Şerê Îtalyan û Tirkî yê 1911-1912
| Şerê Îtalyan û Turkî yê 1911-1912 Şerê Terablusê | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| ||||||||||
| Aliyên şer | ||||||||||
 Împeratoriya Osmanî
|
 Îtalya
| |||||||||
| Fermandar | ||||||||||
 Sîltan Mehmed V Seîd Paşa Ali Saip Beg Enver Beg Mustafa Kemal Beg
|
Vittorio Emmanuelle IIIGiovanni GiolittiCarlo CanevaAugusto Aubry †Giovanni Ameglio Luigi Faravelli
| |||||||||
| Hêz | ||||||||||
| 28.000 leşker | 150.000 leşker | |||||||||
| Windayî | ||||||||||
| 4.500 mirî | 4.000 mirî | |||||||||
Şerê Îtalyan û Tirkî yê 1911-1912, yan jî Şerê Terablusê, şerê ku di salên 1911 û 1912an de navbera Îtalya û dewleta Osmaniyan de derbas bûye.
Di dema pevçûnan de hêzên Îtalyayê giravên Dodekan ên li Deryaya Egeyê jî dagir kirin.[1] Îtalya bi Peymana Ouchy di sala 1912 de razî bû ku Dodecanese vegerîne Împaratoriya Osmanî.[2][3]Lêbelê, nezelaliya metnê, digel bûyerên neyînî yên paşerojê yên ku ji bo Împeratoriya Osmanî nebaş bûn (destpêkirina Şerên Balkan û Şerê Cîhanê yê Yekem ), destûr da rêvebirina Îtalî ya demkî ya giravan, û Tirkiye di dawiyê de dev ji hemû daxwazên li ser van giravan di xala 15 ya Peymana Lozanê ya sala 1923an de berda.
Şer pêşgotina Şerê Cîhanê yê Yekem bû. Endamên Lîga Balkanan, bi qelsiya Osmanî û bi motîvasyona neteweperestiya Balkan a destpêkê, di Cotmeha 1912 de êrîşî Împaratoriya Osmanî kirin û çend roj beriya bidawîbûna Şerê Îtalo-Tirkî dest bi Şerê Balkanê yê Yekem kirin.[4][5]
Şerê Îtalo-Tirkî gelek guhertinên teknolojîk dîtin, bi taybetî jî bikaranîna balafiran di şer de. Di 23 Cotmeh 1911 de, pîlotek Italiantalî, Capitano Carlo Piazza, li ser xetên tirkî di yekem mîsyona keşfê ya hewayî ya cîhanê de firiya, û di 1ê Mijdarê de, yekem bombeya hewayî ji hêla Sottotenente Giulio Gavotti ve, li ser leşkerên tirk ên li Lîbyayê hate avêtin. ji modela destpêkê ya balafirên Etrich Taube. Tirkan bi tivingên xwe pêşî li balafirê xistin. Bikaranîna din a teknolojiya nû toreke stasyonên telegrafya bêtêl bû ku zû piştî daketinên destpêkê hatin damezrandin. Guglielmo Marconi, dahênerê telegrafya bêtêlê, hat Lîbyayê da ku bi Endezyarên Endezyarên Îtalyan re ceribandinan bike.[6][7][8]
Mijarên têkildar
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ "Treaty of Lausanne - World War I Document Archive". wwi.lib.byu.edu. Retrieved 25 March 2018.
- ^ Treaty of Lausanne, October, 1912". www.mtholyoke.edu. Archived from the original on 25 October 2021. Retrieved 25 March 2018
- ^ S. Centennial of Flight Commission: Aviation at the Start of the First World War Archived 2012-10-09 at the Wayback Machine
- ^ Stevenson, Charles. A Box of Sand: The Italo-Ottoman War 1911–1912: The First Land, Sea and Air War (2014), a major scholarly study
- ^ Vandervort, Bruce. Wars of imperial conquest in Africa, 1830–1914 (Indiana University Press, 1998)
- ^ Askew, William C. Europe and Italy's Acquisition of Libya, 1911–1912 (1942) online
- ^ Baldry, John (1976). "al-Yaman and the Turkish occupation 1849–1914". Arabica. 23: 156–96. doi:10.1163/157005876X00227.
- ^ Beehler, William Henry. The history of the Italian-Turkish War, September 29, 1911, to October 18, 1912. (1913; reprint: Harvard University Press, 2008)
| Neteweyî | |
|---|---|
| Yên din | |
| Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |