Çavkaniya Împeratoriya Hexamenişî bibîne

{{Wergerîne|de|ziman2=fr|ziman3=hu|bijartî=1}}
{{Agahîdank welat2/wîkîdane
| mapframe           = na
}}
'''Împeratoriya Hexamenişî''' ({{Bi-fa|شاهنشاهی هخامنشی|šâhanšâhi Haxâmaneši}}; {{Bi-la|Imperium Achaemenidarum}}) [[împeratorî]] ya mezina [[netewe]]yên [[îranî]] bûye ([[559 b.z.]]–[[330 b.z.]]) ko piştî herifyana desthilata pêştir ya neteweyên îranî, [[Med]] anko Mîdiyan, desthlata [[banî]] ya Îranê girt destê xwe. Di dîroka kevin da ew împeratorî mezintirîn, xurttirîn û berfirehtirîn emperatorî bûye. Demezrênerê Hexamenişiyan [[Kûrûş]] bû. Navê împeratorî û '''Xanedana Hexamenişî''' anko '''Exmînî''' (bi [[farsiya kevn]]: {{Ziman|peo|[[wikt:𐏃𐎧𐎠𐎶𐎴𐎡𐏁𐎡𐎹|𐏃𐎧𐎠𐎶𐎴𐎡𐏁𐎡𐎹]]|Haxāmanišyaʰ}}; {{Bi-grc|Ἀχαιμενίδαι|Axaimenídai|wate=kurên Hexameniş}}; {{Bi-la|Achaemenidae}}) ji damezrênerê xanedaniyê, [[Hexameniş]] (bi [[farsiya kevn]]: {{Ziman|peo|[[Wikt:𐏃𐎧𐎠𐎶𐎴𐎡𐏁|𐏃𐎧𐎠𐎶𐎴𐎡𐏁]]|Haxāmaniš}}; {{Bi-grc|Ἀχαιμένης|Axaiménēs}}, {{Bi-la|Achaemenes}}) e.

Li deman demekê, desthilata wê li aliyê rojhilatê digehişt [[Efxanistan]] û [[Pakistan]]a niha, li aliyê Bakurê rojhilatê digehişt [[Asyaya Navîn]], li aliyê Bakurê Rojhilat digehişt peravên [[Deryaya Reş]], li rojava digehişt tevaya [[Anatolî]] û parek ji [[nîvgizirta Balkanê]], tevaya welatên rojhilata navîn mîna [[Îraq]], [[Sûrî]], [[Ordin]], [[Libnan]], [[Felestîn]], [[Israîl]], [[nîvgizirta Erebî]], [[Misir]] û parek ji [[welat]]ê [[Lîbya]]yê. Rûberê emperatorî ya Hexamenişiyan nêzî 7.5 milyon kîlometirên çargoşe bû.

Ev împeratorî wekî serhildanekê dijberî împeratorî ya Mîdiyan hat avakirin û bi qasekî xurt û bihêz bû ko du caran nêzîk bû tevaya [[Yewnanistana kevnare]] bigirt. Li dawiyê jî liser destê [[Îskenderê Mezin|Eskenderê Mekedonî]] herifya. Leşkirê Îskender paytextê Hexamenişiyan, Parsa anko [[Textê Cemşîd|Persepolîs]] (iroj [[Textê Cemşîd]]) şewitand.

== Çavkanî ==
{{Çavkanî}}

== Girêdanên derve ==
{{Kategoriya Commonsê ya biçûk|Achaemenids}}

{{Kontrola otorîteyê}}
{{Dîrok-şitil}}

[[Kategorî:Dîroka Asyaya Başûr]]
[[Kategorî:Dîroka Rojhilata Navîn]]
[[Kategorî:Hexamenişî]]
[[Kategorî:Împeratoriya Hexamenişî| ]]
[[Kategorî:Împeratoriyên berê|Hexamenişî]]
[[Kategorî:Monarşiyên berê yên li Ewropayê|Hexamenişî]]
[[Kategorî:330î b.z.]]
[[Kategorî:550î b.z.]]