Here naverokê

Kuştina namûsê

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Kuştina namûsê
Pira ku li Almanyayê navê Hatun Sürücü lê hate dayîn. Hatun keçeke kurd-alman bû, ku ji aliyê malbata xwe ve hatibû kuştin.
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBelge

Kuştina namûsê (bi îngilîzî hono[u]r killing) tê wateya kuştina endamekî malbata kujêr. Ev cînayet weke cezakirina mexdûr ji bo binpêkirina rêgezên malbatê tê kirin. Armanca kuştinê ew e ku kujêrê an jî malbata kujêr ji şerm û xirabiya civakî dûr bixe û ji derdorên xwe re nîşan bide ku bi kuştina endame malbatê namûs hatiye vegerandin.

Di pirraniya bûyeran de, mexdûr jin in û kujêr endamên mêr yên malbatê ne, lê mêr jî wek evîndarên jinekê yan jî wek hevzayend di bin xetereyê de ne[1]. Her wiha jin jî dikarin bibin kujêr.[2]

Dengvedana mexdûrên kuştina namûsê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Kêm e ku mexdûrên bûyerên namûsê li ser navê xwe biaxivin, ji ber ku derfeta wan tune ku biaxivin an jî ji ber ku doza wan tenê piştî ku têne kuştin eşkere dibe. Fadime Sahindalê berî kuştina xwe, firsendeke bêhempa dît ku ku li ber parlementoya Swêdê behsa rewşa xwe bike.

"Ez ê behsa wê bikim, ku çiqas zehmet e ku meriv di navbera daxwazên malbata xwe û daxwazên civakê de bimîne. Ez dixwazim diyar bikim ku ev ne tenê jinên Rojhilata Navîn e.

Ez 25 salî me û ji gundekî biçûk ê beşa Kurdistana Tirkiyê me. Ez ji malbatek bextewar bi dabeşkirina rola zelal têm. Dema ez 7 salî bûm malbata min hatin Swêdê. Ji min re gotin bi zarokên swêdî re nelîzin, her roj rasterast ji dibistanê werin malê. Dê û bavê min fikirîn ku heta ku tu hînî xwendin û nivîsandinê bibî, dibistan tiştekî baş e, lê keçan ne hewceyî xwendina bilind in. Ya herî girîng ew bû ku ez rojekê vegerim Tirkiyeyê û bizewicim.

Lê dema wext hat, min red kir, ji ber ku min digot qey ez pir ciwan im. Wekî din, min dixwest ku mêrê xwe bi xwe hilbijêrin. Min ji wan re got ez ê venegerim Tirkiyeyê. Ji bo wan zewaca min ji bo qenciya hemû malbatê bû Herçiqas ez nexwazim bizewicim jî, ji hemû malbatê çêtir e ku yek ji malbatê xwe rezîl bike. Lê min xwe wek endamê civaka Swêdê dihesiband.

Min dest bi ceribandina sînorên xwe bêtir û bêtir kir. Ez bi hevalên xwe yên swêdî re geriyam û ji ya ku dihat xwestin dereng hatim malê. Ji bo min girîng bû ku ez li ser lingan bisekinim, perwerde bibim û şiyanên xwe pêş bixim. Malbata min li dijî vê yekê bû. Wan keçên swêdî wek bêkes dihesibandin - bê rêz ji malbatên wan re. Swêdî bêyî ku xema namûsa malbata xwe bikin şirîkên xwe diguherînin.

Nêrînên malbata min bi pêşdaraziyê ve girêdayî bûn. Wan ez şaş û durist kirim. Ez neçar mam ku jiyaneke dualî bimeşînim.

Rojekê min xortekî swêdî bi navê Patrik nas kir û em evîndar bûn. Lê girîng bû ku malbata min ji vê yekê nezane. Ez ditirsiyam ka dê çi bibe eger malbata min bizane ku min xortekî swêdî nas kiriye. Piştî salekê em bi hev re bûn, em her ku çû kêm bûn. Dûv re tişta ku nayê fikirîn qewimî - bavê min em girtin. Reaksiyona wî ya yekem ew bû ku hem li min û hem jî Patrîk xist. Li gorî wî, rola bav parastin û parastina keça xwe ye. Wî texmîn kir ku ez û Patrik têkiliyek cinsî heye. Girîng e ku meriv keçikek be - kevneşopiya ku piştî şeva dawetê lekeya xwînê li ser pelê nîşan dide hîn jî zindî ye.

