Hiyeroglîfên misrî
Hiyeroglîfên misrî | |
|---|---|
| |
 | |
| Ziman | Zimanê misrî  |
| Dema avabûnê | |
| Dema bidawîbûnê |
|
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
Hiyeroglîfên misrî, yeroglîfên misrî, an jî wênenivîsa misrî, anku nivîsa misriyên kevin, ji sedan sembolan pêk tê û mirov kani ku bi sivikî cûdahiyan wan bibîne. Her nîşanek dengek an jî tiştek niman dide. Ev nivîs him hêla ji milê çepê de li hêla rastê an jî ji milê rastê de hêla çepê yan jî li jor û bi jêr tê nivîsandin. Ji bo fehmkirina destpêka nivîsê hêla nêrîna sembola mirov an jî ajal (heywan) girîng e.
Li hiyeroglîfên misrî de ji 700 zêdetir sembol hene. Ji bo vî havî rêje ya xwendin û nivîsandin kêm bûye. Ji bo ku hiyeroglîf ne nivîsa tîp bû. Ji bo vana nivîsevanan hebû. Ev mirovan li perwerdeyik dirêj distend. Jê pê ve ev nivîsê wêne hewqas zor bû ku demik dawiyê ev bûn hunerî.
Hinek sembolan tîpek, hinek du, hinekan jî sê tipan; hinek sembolan jî dihat wate ya bêjeyek. Xezên ji bo wate ya bêje yên hatî ya nivîsandin xurt û temem bike jî hebû. Mînak wek xêzê zilamê bigoçel wate ya "pîr" temam dike. Ev şêwaza nivîsê li dîwara perestgehan û li goran tê dîtin.
Şêwaza nivîsê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Sê şêwaza nivîsên din jî heye. Vana pirranî li papîrûsan tê dîtin.
- Hiyeratîk an yeratîk: wek destnivîsên hiyeroglîfê tê fikirîn. Hêla nivîsyar û rahîban heta sala 300'î ya berî zayînê ve hatiye bikaranîn.
- Demotîk: xêza vî şêwaz pirr hesane bû u li hêla gel ve ji bo nivîsên rojane dihat bikaranîn.
- Koptîk: misirî yên bi xiristiyan ve dihat bikaranîn. Ev, têxistina 6 tîpên din a alfabeya yewnanî bû. Hîn jî hêla Dêra Qiptî ve tê bikaranîn.
Girêdanên derve
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
