Mustafa Kemal Atatürk

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Mustafa Kemal Atatürk
Image dans Infobox.
Serokkomarê Tirkiyeyê
-
Chairman of the Cabinet of the Executive Ministers of Turkey (d)
-
-
Serokwezîrê Tirkiyeyê
-
Endamê Meclîsa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyeyê
Jidayikbûn
Navb. û Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Tesalonîkî (Salonica Vilayet (en), împeratoriya Osmanî)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Mirin
Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Dolmabahçe Palace (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Cihê goristanê
Anıtkabir (en) (dp. ), Ethnography Museum of Ankara (en) ( - )Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Navê jidayikbûnê
Ali Rıza oğlu MustafaLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Bernav
Türklerin babası, Father of the Turks, თურქების მამაLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Hevwelatî
Cîwar
Perwerde
Monastir Military High School (en) (dp. )
Turkish Military Academy (en) (-)
Dibistana Leşkerî ya Osmanî (en) (heta an)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Sernavên esilzade
Paşa (en)
Ghazi (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Pîşe
Siyasetmedar, efser, dewletmedar, nivîskar, şoreşger, army officerLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Bav
Ali Rıza Efendi (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Zübeyde Hanım (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Xwişk û bira
Makbule Atadan (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Hevjîn
Zarok
Sabiha Gökçen
Zehra Aylin (d)
Rukiye Erkin (d)
Nebile İrdelp (d)
Afet İnan (en)
Ülkü Adatepe (en)
Abdurrahim Tuncak (d)
Sığırtmaç Mustafa (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Partiya siyasî
Endamê
Vatan ve Hürriyet (en)
Îtihad û TeraqîLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Artêş
Turkish Land Forces (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Payeya leşkerî
Mareşal (en) (-)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Şerên tevlêbûyî
31 March Incident (en)
Caucasus campaign (en)
Sinai and Palestine campaign (en)
Gallipoli campaign (en)
Şerê Îtalyan û Tirkî yê 1911-1912
Şerên Balkanê
Şerê Rizgariya TirkiyeyêLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Bejn
1,74 mLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Xelat
Lîsteya berfireh
Order of St Alexander (en)
5th class, Order of the Medjidie (d) ()
Order of Osmanieh 4th Class (d) ()
Order of Osmanieh 3rd Class (d) ()
Imtiyaz Medal (en) ()
Liakat Medal (en) ()
Iron Cross (en) ()
Order of Osmanieh 2nd Class (d) ()
Military Merit Cross III. Class (d) ()
Bronze Military Merit Medal (d) ()
2nd class, Order of the Medjidie (d) ()
Silver Military Merit Medal (d) ()
Iron Cross 2nd Class (d) ()
1st class, Order of the Medjidie (d) ()
1st Class Order of the Crown (d) ()
Gallipoli Star (en) ()
Medal of Independence (en) ()Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
şanenava Mustafa Kemal Atatürk
Şanenav
Wêneyê goristanê

Mustafa Kemal Atatürk (bi kurdî: Mistefa Kemal Atatirk)[1] (jdb. 1881 li Selanîk - m. 10ê çiriya paşîn a 1938 li Stembolê) damezrînerê Komara Tirkiyeyê û rêberê bijarte yê Şerê Rizgariya Tirkiyeyê bû.

Serokê yekem Meclîsa Neteweyî ya Mezin a Tirkiyeyê ye. Ji sala 1923an heta mirina wî di 1938an de serokkomarê Tirkiyê bû.

Atatürk û mafên sivîl û siyasî yên kurdan û kêmneteweyên di komara tirkî de[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di dema wî de şerên tund li dijî kurdên Tirkiyeyê rû dane û dewleta tirk dest bi siyaseteke asîmîlasyona aborî, çandî û zimanî ya beremberî kurdan kiriye. Di 1931ê de bi awayekî fermî hatiye ragihandin ku dewleta tirkî li bin rejîmeke yek-partiyê bû. Ev îdeolojiya dewleta tirk a Atatürk "kemalîzm" an jî "etatirkîtî" (bi tirkî: Atatürkçülük) tê navlêkirin[2].

Serhildana Şêx Seîdî, 1925[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Serhildanên Agiriyê, 1926-1930[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

 Gotara bingehîn: Serhildanên Agiriyê

Serhildana Dêrsimê ya Seyid Rizayî, 1937[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

 Gotara bingehîn: Serhildana Dêrsimê

Atatürk û mafên sivîl û siyasî yên jinan[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Li aliyê din jinên tirk di pêşiya serokatiya Atatürk de li pêşberî gelek welatên rojavayî mafên sivîl û siyasî wekhev wergirtin.[3] Bi taybetî, di hilbijartinên herêmî de ji hêla Actêra No. 1580 di 3ê nîsana 1930an û çend sal şûn da, di 1934an de, destûrnameya tevahî ya gerdûnî, zûtir ji piraniya demokratên din ên cîhanê.[4]

Mirina wî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Mustafa Kemal Atatürk di 10ê çiriya paşîn a 1938an de li seraya Dolmabahçe ya Stembolê ji ber kezebreşiyê (sîroza kezebê) mir[2].

Mijarên têkildar[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. ^ Aras, Ramazan (2013). The Formation of Kurdishness in Turkey: Political Violence, Fear and Pain. New York: Routledge. r. 129. ISBN 978-0367410384.
  2. ^ a b Erik J. Zürcher (1993). Turkey: A modern history. I.B. Tauris & Co Ltd, London.
  3. ^ Mastering Modern World History by Norman Lowe, second edition
  4. ^ Türkiye'nin 75 yılı, Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, s. 48, 59, 250

Girêdanên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]