Altay
| Gelhe tevahî | |
|---|---|
| 80.000 | |
| Herêmên ku lê şêniyên sereke ne | |
| Rûsya | 78.000[1] |
| Mongolya Çîn | Çend hezarêk |
| Qazaxistan | 200[2] |
| Ziman | |
| zimanê altayî, zimanê rûsî | |
| Baweriya dînî | |
| Burxanîzm، Tengrîzm، Xristiyanî,[3] Budîzm,[4][5] | |
Altay komeke etnîkî ya tirkî in ku bi giranî li parêzgeha Altayê, li beşa Sîbîrya ya Rûsyayê dijîn.[6][7]
Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Delîlên zimannasî, genetîkî û arkeolojîk ên vê dawîyê destnîşan dikin ku altay hin ji wan tirkên pêşîn in ku koçî Rûsyayê kirin, li wir wan şêwazek jîyana şivantiyê pejirand.[8][9][10][11][12] Di destpêka hezarsala yekem a berî zayînê de ev gel bûne koçerên siwaran.[8] Di sedsalên paşerojê de nifûsa Asyaya Navîn gav bi gav bi Tirkên koçer ve hate guherandin û tirkkirin.[13][14]
Di derbarê olê de, ola xwecî ya Altais Tangrizm e. Hin Altai Tengrist mane û bûne Xiristiyaniya Ortodoks, Xiristiyaniya Protestan û Katolîk. Di sala 1904’an de oleke nû ya bi navê Burxanîzm ji aliyê neteweperestên Altayî ve hate afirandin û berbelavtir bû.[15][16]
Altai di sala 1918 de di bin qanûnên olî yên Burkhani-Tangrist de bi navê Komara Altai hewl da ku herêma xwe bikin welatek cûda.[15] Di sala 1950 de, Jozef Stalin, Rûsan neçar kir ku koçî welatên Altai bikin û gelê Altay neçar kir ku ji wir derkevin. Ji ber vê yekê nifûsa Altai ji sedî 30 kêm bûye. Di salên dawî de hejmara mirovên Altai zêde bûye.[17]
Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- ↑ "Национальный состав населения". Federal State Statistics Service. Roja wergirtinê: 30 kanûna pêşîn 2022.
- ↑ Agency of the Republic of Kazakhstan on statistics. 2009 CensusGirêdana arşîvê 2012-04-24 li ser Wayback Machine
- ↑ https://www.gorno-altaisk.info/news/40999
- ↑ https://www.gorno-altaisk.info/news/40999
- ↑ https://joshuaproject.net//10256/RS
- ↑ Tishkov, Valery A., ed. (1994). "Алтайцы" [Altaians]. Народы России: Энциклопедия [Peoples of Russia: an Encyclopedia] (bi rusî). Moscow: Great Russian Encyclopedia Pub. ISBN 5-85270-082-7.
- ↑ Zhukovskaia, Natalia L. (2007) [1999]. "Алтайцы" [Altaians]. In L.M. Mints (ed.). Народы мира: Энциклопедия [Peoples of the World: an Encyclopedia] (bi rusî). Moscow: OLMA Media Group. r. 34–35. ISBN 978-5-373-01057-3.
- ↑ a b Robbeets 2017, rr. 216–218.
- ↑ Robbeets 2020.
- ↑ Nelson et al. 2020.
- ↑ Li et al. 2020.
- ↑ Uchiyama et al. 2020.
- ↑ Damgaard et al. 2018, rr. 4–5. "These results suggest that Turkic cultural customs were imposed by an East Asian minority elite onto central steppe nomad populations... The wide distribution of the Turkic languages from Northwest China, Mongolia and Siberia in the east to Turkey and Bulgaria in the west implies large-scale migrations out of the homeland in Mongolia.
- ↑ Lee & Kuang 2017, r. 197. "Both Chinese histories and modern dna studies indicate that the early and medieval Turkic peoples were made up of heterogeneous populations. The Turkicisation of central and western Eurasia was not the product of migrations involving a homogeneous entity, but that of language diffusion."
- ↑ a b Znamenski 2005, rr. 44–47.
- ↑ Znamenski 2014.
- ↑ "Altay" Girêdana arşîvê 2006-04-24 li ser Wayback Machine, Centre for Russian Studies, NUPI, retrieved 17 October 2006