Hüseyin Velioğlu

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Hüseyin Velioğlu
Jidayikbûn1952 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Kercos, Bakurê Kurdistanê
Mirin17 kanûna paşîn 2000 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Beykoz Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Sedema mirinêKuştina bi çeka agirberdanê li ser wîkîdaneyê biguhêre
HevwelatîTirkiye Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Perwerde
  • Zanîngeha Enqereyê ya Fakulteya Zanistên Siyasî Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Pîşe
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBelge

Hüseyin Velioğlu (berê: Hüseyin Durmaz; jdb. 1952 li Kercos; m. 17ê kanûna paşîn a 2000an li navçeya Beykoz a Stembolê) pirtûkxanevan û yek ji serokên rêxistina Hizbullaha Kurdistanê bû.

Jiyan[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Velioğlu di 1'ê Çileya 1952'an de li Xiro, navçeya Kercos, parêzgeha Êlihê, di malbateke kurdê kurmancî ji eşîreta Habezbenî de hatiye dinya[1][2][3] Di nav pênc zarokên Osman û Fatime Durmaz de pêncemîn bû.[4] Wî Durmaz ne wek paşnavê xwe yê rewa, lê di dema Qanûna Paşnavê Tirk de wek şopa tirkkirinê dît û di sala 1978an de paşnavê xwe bi qanûnî guhert û kir Velioğlu (bi wateya "kurê Velî"). Malbata wî di nav kurdan de bi navê "Mala Welî" dihat naskirin. Welî bapîrê wî bû.[5]

Ew bêtir neteweperest bû û heta ku ji destê wî hat dest bi lêkolîna dîroka kurdî kir. Wî bi taybetî di warê erdnîgariyê de gelek zanîn bi dest xistiye û tê gotin ku her “çiya, çem, daristan, rê, gund û cihên dîrokî” yên Kurdistanê û eşîreyan kurdan û cihê ku lê dijîn nas dike.[6] Wî heta zimannasiya kurdî jî xwendibû, û gelek li ser hemû zaravayên kurdî, cihê ku lê diaxivin û dîroka wan zanibû.[7]

Velioğlu û Abdullah Öcalan li Fakulteya Zanistên Siyasî ya Zanîngeha Enqereyê hevalên polê bûn.[8] Di sala 1978an de dema ku hîn xwendekarê zanîngehê bû, zewicî û 7 kur û 4 keçên wî hebûn.[9] Dema Velioğlu li zanîngehê bû, di sala 1978an de tevli Yekîtiya Xwendekarên Neteweyî ya Tirk (MTTB) bû û di sala 1980î de dev jê berda.[10][11] MTTB ji damezrandina xwe ya 1946 heta 1960 rêxistinek neteweperest a Tirk bû, di salên 1960 de neteweperest a Tirk û îslamîst, û ji 1970 heta derbeya 1980 bi tevahî îslamîst bû.[12][13]

Velioğlu îdia kir ku cudaxwaziya kurdan mafekî tam e, ne tevgereke netewperest a bêdad û bêperwa wek neteweperestiya tirk û ereban e. Dema ku li her çar welatan piştgirî da tevgerên cudaxwaz ên kurd, bi giranî li ser Tirkiyê rawestiya. Wî îdia kir ku pêwîst e kurd netewperest bin û pêşî li cudaxwaziyê bigirin, ji ber ku dijminên kurdan tu carî dev ji netewperestiya xwe bernadin û li ser kurdan neheqiyê dikin. Velioğlu bang kir ku kurd nebin bindestê tirkan, bi tirkî neaxivin, dilsozê Tirkiyê nebin û ji gotinên tirkan bawer nekin. Her wiha îdia kir ku misilmanbûna dijminên kurdan jî nabe sedem ku kurd teslîm bibin û rewşa xwe qebûl bikin. Her wiha daxwaz kir ku Kurdistana serbixwe pêşî bi dewletên misilman re peywendiyên baş deyne û piştre jî giraniyê bide welatên namisilman.[14][15][16]

Di dema serkirdayetiya xwe ya Hizbullah de, wî gelek caran hewl dabû ku bi PKKê re li dijî Tirkiyê eniyeke yekgirtî pêk bîne, lê bi ser neketibû jî, bi piranî ji ber nerazîbûna PKKê.[17][18][19][20]

Piştî girtina Abdullah Öcalan li Tirkiyeyê kesê herî zêde lê dihat lêgerîn Velioğlu bû.[19][20] Velîoglû ji Öcalan gelek neteweperesttir bû.[21][22][23] Sedema sereke ya nakokiya di navbera Velioğlu û Öcalan de nakokiya li ser kî ye serokê tevgera kurd li Tirkiyê bû.[24] Velioğlu û Öcalan di dawiya salên 1990'î de dest bi lihevhatinê kiribûn û her duyan jî bi hev re karê xwe bi dawî kirin.[18]

