Çavkaniya Pira Kerçê bibîne

{{Agahîdank pir
| locale             = [[Kerç]], [[Krîm]] û [[Taman, Rûsya]]
| wêne               = Крымский мост 13 сентября 2019 года (1).jpg
| xaç                = [[Tengava Kerçê]]: ([[Kanala Kerç–Yenîkale]], [[Girava Tûzlayê]], [[Tufê Tûzlayê|Mayîna Tûzla Spit]])
| hilgirtin          = 
| sernûçe            = Pira Kerçê di sala 2019
| navê fermî         = Крымский мост
| xwedî              = [[Hikûmeta Rûsyayê]]<ref>{{Jêder-malper |url=http://www.most.life/o-proekte/#screen-3 |sernav=О проекте |roja-gihiştinê=17 gulan 2018 |roja-arşîvê=7 tebax 2020 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20200807131656/https://www.most.life/o-proekte/#screen-3 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
| şêwekirin          = Rêhesina dualî ya [[pira kemerê]]
| dirêjahî           = {{Unbulleted list|Pira rêhesinê: {{Cvt|18.1|km|mi|frac=8}} |Pira rê: {{Cvt|16.9|km|mi|frac=8}}}}
| kûrahî             = Ji {{Cvt|9|m}}<ref>{{Jêder-malper |url=http://www.interfax-russia.ru/Crimea/news.asp?id=706690 |sernav=Началось возведение свайных фундаментов Керченского моста |tarîx=10 adar 2016 }}</ref>
| riya kişandinê     = {{Convert|227|m|ft}}<ref>{{Jêder-malper |url=http://daily.rbc.ru/interview/business/30/06/2015/55911fec9a7947335d0440d8 |sernav=Проектировщик моста в Крым – РБК: 'Мы нашли оптимальное решение' |malper=РБК |roja-gihiştinê=16 gulan 2018 }}</ref>
| vekirina jêrîn     = 35 m<ref name="most.life">{{Jêder-malper |url=http://www.most.life/o-proekte/#screen-6 |sernav=О проекте |roja-gihiştinê=17 gulan 2018 |roja-arşîvê=7 tebax 2020 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20200807131656/https://www.most.life/o-proekte/#screen-6 |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
| pîvîn              = [[Pîvana Rûsî]]
| hejmara rêçan      = 4
| şêwekar            = Enstitutiya Giprostroymost – Saint Petersburg<ref>{{Jêder-nûçe |url=https://ria.ru/20150406/1056998372.html |sernav=Проектировщиком моста в Крым стал петербургский 'Гипростроймост' |tarîx=2015-04-06 |roja-gihiştinê=2019-12-07 |ziman=ru }}</ref>
| avaker             = [[Stroygazmontazh]]
| destpêk            = Sibat 2016<ref name="constr" group="lower-alpha" />
| dawî               = {{Unbulleted list|Avrêl 2018 (pira rê)|Berfanbar 2019 (pira rêhesinê)}}
| lêçûn              = ₽227.92 trîlyon (US$3.7 trîlyon)<ref>{{Jêder-malper |url=https://crimea.ria.ru/video/20170522/1110478636.html |sernav=Строительство моста через Керченский пролив. Съемка с коптера |malper=РИА Новости Крым |tarîx=22 gulan 2017 }}</ref>
| vebû               = {{Unbulleted list|{{Destpêka dem|2018}} (pira rê){{Efn|Di 16 gulanê 2018an de ji bo trafîka ne-kamyonan vebû<ref name="open16">{{Jêder-nûçe |sernav=Автодорожная часть Крымского моста открылась для движения автомобилей |url=http://tass.ru/ekonomika/5203942 |xebat=ТАСС |roja-gihiştinê=16 gulan 2018 |ziman=ru }}</ref> û di 1 cotmehê ji bo kamyonan<ref name="1octtruck">{{Jêder-nûçe |url=https://www.kommersant.ru/doc/3805612 |sernav=Крыму начало везти |xebat=Коммерсантъ |roja-gihiştinê=2019-10-17 |jêgirtin=Крымский мост 1 октября стал доступен для движения грузового транспорта. }}</ref>}}|{{Destpêka dem|2019}}–{{Destpêka dem|2020}} (pira rêhesinê){{Efn|Di 25 berfanbarê 2019an de ji bo seyrûsefera rêwiyan û di 30 pûşperê 2020an de ji bo trênên barkêş vebû}}}}
