Kuştina Benaz Mehmûd
 | Di vê gotarê de agahiyên bingehîn ên li ser mijarê kêm in an jî nîn in. (çiriya paşîn 2024) |
| Jidayikbûn | |
|---|---|
| Mirin |
Benaz Mehmûd (bi inglîzî: Banaz Mahmod, jdb. 16 kanûna pêşîn 1985 – 24 kanûna paşîn 2006) jineke kurd a 20 salî bû ku li Mitcham, li başûrê London, li Înglistanê dijiya. Ew li ser fermanên malbata xwe bi hinceta namûsê hate kuştin, ji ber ku ew zewaca tund û destdirêjî bi zorê û dest bi têkiliyek bi kesekî bijartina xwe re kir. Dûv re bav, mam û sê pismamên wê bo kuştina wê hatin darizandin.
Paşbîngeh
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Malbat
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Malbata Benazê malbeteke kurdan a kevneşopî bû, ji herêma hoza Mîrawdale ya gundê Qeladizê li Başûrê Kurdistanê bû. Mehmûd Babakir Mehmûd û jina wî Behya kurek û pênc keçên wan hebûn.
Malbatê di sala 1995an de dema ku Benaz deh salî bû li Keyaniya Yekbûyî mafê penaberiyê xwest. Mehmûd mezinê çar bira bû ku li başûrê Londonê dijiyan, tevî ku ew yê herî mezin bû jî, erka serokê malbatê birayê wî yê biçûk Arî Axa Mehmûd girtibû ser xwe.
Xwişka mezin a Benazê zewaceke bi rêkûpêk bû wek xwişka wê ya piçûk Peyman (ku bi navê Payzee jî tê zanîn), ku di 16 saliya xwe de bi zilamek ku ji wê panzdeh sal jê mezintir re zewicî bû.
Bekhal[Kî ye?], du sal ji Banazê mezintir e, di sala 2002an de ji mala malbatê reviya û demekê li cem malbateke xwedîkar ma. Çar keçên mezin ku Benaz jî di nav de ye rastî sinetkirina jinan hatin.
Bekhal da zanîn ku ji ber ku bi kesên malbata wê napejirîne re tevdigere û kinc û şiklên por yê rojavayî ceribandiye rastî îstismara fizîkî û gefan hatiye. Wê da zanîn ku hewl hat dayîn ku wê bikujin û bavê wê gef li dayik, xwişk û xwe bikuj e xwar, eger ew dîsa venegere mala malbatê. Bekhal li şûna ku vegere malê, xwe veşartibû, tim diçû û bêyî ku çarşefa xwe li xwe bike, ji malê derneket. Mehmûd Babakir Mehmûd ku Bekhalê kontrol nekiribû, di nav civaka kurd de wek qelsiyek dihat dîtin û di encamê de ew rastî asteke dûrketinê hat.
Dem
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Benaz di 16-17 saliya xwe de bi darê zorê bi mêrekî ji bajarê Qeladizê re tê zewicandin. Li gorî gotina wê ew 10 sal ji wê mezintir, nexwenda û modeya berî bû, wê hişê wî wek tiştek ji "pêncî salê berê" vegot. Ew di tevaya zewaca xwe de bi polîsan re ket têkiliyê, ragihand ku ew gelek caran hatiye destdirêjîkirin û lêdan .Malbata wê ji şîdeta ku li wê hatiye kirin haydar bûn, lê jê re gotin ku dev ji hevserê wê dê şerm bike. Tevî vê yekê, û bi destdirêjiya berdewam, ew di dawiyê de piştî du salan ji zewacê derket; ew di tîrmeha 2005ê de vegeriya mala malbatê û bi kesekî ku xwe bijartibû re bi navê Rehmet Silêmanî dest bi pêwendiyek kir.
