Hikûmet
 |
Hikûmet[nîşe 1] lijneya şalyaran, rêveberiya dûgelê; rêveberiya dûgelekê û koma ji vê rêveberiyê berpirsyar e. Xwermend, pêvajoya sepandina biryar û polîtîkayê ji aliyê peywirdarên di hundirê amûreke polîtîk de ne ye. Di heman demê de ji koma ku ji peywirdarên berpirsyarî wergirtina biryarên polîtîk ên girêder pêk tê jî "hikûmet" tê gotin.
Hema hema li serê hemû hikûmetên di dîrokê de şah an jî şahînşah hebûn. Li serê piraniya xwermendên hemdem de mirovên ku desthilatî bi riya rakendê bidest nexistine, yên bi taybetmendî û pisporiyên xwe hatine hilbijartin an jî peywirdarên tayînkirî cih digirin. Di hin şahîtiyan de jî dikare li cem şah xwermendek hilbijartî yan jî tayînkirî hebe.
Şêweyên hikûmetan
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- Civakparêzî: Welatên hemû navgînên hilberînê di destê dûgelê de ye û bi giştî bi partiyekê tê rêvebirin e.
- Komavaparêzî: Şêweya çînên rêveber tune, jiyaneke sîyasî ya bêsînor û bêçîn e.
- Teokrasî: Rêveberiya ji aliyê bijareyek olî ve tê kirin e.
- Totalîtarîzm: Rêveberiya ji aliyê xwermendeke totalîter ku hema hema ji her hêlê ve jiyana gelemperî û takekesî dipergalîne ye.
- Faşîzm: Bîrdoziya siyasî ya neteweparêziya desthilatdar a tundrew e. Derkirina bandorên biyanî yên tê hizirîn ku li ser neteweyê dibe sedema xetîşiyê û ahengê li ser çanda neteweyî pêk nîne dike armanc.