| vebûna vekirinê    = {{Unbulleted list|15 gulanê 2018 (pira rê) |23 berfanbarê 2019 (pira rêhesinê)}}
| ji nûve avakirin   = {{Unbulleted list|[[Pira trenê ya Kerçê]]|[[Xeta ferîbotê ya Tengava Kerçê]]}}
| trafîk             = 15,000 wesayît<ref>{{Jêder-malper |url=https://www.zr.ru/content/news/920305-8-millionov-avtomobilistov-sehk/ |sernav=Названа средняя загрузка Крымского моста: 15 тысяч машин в сутки |tarîx=6 çiriya paşîn 2019 }}</ref>
| bihaya derbasbûnê  = Tune<ref>{{Jêder-malper |url=https://kerchinfo.com/skolko-budet-stoit-proezd-po-krymskomu-mostu.html |sernav=Сколько будет стоить проезд по Крымскому мосту? КерчьИНФО – новости Керчи |tarîx=12 gulan 2018 |roja-gihiştinê=17 gulan 2018 |roja-arşîvê=19 kanûna pêşîn 2019 |urlya-arşîvê=https://web.archive.org/web/20191219003846/https://kerchinfo.com/10634-skolko-budet-stoit-proezd-po-krymskomu-mostu.html |rewşa-urlyê=mirî }}</ref>
| ekstra             = {{Nexşeya Agahdariya Pira Krîmê}}
| nav                = Pira Kerçê <br>
Pira Krîmê
}}
'''Pira Krîmê''' ({{ziman-rus|Крымский мост, ''Krimskî most''}}, bi ûkraynî: Кримський міст, ''Kryms'kyy mist'' an jî Керченський міст, ''Kerchens'kyy mist'') jî wekî '''Pira Tengava Kerçê''' an '''Pira Kerçê''' tê gotin, cotek pirên dualî ye. Pir bi çar-şop ji bo ajotina wesayîtan e û du-şop ji bo trên û rêhesinê ye, ku li [[Tengava Kerş|Tengava Kerçê]] di navbera [[Nîvgirava Taman]] a [[Krasnodar Krai]]yê ya [[Rûsya]] û [[nîvgirava Kerçê]] ya [[Krîm (nîvgirav)|Krîmê]] ye. Pir ji aliyê Federasyona Rûsyayê ve piştî [[Îlheqkirina Krîmê ji aliyê Federasyona Rûsyayê ve|dagirkirina Krîmê]] ya destpêka [[Şerê Rûsyayê li ser Ûkraynayê|Şerê Rus-Ûkraynayê]] di sala 2014an de hate çêkirin. Lêçûna pirê 227,92 ₽ mîlyar (3,7 $ mîlyar)<ref>{{Jêder-nûçe |url=https://www.bbc.com/news/av/world-europe-44134045 |sernav=Controversial Russia-Crimea bridge opens |tarîx=2018-05-15 |malper=[[BBC News]] |ziman=en |roja-gihiştinê=2022-10-08 }}</ref> û dirêjahiya wê {{Convert|19|km|mi|abbr=on|frac=2}} e, ew dike [[Lîsteya pirên herî dirêj|pira herî dirêj]] a [[Ewropa]]yê<ref>{{Jêder-nûçe |url=https://www.cnn.com/2018/05/15/europe/russia-crimea-bridge-intl/index.html |sernav=Russia's bridge to Crimea: A metaphor for the Putin era |paşnav=Hodge |pêşnav=Nathan |malper=CNN |roja-gihiştinê=17 gulan 2018 }}</ref><ref>{{Jêder-malper |url=https://abcnews.go.com/International/putin-inaugurates-controversial-bridge-driving-truck-seized-peninsula/story?id=55173374 |sernav=Putin inaugurates bridge by driving a truck across to seized peninsula Crimea |tarîx=15 gulan 2018 |malper=ABC News |ziman=en |roja-gihiştinê=17 gulan 2018 }}</ref> û dirêjtirîn pira heta niha ji aliyê Rûsyayê ve hate çêkirin.