Altay
Altay
Altailar  | |
|---|---|
| |
 | |
| Dûgel | Rûsya |
| Li beşa îdarî |
|
| Ziman | Zimanê altayî, zimanê rûsî |
| Pêk tê ji |
|
| Gelhe | 80,000 |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
Altay komeke etnîkî ya tirkî in ku bi giranî li parêzgeha Altayê, li beşa Sîbîrya ya Rûsyayê dijîn.[1][2]
Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Delîlên zimannasî, genetîkî û arkeolojîk ên vê dawiyê destnîşan dikin ku altay hin ji wan tirkên pêşîn in ku koçî Rûsyayê kirin, li wir wan şêwazek jiyana şivantiyê pejirand.[3][4][5][6][7] Di destpêka hezarsala yekem a berî zayînê de ev gel bûne koçerên siwaran.[3] Di sedsalên paşerojê de nifûsa Asyaya Navîn gav bi gav bi tirkên koçer ve hate guherandin û tirkkirin.[8][9]
Di derbarê dînî de, dînê xwecî ya Altai Tangrizm e. Hin Altai Tengrist mane û bûne xiristiyaniya ortodoks, xiristiyaniya protestan û katolîk. Di sala 1904an de dînekî nû yê bi navê burxanîzm ji aliyê neteweperestên altayî ve hate afirandin û berbelavtir bû.[10][11]
Altai di sala 1918an de di bin qanûnên dînî yên burxani-tangrist de bi navê Komara Altai hewl da ku herêma xwe bikin welatekî cûda.[10] Di sala 1950î de, Jozef Stalîn, rûsan neçar kir ku koçî welatên Altai bikin û gelê altay neçar kir ku ji wir derkevin. Ji ber vê yekê nifûsa Altai 30% kêm bûye. Di salên dawî de hejmara mirovên altai zêde bûye.[12]
Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- ↑ Tishkov, Valery A., ed. (1994). "Алтайцы" [Altaians]. Народы России: Энциклопедия [Peoples of Russia: an Encyclopedia] (bi rusî). Moscow: Great Russian Encyclopedia Pub. ISBN 5-85270-082-7.
- ↑ Zhukovskaia, Natalia L. (2007) [1999]. "Алтайцы" [Altaians]. In L.M. Mints (ed.). Народы мира: Энциклопедия [Peoples of the World: an Encyclopedia] (bi rusî). Moscow: OLMA Media Group. r. 34–35. ISBN 978-5-373-01057-3.
- ↑ a b Robbeets 2017, rr. 216–218.
- ↑ Robbeets 2020.
- ↑ Nelson et al. 2020.
- ↑ Li et al. 2020.
- ↑ Uchiyama et al. 2020.
- ↑ Damgaard et al. 2018, rr. 4–5. "These results suggest that Turkic cultural customs were imposed by an East Asian minority elite onto central steppe nomad populations... The wide distribution of the Turkic languages from Northwest China, Mongolia and Siberia in the east to Turkey and Bulgaria in the west implies large-scale migrations out of the homeland in Mongolia.
- ↑ Lee & Kuang 2017, r. 197. "Both Chinese histories and modern dna studies indicate that the early and medieval Turkic peoples were made up of heterogeneous populations. The Turkicisation of central and western Eurasia was not the product of migrations involving a homogeneous entity, but that of language diffusion."
- ↑ a b Znamenski 2005, rr. 44–47.
- ↑ Znamenski 2014.
- ↑ "Altay" Girêdana arşîvê 2006-04-24 li ser Wayback Machine, Centre for Russian Studies, NUPI, retrieved 17 October 2006