ku di asta pêşî de hikimeteka buhurînê bide afirandin û bi wê re êdî rejima nû ya sûryê were afirandin. Lê hewldanên li ser [[Kofî Annan]] re bi ser ne ketin. Piştre wî dest ji kar berda. Li cihê wî ku yekî ku bi aslê xwe de jî arab bûya [[Agdar Îbrehim]] Hat bi erkkirin.

Yekîneyên parastina gel, hêzên parastina gel ên li rojavayê kurdistanê na. Ji aliyê kurdên rojavayê kurdistanê ve hatiya damazrandin. Tenê ji kurdên rojavayê kurdistanê diafirê. Bi awayekî din ê gotinê em dikarin bêjin artişa kurd ya rojavayê kurdistanê di parazê ya. Armanca wê ew a ku bê şert û merc rojavayê kurdistanê û jîyaneê li vir ya kurdan û komên din ên civatî ên li wir bi parêzê. YPG, hêza artişî ku tenê ji rojavayîyên kurdistanî diafirê ji bo parastina wan a.

== Komên Olî ên êli Sûrîyê ==

Gotare bingihîn [[Komên Olî ên li Sûrîye]]

Li sûrîyê weke komên olî misilmanên sunnî, elewî, Dûrzî, Îsmaîlî, Xiristîyan, Êzîdî û hwd hena. Hebûna van koman, jî, bi hijmarî heya.

== Bihara erebî ==
Bi navê bihara ereb, di destpêka sale 2012´an de tevgerîya mazin bû. Ji Tunisê bi xwespêşandinên piştî ku yekî tunisî bedena xwe da êgir re êdî piştre li hemû welatên ereb belav bû. Rejim Husnu Mubarak Guharî. Bi piştgirîya rojava birayên misilman hatina desthilatdarîyê li wir. Mudahele li Libya bû. Piştre jî, temenê mudahaleyê li Sûriyê hat afirandin û mudahale lê hat kirin.

=== Rewşa kurdan û Statûya wan ===
Kurd li herêmên xwe, piştî ku mudahele li Sûriyê dest pê kir, bidest avakirina xweserîya kirin. Ji bajarê Rojavayê Kurdistanê ê Kobanê destpêkirin û reveberîyên bajarên xwe yek bi yek kirina destê xwe de. Kurdan li herêmên xwe bi navê YPG, hêza xwe parastinî ya artişî ava kirin. Lê hin komên ku dewleta tirk hildane cem xwe û ku hine ji wan kurd jî na, weke partiya azad û hwd, li ser navê wê dewletê bidest şerê li dijî statûya kurdan kirin. Li taxên bajarê Helebê ên ku taxên kurdan na, weke taxên Eşrefiyê û Şêx Maqsûd jî bi destê van hêzan bi dehan kurdên sivîl hatina qatil kirin.

=== Şandina hêza aşîtiyê li Sûrîyê ===
{{Gotara bingehîn|Şandina hêza Aşîtiyê li Sûriyê}}

Di destpêka şerê navxweyî de NY´ê, komeka leşkerî bo çavderiyê şand sûrîyê. Lê ev kom, erka wê tenê du mehan doma. Piştre jî, ew hêz jî ji sûrîyê çû. Piştre, dîsan nîqaşên şandina hêza aşîtîyê li Sûrîyê doma.

=== Di şerê navxweyî de ol ===
{{Gotara bingehîn|Şerê Mezhebî ê li Sûrîyê}}

Şerê navêxweyî, di temenê şerekî mezhebî de hat pêşxistin. Ku tirkiye, Katar û Suudi arabiya pêşentîya wê dike, komên sunni bipiştgir kirin. Komên Şîî û elewî jî, Îran li cem wan bû. Bi wî rengî, di temenê şerê mezhebî de şer tê domandin.

=== Biçekdarkirina şervanên ku li Sûriyê şer dikin ===
Li sûrîyê ji roja ku şer destpêkiriîya de, tirkiyê di biçekdarkirina mixalifan de bûya cih û xwediyê bandûraka mazin. Komên çekdar, li gorî ku tê gotin bi agahî, serleşkerên tirk, fermandartiyê di şerê navxweyî ê sûrîyê de jî dikin. Ji Xatayê, perwerdekirina çekdaran bi çekkirin û şandina wan ya qada şer dibêt.

Tirkiye, di wî şerê ku têde weke aliyekî ya, armanca wê tenê ew a ku kurd statûya xwe bidest nexin. Ji ber vê yekê, her rê û rêbazê bikardihêne li dijî kurdan.

=== Pişiqîna şerê li Sûriyê li welatên li dorê ===
Piştî ku li sûrîyê şer dest pê kir, li Libnanê jî taqîn bûn. Li wir jî, komên tundrew û û hwd ketina nava tevgerîyê de. Tirkiyê li ser sînorê bakûrê û rojavayê kurdistanê artişa xwe bicih kir. Li ber sînor karaqol ava kirin û ji wan şerê navxcweyî hem xwest ku bide herikandin li rojavayê kurdistanê û hem jî bi rêvekirina şer îdare dike.

== Ji Sûrîyê pênabarên ku bûna li derve ==
{{Gotara bingehîn|Pênabarên Sûrîyî}}

Tirkiye berî ku mudahaleya li Sûrîyê destpê bike, wegahên pênabaran ava kirin. Bi wê yekê, li ser wan re xwestibû ku rewşa xwe di şerê di sûrîyê de xort bike. Ser deh hezaran ve mirov û malbate kirina wan wergahên ku ji Sûrîyê hatibûn bicih kirin. Ji rojavayê kurdistanê ser 20 hezaran re kurd, diçîna başûrê kurdistanê.

Di nava Sûriyê de pênabarî pirr dibêt. Bi teybetî, ji herêmên ereban pirranîya malbatênkurdan ku hebûn divegerihina rojavayê kurdistanê. Û bi wê re jî gelek malbatên ereb jî tên herêmên kurdan bi pênabarî.

== Çavkanî ==
{{Çavkanî|2}}
* Wikipediya bi zimanê îngilîzî, 19.08.2012.

== Girêdanên derve ==
{{Kategoriya Commonsê ya biçûk|Syrian Civil War (2011-present)}}

{{Kontrola otorîteyê}}

[[Kategorî:Siyaseta Sûriyê]]
[[Kategorî:Sûrî]]
[[Kategorî:Şerên DYAyê]]
[[Kategorî:Şerên Erebistana Siûdî]]
[[Kategorî:Şerên Fransayê]]
[[Kategorî:Şerên Iraqê]]
[[Kategorî:Şerên Îranê]]
[[Kategorî:Şerên Îsraêlê]]
[[Kategorî:Şerên Keyaniya Yekbûyî]]
[[Kategorî:Şerên Qeterê]]
[[Kategorî:Şerên Rûsyayê]]
[[Kategorî:Şerên Sûriyê]]
[[Kategorî:Şerên Tirkiyeyê]]
[[Kategorî:Şerên Urdunê]]
[[Kategorî:Şerê navxweyî yê Sûriyê| ]]
[[Kategorî:2011 li Sûriyê]]