Velioğlu di sala 1987’an de Hizbullah damezrand û bi armanca avakirina Kurdistanê weke welatekî serbixwe pêş ve çû.[11][25] Velioğlu bal kişand ser girîngiya axaftina bi kurdî ji şagirtên xwe re û herwiha li şûna "Başûrê Rojhilatê Anadoluyê" navê herêma wan wek "Bakurê Kurdistanê" bi nav kir.[26] Velioğlu di jiyana xwe ya rojane de bi kurmancî diaxivî û dema hevalên wî jê re bi tirkî dipeyivîn bi kurdî jî bersiv dida.[27][28] Velioğlu di gihandina armancên xwe de pir tundrew bû û ji bo ku nifşek bi tevahî kurdîaxêv mezin bike, axaftina tirkî jî li jinan qedexe kir.[29]

Velioğlu jî gelek caran diçû Îranê.[30][31] Velioğlu û Îranê di sala 1996 de, dema ku bi Elî Xamineyî re li ser olê ket nav nîqaşê, têkiliyên xwe qut kirin. Velioğlu îdia kir ku Xamineyî pir bi israr bû ku wî bigihîne Îslama Şîa, ku Velioğlu ev yek red kir û dubare kir ku ew şafiî ye.[32][33] Velioğlu ji mezhebperestiya di navbera Sunnî û Şîeyan de dûr ket û got, "em Şîeyan weke Misilman û bira nas dikin."[34]

Di sala 1998 de, Velioğlu çû Kurdistana Başûr û li cem serokê Tevgera Îslamî ya Kurdistanê, Osman Ebdulezîz, perwerdeya leşkerî û siyasî dît.[8] Herwiha Velioğlu ligel 300 çekdarên Hizbullah çû bajarê Soran û ji aliyê Edhem Barzanî ve perwerde dît.[35]

Velîoglû di 17'ê Çileya 2000'an de di serdegirtina Stenbolê de bû hedefa êrîşa polîsan a Tirk û piştî gulebaranê ew kuştin.[36] Hevalê nêzîk yê Velioğlu, Edip Gümüş, îdia kir ku Velîoglu beriya mirina xwe gelek caran gotiye "Înşallah ez ji destê dijmin sax nabim."[37] Velioğlu li Êlihê hat definkirin, gora wî gelek caran ji aliyê alîgirên wî ve tê ziyaretkirin û li vir bibîr tînin û bi kurdî govend digirin.[38] Alîgirên Velioğlu wî wek "Şehîd Rehber" bi nav dikin.[39]