Herdu mamê Benaz, Arî Axa Mehmûd, û bavê wê Mehmûd ev kirinên wê nepejirandin û hatin agahdar kirin ku Benaz û Rehmet tevî angaştên wan ên berevajî di nav têkiliyan de mane. Di 2ê kanûna pêşîn a 2005'an de li mala Arî Axa Mehmûd civînek hate li darxistin û tê de li hev kirin ku her du jî bên kuştin ji bo ku malbat û civakê şermezar kirin e .
Benaz ji tirsa ewlekariya xwe çû cem polîs û ragihand ku mamê wê gefa kuştinê li wê û hevalê xwe xwariye, diyar e ku piştî bihîstina telefonê di 2ê kanûna pêşîn ê de di navbera mamê xwe û dayika xwe de ji planê hay bûye. Di 12ê kanûna pêşîn de, wê nameyek radestî Polîsxaneya Wimbledonê kir ku navên wan kesên ku ew angaşt dikir amade ne ku wî bikujin, radest kir.
Di şeva sersalê de, polîs gazî qehwexaneyek li Wimbledonê kirin, cihê ku Benaz di rewşek tengahî de hatibû û gotibû ku bavê wê hewl daye wê bikuje. Ew di bin bandora alkolê de bû, ku bavê wê ew vexwaribû, û di destên wê de birîndar bûn, di dema revê de pencereyek şikand.
Dema ku govanan Benaz ji hêla xebatkarên qehwexane û nexweşxaneyê ve wekî dilteng û tirsnak binav kirin, polîsvan Angela Cornes ku pê re hevpeyvîn kir , jê bawer nekir. Wê jê re wekî "destkarîkirî " û "melodramî" binav kir, û xwest ji ber şikandina pencereyê wê bi zirara sûc tawanbar bike.Dema ku Benaz li nexweşxaneyê bû, qala bûyeran ji hevalê xwe re kir, ku wî bi telefona xwe tomar kir û piştre radestî polîsan kir.
Di 22ê kanûna paşîn de hewl hat dayîn ku Rehmet Silêmanî were revandin. Sê kes ji wan kesan bûn ku Benaz berê navê wan li polîs kiribû; Hem wê û hem jî Rehmet ji hev cihê bûyerê ragihandin, û Benaz diviyabû di 24ê kanûna paşîn de vegere polîsxaneyê, lê ew qet nehat.
Kuştin
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Di biyaniya 24ê kanûna paşîn a 2006an de, dê û bavê Banaz ji mala malbatê derketin da ku keça xwe ya piçûk bibin dibistanê û biçin danûstandinê, Benaz li salonê di xew de hiştin.
Mihemed Marid Hama, Mihemed Salih Elî û Omer Huseyn piştî demeke kurt gihîştin xanî; Li gorî tomarên veşartî yên ku Hama bi mêvanek re diaxive dema ku ew di binçavkirinê de bû, sêyan zêdetirî du saetan rastî destavêtin û îşkenceyê li Benaz kirin, berî ku ew bi bendê wê were xeniqandin.
Cenazeyê Banaz xistin valîzekê, birin xaniyek li Handsworth, Birmingham û li baxçe hate veşartin.
Peygerîn
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Di 25ê kanûna paşîn a 2006 de, Banaz ji aliyê Silêmanî ve wek windakirî hat agahdarkirin , ku ji ber ku nikarîbû pê re têkilî daynin, xema rewşa wê ketibû.Polîsan di destpêkê de giliyê jidil negirt. Dê û bavê wê ku xwe wekî malbatek hêsan û xweşbîn nîşan dan, digotin ku Benaz gelek caran bi şev li derve dimîne û israr kir ku ew ne winda ye.Rehmet berdewam kir, lê belê "tacîz" kir ku polîs tevdîr bike.
Di encamê de bi dê û bavê wê û apê wê re hevpeyvîn hat kirin û li malên wan peygerîn hat kirin.Hevpeyvînan nakokiyên di hesabê ku dê û bavê wê bi eslê xwe dane eşkere kirin û dahûrina tomarên têlefona Silêmanî diyar kir ku bavê Benaz ne ew dêûbavê dilşewat bû ku digot ew bû.
