Alfabeya tirkî

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.

Alfabeya tirkî elîfbêyeke latînî ye ku zimanî turkî pê tê nivîsîn. Ev elîfbê ji 29 tîpan pêk tê.

Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Elîfbêya tirkî ya latînî di 1 çiriya paşîn a 1928an bi qanûna 1353ê hat pejirandin. Li gorî vê qanûnê 29 tîp di elifibêya tirkÎ de hene. Li jêrê şêweyên gire û hûrde yên elifbêyê hatine diyarkirin. Li gel wê ji bo xwendina dengdêrên “a, u, ı” zirav yên ku ji zimanên biyanî hatine jî, hinek nîşan hatine bikaranîn û ji bo nîşandayîna dengê dirêj jî )dihin rewşan de) (^) tê bikaranîn. Ji bo "O"yê ti nîşan nehat bikaranîn.

Tîp[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

A B C Ç D E F G Ğ H İ I J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
a b c ç d e f g ğ h i ı j k l m n o ö p r s ş t u ü v y z

Deng[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Tîpên û dengên elifbêya tirkî li gorî IPA û elfibêya kurdî:

Pît IPA Beramberî kurdî
Pît IPA Beramberî kurdî
A a /a/ a M m /m/ m
B b /b/ b N n /n/ n
C c /dʒ/ c O o /o/ nêzîk o
Ç ç /tʃ/ ç Ö ö /ø/ wê (wekû kr)
D d /d/ d P p /p/ p
E e /e/, /æ/ e u nizîk ê R r /ɾ/ r
F f /f/ f S s /s/ s
G g /ɡ/, /ɟ/ g Ş ş /ʃ/ ş
Ğ ğ /ɰ/ T t /t/ t
H h /h/ h U u /u/ u
I ı /ɯ/ i Ü ü /y/ wî (wekû dr)
İ i /i/ î V v /v/ v
J j /ʒ/ j Y y /j/ y
K k /k/, /c/ k Z z /z/ z
L l /ɫ/, /l/ l

Ji van 29 tîpan, 8 heb (A, E, I, İ, O, Ö, U, Ü) dengdêr û 21 jî dengdar in.

Kumik[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Kumik ev nîşan (^) e, ku di zimanê tirkî de carinan li ser tîpên “a, u, i” tê danîn ji bo dengên zirav yan jî yên dirêjiya dengî destnîşan bikin û ew jî di peyvên biyanî de ne. Lê hin çavkanî dibêjin êdî kumik rabûye û di zimanê niha de nemaye lê hinek jî dibêjin hîn heye.