<ref>{{Jêder-nûçe |url=https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-crimea-bridge-idUSKCN0XA198 |sernav=Russia pushes back 'Putin's bridge' to annexed Crimea by a year |tarîx=2016-04-13 |malper=[[Reuters]] |ziman=en |roja-gihiştinê=2019-11-28 }}</ref> {{Efn|It is also often considered to be the longest bridge ''in'' Russia,<ref name=":0">{{Jêder-nûçe |url=http://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/2146158/bridge-connects-annexed-crimea-russia-and-putin-dream |sernav=Bridge connects Crimea to Russia, and Putin to a Tsarist dream |xebat=South China Morning Post |roja-gihiştinê=17 gulan 2018 |ziman=en }}</ref> but this applies only to ''de facto'' Russian territory, including Crimea, since most of the bridge is in the (Autonomous) Republic of Crimea. The Taman–Tuzla Spit part, in undisputed Russian territory, is only {{Convert|4.5|km|mi|frac=4}} long,<ref name="RIAroadspans">{{Jêder-malper |url=https://crimea.ria.ru/society/20171220/1113228340.html |sernav=Завершено сооружение пролетов Крымского моста под автодорогу |tarîx=2017-12-20 |malper=РИА Новости Крым |ziman=ru |roja-gihiştinê=2019-05-27 }}</ref> shorter than the [[President Bridge]] in [[Ulyanovsk Oblast]] ({{Convert|5.825|km|miyd|abbr=on|disp=or}}).}} Ji xeynî veguhestinê, Rûsyayê dixwest ku pirê piştgirî bide îdîayên xwe yên Krîmê.<ref name="auto">{{Jêder-nûçe |url=https://www.dailysignal.com/2018/05/18/russia-makes-bold-move-to-try-to-solidify-control-over-crimea/ |sernav=Russia Makes Bold Move to Try to Solidify Control Over Crimea |tarîx=2018-05-18 |malper=The Daily Signal |roja-gihiştinê=2019-11-28 }}</ref>
== Teqîna di sala 2022an de ==
Di 8ê çiriya pêşîn a 2022an de, li ser pirê teqînek mezin rû da, parçeyên beşa riya girêdayî Krîmê hilweşiya û bû sedema agirgirtina hin vagonên tankerên neftên li ser beşa trenê. [[Lîsteya serokên Konseya Dewletê ya Krîmê|Serokê Konseya Dewletê]] ya Krîmê [[Vladimir Konstantinov (siyasetmedar)|Vladîmîr Konstantînov]] diyar kir ku teqîn bi êrîşa Ûkraynayê hatiye kirin. Trafîka tixûbdar piştî demek kurt li ser xetên mayî ji nû ve dest pê kir.<ref name="bbc-20221010">{{Jêder-nûçe |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-63183404 |sernav=Crimea bridge partly reopens after huge explosion - Russia |paşnav=Bachega |pêşnav=Hugo |paşnav2=Jackson |pêşnav2=Patrick |tarîx=10 çiriya pêşîn 2022 |malper=BBC News |roja-gihiştinê=10 çiriya pêşîn 2022 }}</ref><ref>{{Jêder-malper |url=https://www.cnn.com/2022/10/08/europe/crimea-bridge-explosion-intl-hnk |sernav=Massive blast cripples parts of Crimea-Russia bridge, in blow to Putin's war effort |paşnav=Ritchie |pêşnav=Hannah |paşnav2=Lister |pêşnav2=Tim |tarîx=8 çiriya pêşîn 2022 |malper=CNN |paşnav3=Pennington |pêşnav3=Josh }}</ref><ref>{{Jêder-malper |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-63183409 |sernav=Crimean bridge: Excitement and fear in Ukraine after bridge blast |paşnav=Adams |pêşnav=Paul |tarîx=8 çiriya pêşîn 2022 |malper=BBC News }}</ref>