Li hemberî gelek têkiliyên Benaz ên beriya niha bi polîsan re hatin kontrolkirin, karîbûn lîsteya kesên têkildar amade bikin.
Lêpirsîn ji hêla Fermandariya Kuştin û Tawanên Giran a Dezgeha Metropolitan Police ve hate bi dest xistin û ji hêla Serkomîser Caroline Goode ve hate rêve kirin.Di destpêkê de hate texmînkirin ku Benaz zindî ye û li dijî vîna wê tê girtin û lêgerîn û binçavkirinê hate kirin. Li seranserê welat hemwext serdegirtin li milkan hatin kirin, lê ti nîşana Benaz tune bû. Têlefona wê ji dawiya 23ê kanûna paşîn vir ve çalak nebûbû û hesabê wê yê bankê destpênebûyî ma.
Bav û apê Benaz li gel gumanbarên din hatin girtin. Di dema hevpeyivînan de hemû ne hevkar bûn û detektîv ji aliyê endamên civata kurdî ya berfireh ve bi hewildanên têkbirina vekolînan û parastina kesên ku têde bûn re rû bi rû man.
Tevî astengkirina civakê, di 4ê sibatê 2006an de, Mihemed Marid Hama bo kuştinê hat tawanbar kirin.Amûra vê biryarê jî ew bû ku Sulemanî erênî naskir Hemayê wek yek ji wan kesên ku berê hewl dabûn wî birevînin û wî û Benaz bi kuştinê gefand. Dema ku Hama di girtîgehê de bû, bi awayekî veşartî hat tomarkirin ku pesnê rola xwe û rola kesên din di kuştina Benaz û avêtina laşê wê de dide.
Wî rasterast mamê wê, Arî Axa Mehmûd, û pismamên wê, Mihemed Salih Elî, Omer Husên û Dana Emîn, xiste nava tawanan. Tomarên ku li gel daneyên şopandina têlefon û wesayîtan hatin kirin, hişt ku mayînên Benaz werin dîtin. Laşê wê di 28ê nîsana 2006an de hat dîtin.
Di 1ê gulanê 2006an de, mamê Benaz Arî Axa Mehmûd bo kuştinê hat tawanbar kirin; Piştî çend mehan, di meha tebaxê de, bavê Benaz Mehmûd Babakir Mehmûd jî bo kuştinê hate tawanbar kirin.
Cenaze
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Piştî ku di destpêkê de angaşt kir ku dê ibadeta Banaz li Mizgefta Regent's Park pêk were, malbatê berê xwe da mizgeftek li Tooting. Serkomîser Caroline Goode wiha got: "Wan bi qestî derew li me kiribû ku em nehêlin em amade bin [...] dema ku em gihîştin [Tooting] eşkere bû ku planên ji bo cenazeyek nehatibû çêkirin [...] malbatê li hev kiribû. li wê derê bê hişyarî [...]. Ew ji bo nimêjê ketin hundur, cesedê keça xwe [...] di rêyek kêlekê de hiştin. Bê guman di hişê min de çu guman tune ku tenê hebûna me bû ku malbat neçarî merasîma cenaze kir."
Banaz li Goristana Hevbeş a Merton û Sutton, Morden hate definkirin; malbata wê gora wê bênavber hiştin.
Di 26 Hezîran 2007 de, ji bo Banaz li Salona Civînê ya Mordenê merasima bîranînê hat lidarxistin, li dûv wê kevirê gorê ji granîtê li ser gora wê hate danîn. Malbata wê neçû her du merasîmê.
Kirîna kevirê gorê ji aliyê Rêxistina Mafên Jinên Kurd û Îranî (RÎK) ve hatiye amadekirin; karmendên polîsî û dozgerê payebilind Nazir Afzal di nav wan kesan de bûn ku beşdar bûn.