Ji bo malbata min armanca jiyana min zewicandina mêrekî kurd bû. Ji nişka ve ez ji keçeke kurd a xweş bû xizanek. Min biryar da ku ji malbata xwe veqetim û biçim Sundsvall. Birayê min ez dîtim û gef li min xwar. Rewş her ku diçû xerabtir dibû. Sedema hatina birayê min ew bû ku ew temenbiçûk bû û bi qanûnê ew qas giran nayê cezakirin.

Min bûyer ji polîsan re ragihand, lê wan ez cidî nedîtim. Wan şîret li min kirin ku ez bi malbata xwe re biaxivim û ji wan daxwaz bikim ku êdî min tehdîd nekin. Ji ber vê yekê min berê xwe da medyayê. Bûyer eleqeyek mezin kişand. Di heman demê de hejmarek dozên bi vî rengî derketin holê. Min deng û rûyek da zilmê.

Dema ku ez cara duyemîn çûm polîs, ji aliyê polîsekî ku ezmûna wî bi dozên bi vî rengî re hebû hatim pêşwazîkirin. Wî giraniya rewşê fêm kir û nasnameya parastî pêşkêşî min kir. Rapora min ber bi dadgehê ve diçe. Bavê min bi tehdîda neqanûnî hat mehkûmkirin. Diya min ji ber ku ez ji malbatê derketim sûcdar bû. Wê jî xwe tawanbar kir.

Îro ez li Östersundê dijîm û diçim dibistanê. Ez xwe bi hêz û bi îstîqrar hîs dikim, lê pêvajoyek dirêj bû ku ev qas gihîştî. Ez neçar bûm ku dev ji paşnavê xwe berdim û nasnameyek nû biafirînim. Ez neçar bûm ku malbata xwe biterikînim.

Min ji bo vê yekê bedelek mezin daye. Hevalên min bûne malbata min a nû. Ez ne poşman im ku ez ji malbata xwe derketim, lê ez xemgîn im ku ez neçar mam. Malbata min hem namûsa xwe û hem jî keçek xwe winda kir. Dikaribû pêşî lê bê girtin. Ger civakê berpirsyariya xwe ya yekkirina malbata min hilgirta ser xwe, dikaribû pêşî li vê yekê bigirta. Heger Komela Kurd arîkariya malbata min bikira dikaribû pêşî lê bigirta.

Ez hîs tirşiyek nakim, lê ez difikirim ku girîng e ku ji tiştên ku hatine serê min fêr bibin. Ez hêvî dikim ku ew careke din dubare nebe. Bi dîtina min girîng e ku em çavên xwe li ser rewşa keçên malbatên koçber negirin."

-- Fadime Sahindal, Mijdar 2001)[3]

Herwiha binêre

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Kuştinên bi navê namûsê li Keyaniya Yekbûyî:

Kuştinên bi namûsê yên kesên bi eslê kurd:

Kuştinên bi namûsê yên kesên din ên xwedî eslê niştimanî ya Iraqî:

Çavkanî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ Islamfragen, Institut für (15 tîrmeh 2005). "Der Ehrenmord - Institut für Islamfragen". www.islaminstitut.de (bi almanî). Roja gihiştinê 24 çiriya paşîn 2024.
  2. ^ "Kuştina Namusê: Çîrokên Mêrên Ku Kuştin: Vekolîna Fenomeneya Trajîk a Kuştinên Namusê Di Civakên Misilman de | IqraSense.com". www.iqrasense.com. Roja gihiştinê 24 çiriya paşîn 2024.
  3. ^ "Human Right Service (HRS". www.rights.no. 19 gulan 2002. Roja gihiştinê 25 çiriya paşîn 2024.
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuştina_namûsê&oldid=1877085" hatiye standin.