== Şewe ==
[[Wêne:Russia_stamp_2018_№_2403.jpg|girêdan=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Russia_stamp_2018_%E2%84%96_2403.jpg/400px-Russia_stamp_2018_%E2%84%96_2403.jpg|thumb| Pira Krîmê li ser mora posteyê di sala 2018an ya Rûsyayê]]
Piştî dagirkirinê, karbidestên rûsî vebijarkên cûrbecûr ji bo girêdana Krîmê ya ser axa rûsî re lênêrîn, ku di nav de tunelekî û dawiyê de li ser pirekê rûniştin. 

Pira [[Tengava Kerş|Tengava Kerçê]] di navbera [[Nîvgirava Taman]] a [[Krasnodar Krai]] û [[Nîvgirava Kerçê]] ya [[Krîm (nîvgirav)|Krîmê]] de derbas dibe.{{Efn|[[Annexation of Crimea by the Russian Federation|Russian-annexed]],<ref>{{Jêder-nûçe |url=https://www.theguardian.com/world/2018/may/15/putin-opens-bridge-between-crimea-and-russian-mainland |sernav=Putin opens 12-mile bridge between Crimea and Russian mainland |paşnav=Roth |pêşnav=Andrew |tarîx=15 gulan 2018 |roja-gihiştinê=19 îlon 2018 |ziman=en }}</ref><ref>{{Jêder-nûçe |url=https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-crimea-bridge/trucker-putin-opens-russia-bridge-link-with-annexed-crimea-idUSKCN1IG1TH |sernav=Trucker Putin opens Russia bridge link with annexed Crimea |paşnav=Stolyarov |pêşnav=Gleb |xebat=U.S. |roja-gihiştinê=19 îlon 2018 |ziman=en-US }}</ref> [[Political status of Crimea|mostly internationally recognised]] as part of [[Ukraine]].<ref name="walker">{{Jêder-nûçe |url=https://www.theguardian.com/world/2017/aug/31/russia-bridge-link-crimea-moves-nearer-completion-ukraine |sernav=Russia's bridge link with Crimea moves nearer to completion |paşnav=Walker |pêşnav=Shaun |tarîx=31 tebax 2017 |roja-gihiştinê=19 îlon 2018 |ziman=en }}</ref><ref>{{Jêder-nûçe |url=https://edition.cnn.com/2018/05/15/europe/russia-crimea-bridge-intl/index.html |sernav=Russia's bridge to Crimea: A metaphor for the Putin era |paşnav=Hodge |pêşnav=Nathan |xebat=CNN |roja-gihiştinê=19 îlon 2018 |jêgirtin=The United States and most other countries have refused to recognize the annexation of Crimea, and sanctions on Russia don't seem likely to be lifted anytime soon. }}</ref>}}

Di pêşnûmeya biryara hikûmeta Rûsyayê ya 1ê îlonê 2014an de, hat xwestin ku pira çar riyên trafîka wesayîtan û rêhesinê ya du rê hebe.

== Avahî ==
<gallery heights="140" widths="225" perrow="4">
Wêne:Строительство Крымского моста (Росавтодор) 14.jpg|Çêkirina piştgiran û sazkirina qonaxên yekem ên pira trenê ji aliyê Kerçê. Di heman demê de cihê avahiyê tê dagirtin û komkirina kemerên pirê dest pê dike.
Wêne:Строительство Крымского моста (октябрь 2015) · 2.jpg|Çêkirina stûnên pirê.
Wêne:Строительство Крымского моста (Росавтодор) 7.jpg|Asfaltkirina beşa qedandî ya pira rê ji aliyê Tamanê. Li aliyê din jî ji bo girêdana rampeya demkî ya bi pira re xebatên avahiyê didome.
Wêne:Строительство Крымского моста (Росавтодор) 2.jpg|Çêkirin û asfaltkirina betonê ya li ser deryayê li [[Tuzla Island|Girava Tûzlayê]].
Wêne:Строительство Крымского моста (Росавтодор) 13.jpg|Temamkirina kombûna kemerên li ser hêlîn û amadekirina ji bo veguhestin û sazkirinê li ser piştgirên rêgezê.
Wêne:Монтаж железнодорожной арки Крымского моста (август 2017) · 1.jpg|Sazkirina kemera rêhesinê di tebaxa 2017an de.
Wêne:Строительство Крымского моста (Росавтодор) 1.jpg|Kemerên sazkirî yên pirê û pêvajoya hejandina qalên pira rê ber bi kemerê ve.
Wêne:Opening of the Crimean bridge (2018-05-15) 16.jpg|Pira rê ya di 15ê gulanê 2018an de. Pira rêhesinê wê demê di bin çêkirinê de ye, ku li milê çepê xuya dike.
</gallery>

== Pevynotên raveker ==
{{Notelist}}

== Çavkanî ==
{{Çavkanî}}

== Girêdanên derve ==
{{Commons}}
 

* [https://twitter.com/Liveuamap/status/1578635882701242369/video/2 Vîdyoya kameraya ewlehiyê ya teqîna pirê, 8ê Cotmeha 2022] .

{{Kontrola otorîteyê}}
{{Şitil}}

[[Kategorî:Avabûnên 2018an li Rûsyayê]]
[[Kategorî:Avabûnên 2019an li Rûsyayê]]
[[Kategorî:Avabûnên 2018an li Ûkraynayê]]
[[Kategorî:Avabûnên 2019an li Ûkraynayê]]
[[Kategorî:Pira Kerçê| ]]
[[Kategorî:Tengava Kerçê]]