Radestkirina ji Başûrê Kurdistanê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Herdu Mihemed Salih Elî û Omer Husên piştî kuştinê reviyan Başûrê Kurdistanê.
Di Cotmeha 2007 de, Scotland Yard hatin agahdarkirin ku Elî li Silêmaniyê ku li wir xortek ciwan di qezayek lêdan û revê de kuştibû, hat girtin.Ew di Hezîrana 2009an de hate radestkirin, di vê yekê de ku yekem car ji Iraqê bo Keyaniya Yekbûyî hate radestkirin, tevgerek ku Serkomîser Goode wekî çêkirina "dîrokek qanûnî" binav kir.
Husên xwe li devereke dûr a Iraqê veşartibû ku ji aliyê birayên wî ve hatibû parastin, ku yek ji wan Pêşmerge bû û yê din jî endamê Asayîşê bû.Di dema gengeşiya bi yek ji birayên xwe re di kanûna pêşîn a 2009an de, ew bi guleya li lingê wî ket û dema ku xwe pêşkêşî nexweşxaneyê kir, bi awayekî rêk û pêk hat girtin.Husên israr kir ku ew di dema kuştina Benaz de ne li Keyaniya Yekbûyî bû û ew bûyera nasnameya çewt bû, lê tomarên berjewendiya Keyaniya Yekbûyî û her weha delîlên wêneyî ên girtina berê berevajî îspat kirin, û ew paşde di adara 2010an de hate radest kirin Îngilîstanê.
Pêvajoya dadgehê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Yekemîn ji sê darizandinên têkildarî kuştina Benaz di 5'ê Adara 2007'an de li Dadgeha Cazayê ya Navendî dest pê kir û 14 hefte dewam kir.
Silêmanî û xwişka Benaz Bekhal li dozgeriyê îfade dan; Beriya dadgehê her du jî ji aliyê civaka kurd ve hatin tehdîtkirin û tirsandin û xistin bin parastina polîsan.
Ji bo bêtir parastina nasnameya xwe, Bekhal bi cil û abaye û serçavik ( niqab ) derket pêşberî dadgehê, tenê dema ku delîlên xwe ji pişt perdeyek danasîna wê ji bo heyeta dadgehê jê kir.
Di hezîrana 2007ê de, bavê Benaz û apê Benaz bi yekdengî bi sûcê kuştinê hatin darizandin û bi kêmî ve 20 sal û 23 sal cezayê girtîgehê heta hetayê; Mihemed Hama di demeke kin de piştî destpêkirina dadgehê sûcê xwe yê kuştinê pejirand û bi cezayê herî kêm 17 sal cezayê girtîgehê lê hat birîn.
Di çiriya paşîn a 2010ê de, Mihemed Salih Elî û Omer Husên bi kuştinê sûcdar hatin dîtin û herî kêm bi 22 sal û 21 sal cezayê girtîgehê hatin cezakirin.
Di kanûna pêşîn a 2013an de Dana Emîn bi tawana alîkariya binerdkirina laşê Benaz sûcdar hat dîtin û 8 sal cezayê girtîgehê lê hat birîn. Emîn hem darazxwarin û hem jî cezayê xwe red kir; îtîraz di Îlona 2014’an de hat redkirin.
