Homo bodoensis

Homo bodoensis
Homo bodoensis
Taksona fosîlê ;
	biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Homo bodoensis, navê cureyekî mirovên kevnar ên windabûyî ye ku di dema Chibanian (770-126 ka) de li Afrîkayê jiyan kirine. Ew xwe dispêre nimûneya fosîlê ya bi navê Bodo cranium ku di sala 1976an de ji Çemê Awash li Etiyopyayê hate keşfkirin û tê pêşbînîkirin ku nêzîkî 500.000 sal berê jiyaye. Li pêy analîza berawirdî ya fosîlan bi yên homoyên din ên ku di heman temenê jeolojîk de ne, nav bi fermî di sala 2021an de hate destnîşan kirin.^[1]

Li ser bingeha bikaranîna tevlihev a navên zanistî ji bo nimûneyên cûda yên homînîn ên Chibanian, tîmek lêkolînê ya bi serokatiya Mirjana Roksandic li Zanîngeha Winnipeg, Kanada, di Antropolojiya Evolutionary de pêşniyar kir ku H. bodoensis ji bo hemî cureyên heman temenî yên li Afrîkayê, di nav de H. rhodesiensis û H. heidelbergensis, wekî navek sîwanek were bikar anîn.^[2] Lê hemî zanyar ji navê razî nebûne. Paleoantropologê Brîtanî Chris Stringer amaje kir ku ev nav nikare cihê H. rhodesiensis ya ku Bodo cranium jê re hatiye destnîşan kirin ji ber ku H. rhodesiensis (ji hêla Arthur Smith Woodward di sala 1921an de hate vegotin) bi fermî hate pejirandin.^[3]

Binavkirin

Navê cinsê Homo ji zimanê latînî hatiye wergirtin ku homo, ji bo mirovan hatiye bikaranîn. Navnîşana taybetî ya bodoensis li cîhê Bodo D'ar li Depresyona Afarê (Etiyopya) vedibêje ku li wir nimûneya celebê Bodo cranium (Bodo 1) di sala 1976an de hatiye dîtin. Ji ber vê yekê Homo bodoensis tê wateya "mirovê ji Bodo".^[1]

Daxuyaniya destpêkê

Komeke lêkolînê ya bi serokatiya Jon Kalb di sala 1976an de serê Bodoyê vegirt û yekem car nimûneya cureyê Homo bodoensis di sala 1978an de bi awayekî zanistî vegot. Hêj di wî demê de jî hatiye naskirin ku di qoqê de hem taybetmendiyên Homo erectus û hem jî Homo sapiens hene. Di sala 1996an de, Philip Rightmire di ravekek berfireh a serûyê de pozîsyona wê ya navîn a fîlogenetîkî piştrast kir û pêşniyar kir ku ew ji cureyê Homo heidelbergensis re ligel vedîtinên nû yên ji Ewropayê were destnîşankirin. Veqetandina wê ji kronosîpên din ji mêj ve tê nîqaşkirin; li gorî danasîna yekem a Homo bodoensis, ji bo nimûne, cara dawîn ku di sala 2019an de civîna Komeleya Antropologên Biyolojîk a Amerîkî li dar ket, li ser pênasekirina taybetmendiyên vê cureyê nêrînên pir cûda hebûn.

Ji ber vê yekê nivîskarên danasîna yekem a Homo bodoensis di cotmeha sala 2021an de pêşniyar kirin ku navê Homo heidelbergensis bi tevahî were derxistin û hemî fosîlên ku berê wekî Homo heidelbergensis hatine nas kirin ku berê xwedan taybetmendiyên Neandertal in - di nav de çeneya jêrîn a Mauer, nimûneya tîpa Homo heidelbergensis û ya Frensî Arago peyda dike - ji Homo neanderthalensis re. Wekî din, hemî fosîlên Afrîkî û Ewropaya Başûrê rojhilat ji serdema Pleistocene Navîn (dora 750.000 heya 130.000 sal berê) bi taybetmendiyên Homo sapiens ên arkaîk dikarin di bin navê celebê Homo bodoensis de werin berhev kirin. Di heman demê de, navê navîn Homo rhodesiensis ku di sala 1921an de hatiye destnîşan kirin, ji bo vê komeleyê hate derxistin. ji ber ku wekî rûmeta Cecil Rhodes hatiye dîtin, têgîna Homo rhodesiensis jî ji aliyê hinek kesan ve nayê pejirandin.

Di danasîna yekem de ji xeynî serê Bodo, serên fosîlên jêrîn ên Homo bodoensis hatine danîn: Kabwe 1 (nimûneya celebê Homo rhodesiensis), Ndutu 1, Saldanha 1, LH 18 (Ngaloba) ji Tanzanya, Salé 1 ji Fasê, û Ceprano 1 ji îtalyaya navendî. Ger nêrîna nivîskaran di edebiyata pispor a pêşerojê de bimîne, rêza mirovên anatomîkî yên nûjen ên li Afrîkayê wekî ku di danasîna yekem de bi grafîkî hatine destnîşan kirin, ji Homo erectus bi rêya Homo bodoensis berbi Homo sapiens ve biçe.

Çavkanî

^ ^a ^b Roksandic, Mirjana; Radović, Predrag; Wu, Xiu‐Jie; Bae, Christopher J. (2022). "Resolving the "muddle in the middle": The case for Homo bodoensis sp. nov". Evolutionary Anthropology: Issues, News, and Reviews (bi îngilîzî). 31 (1): 20–29. doi:10.1002/evan.21929. ISSN 1060-1538. PMC 9297855. PMID 34710249.{{cite journal}}: CS1 maint: PMC format (lînk)
^ "Human species who lived 500,000 years ago named as Homo bodoensis". the Guardian (bi îngilîzî). 28 çiriya pêşîn 2021. Roja gihiştinê 9 tebax 2022.
^ #author.fullName}. "New human species has been named Homo bodoensis - but it may not stick". New Scientist (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 9 tebax 2022. {{cite web}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)

[Roksandic2022-1] Roksandic, Mirjana; Radović, Predrag; Wu, Xiu‐Jie; Bae, Christopher J. (2022). "Resolving the "muddle in the middle": The case for Homo bodoensis sp. nov". Evolutionary Anthropology: Issues, News, and Reviews (bi îngilîzî). 31 (1): 20–29. doi:10.1002/evan.21929. ISSN 1060-1538. PMC 9297855. PMID 34710249.{{cite journal}}: CS1 maint: PMC format (lînk)

[2] "Human species who lived 500,000 years ago named as Homo bodoensis". the Guardian (bi îngilîzî). 28 çiriya pêşîn 2021. Roja gihiştinê 9 tebax 2022.

[3] #author.fullName}. "New human species has been named Homo bodoensis - but it may not stick". New Scientist (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 9 tebax 2022. {{cite web}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)

[1]

[2]

[3]