Paqijiya Mezin

Kevirek ji xaka kampa karê bi darê zorê ya Solovetsky, ku li Meydana Lubyanka di Roja Bîranîna Qurbaniyên Zextên Siyasî de, 30ê Çiriya Pêşîn, 1990 hate saz kirin.

Paqijiya Mezin a Stalînî (bi rûsî Чистка Tschistka, pirjimar Чистки Tschistki) serdemek dîroka Sovyetê bû. Li gorî nêrîna Stalînîst, di vê serdemê de kesên siyasî yên “bêbawer” û mixalif bi awayekî girseyî hatin çewisandin û qetilkirin. Hejmara giştî ya qurbaniyan ne diyar e û zehmet e ku were piştrast kirin. Texmînên dîroknasan ji yek mîlyon heta 60 mîlyon mirî ne.

Di nîvê salên 1920an de, Yosîf Stalîn dest bi derxistina dijberên siyasî yên rastîn an gumanbar ji Partiya Komunîst (PKYS) kir. Dûv re, ew kes gelek caran ji bo karê bi zorê yê li Gulagê ketin zîndanê, an jî li ser sûcên derewîn di darizandinên şovenî û veşartî de bi îdamê hatin mehkûmkirin. Îtîrafên bi vî rengî di bin îşkenceyê de dihatin standin.

Paqijiyên siyasî di dema bi navê Terora Mezin a 1936-1938an de, ku jê re "Paqijkirina Mezin" jî tê gotin, gihîşt lûtkeya xwe: Di vê demê de, her roj derdora 1000 kes dihatin kuştin. Ev windabûna berdewam a karmendan êdî erkên bingehîn ên partî, rêveberî û artêşê dixist xeterê. Li hinek deveran hemû berpirsên partiyan ên PKYS hatibûn girtin. Ji ber vê yekê di sala 1938an de bi fermana Stalîn tundiya çewisandinê kêm bû, lê bêyî ku bê rawestandin.

Pêla duyemîn a paqijkirinê di destpêka sala 1948an de dest pê kir. Ew di serî de li dijî Cihûyên Yekîtiya Sovyetê hatin kirin, yên ku wekî "kozmopolîtên bêbinî" dihatin şermezar kirin. Kampanya di destpêkê de bû sedema hilweşandina Komîteya Antî-Faşîst a Cihû û îdamkirina rewşenbîrên cihû, ku di bin navê Şeva Helbestvanên Kuştî tê bibîranîn. Ew bi navê Komploya Doktoran gihîşt lûtkeya xwe û ji nişka ve bi mirina Stalîn di adara 1953 de bi dawî bû.