Di vê gotarê de agahiyên bingehîn ên li ser mijarê kêm in an jî nîn in. Divê ev gotar bi bingeha çavkaniyên heyî were berfirehkirin. Heke tu bixwazî binivîsî, "biguhêre" bitikîne.(gulan 2024)
Bûjen an ji pêze, bêjeyeke felsefî ye û di felsefeya pêzewar de bêjeyeke bingehîn e. Li felsefeya pêzewar, hertişt, bûjen e. Jiyan bixwe ji bûjen e. Di dîroka felsefê de li ser bûjeniyê û nebûjeniyê pir nîqaş bûne. Di têgihiştinê bûjeniyê de hizir berî bûjeniyê nayê. Berî hizir, bûjen tê. Hizre bûjeniyê, li gor ku tê gotin, ji aliyê Laukîppos, Demokrastes, Epîkuros û Lucretius ve hizre wê hatiya ser ziman. Li gor van felsefevanan xweza û bûyînên ku bûn û cism, ji atomên ku di valahiya bêdem de bicih û xwe guharandin wê û ji tevgerên wê bûne. Rih ji, ji atomên ku sivik bûya. Li gor vê yekê bûjene. Ji aliyê Francis Bacon, Hobbes û René Descartes bi hinekî avayên din ji hate ser ziman.