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. ^ Turkey and the War on Terror. For Thirty Years We Fought Alone. Publisher: Routledge, p. 61
  2. ^ "Hüseyin Velioğlu kimdir? - Yeni Akit". m.yeniakit.com.tr. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 3 adar 2024.
  3. ^ "Velioğlu'nun Özgeçmişi Yayınlandı". hurseda.net (bi îngilîzî). 3 hezîran 2024. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
  4. ^ "Ailesi ve arkadaşları Hüseyin Velioğlu'nu anlattı - [İLKHA] İlke Haber Ajansı". ilkha.com. Ji orîjînalê di 8 gulan 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 gulan 2024.
  5. ^ "Velioğlu'nun Özgeçmişi Yayınlandı". hurseda.net (bi îngilîzî). 3 hezîran 2024. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
  6. ^ "Hüseyin Velioğlu'nun Hayatı ve Mücadelesi - 17". hurseda.net. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
  7. ^ "Hüseyin Velioğlu'nun Hayatı ve Mücadelesi -16". hurseda.net (bi îngilîzî). 3 hezîran 2024. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
  8. ^ a b "Hüseyin Velioğlu kimdir? - Yeni Akit". m.yeniakit.com.tr. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 3 adar 2024.
  9. ^ "Ölümünün 20'nci yılında Arkadaşları Hüseyin Velioğlu'nu anlattılar". Haber Durus (bi tirkî). Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
  10. ^ The Kurdish Ḥizbullāh in Turkey. Oxford Islamic Studies Online. By: Mehrzad Boroujerdi, Nader Entessar, Martin Kramer, Joseph A. Kéchichian, Emrullah Uslu. Source: The Oxford Encyclopedia of the Islamic World
  11. ^ a b "Hizbullah dosyası 1: Milli Türk Talebe Birliği'nden Hizbullah'a uzanan yol". Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin.
  12. ^ "Türkiye'deki İslamî Gençliğin Oluşumunda MTTB'nin Yeri". MTTB (bi tirkî). 30 tebax 2020. Ji orîjînalê di 25 çiriya paşîn 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 9 adar 2024.
  13. ^ Yazıcı, İsmail. The intellectual foundations of the Turkish National Student Union (MTTB), 1965-1980. r. 43.
  14. ^ "Hüseyin Velioğlu'nun Hayatı ve Mücadelesi - 30". hurseda.net. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
  15. ^ Gürbüz, Mustafa (2013). Bilgin, Fevzi; Sarihan, Ali (edîtor). Understanding Turkey's Kurdish Question (bi îngilîzî). Lexington Books. r. 168. ISBN 978-0-7391-8402-8.
  16. ^ Kürt Sağı'nın Kimlik İnşası: Hizbullah ve Zehra Vakfı Örneği; Ali Murat İrat, pp. 123
  17. ^ "Hizbullah'tan PKK'ya çağrı". Ensonhaber (bi tirkî). 16 kanûna paşîn 2011. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 22 sibat 2024.
  18. ^ a b "Implications of Turkey's Anti-Hizbullah Operation | The Washington Institute". www.washingtoninstitute.org (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 3 sibat 2024.
  19. ^ a b "Türk Hizbullahı'nın derin tarihi". Haber7. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin.
  20. ^ a b "Hizbullah cinayetleri". YeniOzgurPolitika.com. 31 adar 2023. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin.
  21. ^ Elitsoy, Aslı (June 2017). The Kurdish Hizbullah and Its Shifting Attitude towards Kurdishness and the Kurdish Issue in Turkey.
  22. ^ Jonathan Frankel (1984). The Soviet Regime and Anti-Zionism: An Analysis. Hebrew University of Jerusalem, Soviet and East European Research Centre.
  23. ^ "The New-Old PKK". Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin.
  24. ^ Gürbüz, Mustafa (2013). Bilgin, Fevzi; Sarihan, Ali (edîtor). Understanding Turkey's Kurdish Question (bi îngilîzî). Lexington Books. r. 168. ISBN 978-0-7391-8402-8.
  25. ^ Kürt Sağı'nın Kimlik İnşası: Hizbullah ve Zehra Vakfı Örneği; Ali Murat İrat, pp. 123
  26. ^ "Hizbullah'tan 'geri döndük' açıklaması". Milliyet (bi tirkî). 18 kanûna paşîn 2012. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 6 adar 2024.
  27. ^ "Hüseyin Velioğlu'nun Hayatı Ve Mücadelesi - 25". Çınarın Sesi (bi tirkî). 9 tîrmeh 2013. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
  28. ^ "Hüseyin Velioğlu'nun Hayatı ve Mücadelesi - 17". hurseda.net. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
  29. ^ "Mardin-Derik'te Türkçe Yasağı - Hayat Gazetesi Ordu". hayatgazetesiordu.com. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 6 adar 2024.
  30. ^ The Turkish Counter-Terrorism Experience, Suleyman Ozeren, Organizational and Psychological Aspects of Terrorism, Ed. Centre of Excellence Defence against Terrorism, (IOS Press, 2008), 159
  31. ^ The Kurdish Question and Turkish Foreign Policy, Kemal Kirisci, The future of Turkish foreign policy, Ed. Lenore G. Martin, Dimitris Keridis, (MIT Press, 2004), 295.
  32. ^ "Velioğlu, Hamaney'in kendisine "Bize kardeşim desen bile bizim nezdimizde sen kâfirsin!"". Van Siyaseti (bi tirkî). Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 3 adar 2024.
  33. ^ "Hüseyin Velioğlu ile Ali Hamaney arasında geçen diyalog - Gözcü Haber". gozcuhaber.com (bi tirkî). 3 kanûna paşîn 2021. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 3 adar 2024.
  34. ^ "Hüseyin Velioğlu'nun Hayatı ve Mücadelesi -27". hurseda.net (bi îngilîzî). 3 hezîran 2024. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
  35. ^ "Hizbullah Irak'ta eğitildi". Milliyet (bi tirkî). 3 nîsan 1999. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
  36. ^ Aydıntaşbaş, Aslı (hezîran 2000). "Murder on the Bosphorus". Middle East Quarterly. VII (2): 15–22. Roja gihiştinê 26 tîrmeh 2012.
  37. ^ "Gümüş, Beykoz'da Yaşananları Anlattı". hurseda.net (bi îngilîzî). 3 hezîran 2024. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
  38. ^ "HİZBULLAH LİDERİ HÜSEYİN VELİOĞLU MEZARI BAŞINDA ANILDI". Milliyet (bi tirkî). 17 kanûna paşîn 2015. Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
  39. ^ Habernas (16 kanûna paşîn 2024). "Teşkilat, Hareket ve Şehadete adanmış bir ömür: Şehid Rehber Hüseyin Velioğlu". Habernas (bi tirkî). Ji orîjînalê di 23 adar 2024 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 adar 2024.

Girêdanên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Hüseyin_Velioğlu&oldid=1685054" hatiye standin.