Kelenken
| Kelenken | |
|---|---|
| |
| Dabeşandina zanistî | |
| Cîhan: | Animalia |
| Filûm: | Chordata |
| Çîn: | Aves |
| Bineçîn: | Cariamiformes |
| Famîle: | †Phorusrhacidae |
| Binefamîle: | †Phorusrhacinae |
| Cins: | †Kelenken
Bertelli et al. 2007 |
Kelenken, cinseke phorusrhacid komeke windabûyî ya teyrên mezin û nêçîrvan e ku li Arjantîna niha di Miocene navîn de, bi qasî 15 mîlyon sal berê, jiyan kiriye. Nimûneya yekane ya naskirî ji aliyê xwendekarê lîseyê Guillermo Aguirre-Zabala ve li Comallo ya li herêma Patagonia, hate vedîtin û di sala 2007an de wekî holotîpa cins û celebê nû Kelenken guillermoi hate çêkirin. Navê cinsê ruhek di mîtolojiya Tehuelche de vedibêje û navê taybetî keşfê rûmet dike. Holotîp ji yek ji serqoqên herî bêkêmasî yên ku ji forusrhacidek mezin tê zanîn û hem jî hestiyê lingê jêrîn ê tarsometatarsus û hestiyê tilikê phalanxê pêk tê. Ji ber ku ev berê pir kêm dihatin zanîn, vedîtina Kelenken anatomiya phorusrhacidên mezin daye zelal kirin. Hatiye dîtin ku Kelenken di bin-famîleya Phorusrhacinae de ye, ligel mînak Devincenzia. Nêziktirîn xizmên zindî yên phorusrhacids seriemas in.
Di danasîna xwe ya sala 2007an de, Bertelli û hevkarên wî Kelenken wekî endamek ji malbata Phorusrhacidae dabeş kirine ku li ser bingeha mezinahiya wê ya mezin, digel bejna wê ya paldayî, bi xurtî girêdayî (an jî rostrum, beşa çeneyên ku bejik pêk anîne) û vezelîne. Wê demê pênc binemalbatên phorusrhacid hatin nas kirin (Brontornithinae, Phorusrhacinae, Patagornithinae, Mesembriornithinae û Psilopterinae) her çend rastdariya wan wê demê bi analîzên kladîstîk nehatibû pejirandin û ravekeran Kelenken dîtin ku herî dişibihe taksên ku bi kevneşopî phorusrhasîn dihatin hesibandin.
Taksonomî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Nêzîkî 2004, fosîlên phorusrhacid (an "teyrekî êrîşkar", komek çûkên mezin û nêçîrvan) ji hêla xwendekarê lîseyê yê Arjentînî Guillermo Aguirre-Zabala ve di navbera du xaniyan de, bi qasî 100 m ji rêya trênê ya Komalloyê dûrtir hatin dîtin. Gundê ku ev fosîl hatine dîtin, gundekî biçûkê ku li bakurê rojavayê parêzgeha Río Negro, li herêma Patagonya ya Arjentînê (koordînat: 41°01′59.4″Bş 70°15′29.7″Ra / 41.033167°Bş 70.258250°Ra) ye.[1][2]
Nimûne bû beşek ji berhevoka Museo Asociación Paleontológica Bariloche ya li Río Negro ye ku ew wekî nimûne ya BAR 3877-11 hatiye katalog kirin.[3] Berî ku heywan navekî zanistî werbigire, nimûne ji hêla paleontologên Arjantînî Luis M. Chiappe û Sara Bertelli ve di gotarek kurt a di sala 2006an de hate ragihandin û hate nîqaş kirin. Di sala 2007an de, Bertelli, Chiappe û Claudia Tambussi ev nimûne kirin holotîp a Kelenken guillermoi; navê cinsê ruhekî ya di mîtolojiya Gelê Tehuelche ya Patagonyayê de vedibêje ku wekî teyrekî nêçîrê yê mezin tê binavkirin û navê taybetî keşifkarê xwe bi rûmet dike.[3]
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ Wilford, John Noble (31 çiriya pêşîn 2006). "Fossil Found of a Big Bird Kermit Wouldn't Like". The New York Times (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 27 tebax 2022.
- ^ "Pittsburgh Post-Gazette - Google News Archive Search". news.google.com. Roja gihiştinê 27 tebax 2022.
- ^ a b researchgate.net. r. https://www.researchgate.net/publication/249023842_A_new_phorusrhacid_Aves_Cariamae_from_the_Middle_Miocene_of_Patagonia_Argentina.
