Şablon:GH/2022/31

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Wêneya gotarê
Wêneya gotarê

Nîtrojen (bi fransî: nitrogène), bi yewnaniya kevn: ἀζωτικός, lat. azōtikós "bê jiyan") elementeke ku cara yekem di sala 1772an de ji alîyê bijîşkê Skotlandî Daniel Rutherford ve hatiye kifşkirin û îzolekirin. Dema ku hate tesbîtkirin ku nîtrojen di asîda nîtrîk û nîtratan de heye, navê nîtrojenê di sala 1790an de ji aliyê kîmyazanê Fransî Jean-Antoine-Claude Chaptal ve hate pêşniyar kirin. Nîtrojen nemetal e û endamê herî sivik ê koma 15 ya tabloya perîyodîk e ku bi gelemperî jê re pniktojen tê gotin. Ev element di gerdûnê de hêmanek hevpar e ku bi pirbûna tevahî di Rêya Şîrê û Sîstema Rojê de di rêza heftemîn de tê texmîn kirin. Di germahî û zexta standard de, du atomên elementê bi hev ve girêdidin û N2, gazek diatomî ya bê reng û bê bêhn çêdikin. N2 bi qasî ji sedî 78 atmosfera Cîhanê pêk tîne û ev yek nîtrojenê dike hêmana herî zêde ya nehevgirtî. (bêhtir...)