Darizandin û ceza
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]| Darizandin | Ceza | |
|---|---|---|
| Mehmûd Babakir Mehmûd (bavê Benazê ) | Kuştin | Cezayê heta hetayê bi kêmanî 20 sal |
| Ari Axa Mehmûd (apê Benaz) | Kuştin | Cezayê heta hetayê bi kêmanî 23 sal |
| Mohamad Marid Hama | Kuştin | Cezayê heta hetayê bi kêmanî 17 sal |
| Pshtewan Hama | Komploya ji bo xerakirina rêya dadmendiyê | Time served[1] |
| Mihemed Saleh Elî (pismamê Benaz) | Kuştin, komploya revandinê, gefên kuştinê, xirabkirina rêya dadmendiyê | Cezayê heta hetayê bi kêmanî 22 sal |
| Omer Husên (pismamê Benaz) | Kuştin, komploya revandinê, gefên kuştinê, xirabkirina rêya dadmendiyê | Cezayê heta hetayê bi kêmanî 21 sal |
| Dana Amin (Pismamê Benaz) | Xerabkirina rêya dadmendiyê, astengkirina definkirina mexdûr ya rewa û bi guncan. | 8 sal cezayê girtîgehê |
Paşî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Tîma Metropolitan Police ku ji bo dîtina cesedê Benaz û ji bo avakirina dozekê li dijî kesên ku di kuştina wê de cih digirin, ji ber xebatên xwe Xelata Lêpirsînê ya Detektîv wergirt; Serkomîser Caroline Goode ji bo xebata ku pêşengiya lêpirsînê kir bi Medalyaya Polîsî ya Keybanuyê hate xelat kirin.
Komîsyona Serbixwe ya Giliyên Polîsî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Doza Banaz a ku ji aliyê Midûriyeta Polîsan a Metropolitan Police û West Midlands Police ve hat ku rê li ber kuştina wê vekir, ji hêla Komîsyona giliyên polîsî ya serbixwe ve hate lêkolîn kirin.Derket holê ku ew “terk bûye” û gefên kuştinê yên ku gotiye jidil nehatine girtin.Komîserê IPCC Nicola Williams got: "Benaz Mehmûd jinek ciwan bû ku di mercên xirab de jiyana xwe ji dest da [...] Eşkere ye ku bersiva polîsan herî baş tevlihev bû [...] Di vekolînan de dereng hebûn, çavdêriya nebaş, kêmasiya têgihiştinê û bêhestiyarî"
Di encama lêkolîna xwe de, IPCC pêşniyar kir ku gelek polîsên ku di dozê de cih digirin hişyariyên nivîskî werbigirin û divê du karmendên Polîsên Metropolitan Police li ser bingeha "kêmasiyên herî xirab" ên hatine tespît kirin derkevin pêşberî komîteyek dîsîplînê.
Heyeta Disîplînê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Heyeta dîsîplînê, ku biryar bû di 17ê Mijdara 2008 de rûne, têkildarî bûyera 31 Kanûn 2005, dema ku Banaz got ku bavê wê hewl daye ku wê bikuje, lê ji hêla karmenda polîsî Angela Cornes ve wekî "destkarîdar" û "melodramî" hate red kirin.Heyeta dîsîplînê beriya ku bicive wek govanê sereke hat terikandin, ku tê texmînkirin ku Rehmet e, red kir ku beşdarî bibe. Cornes paşê hate terfî kirin.
Rehmet Silêmanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Piştî kuştina Banaz, Silêmanî derbasî parastina govanan bû.Tevî ku endamên malbata wî yên li Îranê hatin gefandin, wî di her du darizandinên kuştinê de govanî kir û xetereyên ku wî bi vê yekê girtibû hem ji hêla dadger Brian Barker û hem jî ji hêla polîs ve hate nas kirin.
Serkomîser Caroline Goode wî wekî "yek ji du lehengên rastîn" di dozê de binav kir: "Bêyî wî me nedizanî ku Benaz jî winda bû.[...] Wî jiyana xwe xeter kir da ku li dijî tevahîya xwe derkeve. civakê û bi vê yekê dev ji her tiştî û her kesê ku nas dikir berda."
Silêmanî têkoşiya ku xwe li gorî jiyana xwe ya nû û cewhera tecrît a parastina govanan biguncîne, û dixuye ku qet ji kuştina Benaz xelas nebû; wî di sala 2016 de jiyana xwe ji dest da.
Di çanda popûler de
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Bûyera Benaz di sala 2012an de di belgefîlma Banaz: A Love Story de, ku derhêner û hilberîner ji hêla Deeyah Khan ve hat çêkirin, hate vegotin.
Di sala 2015 de, lîstikvan / rapvan Riz MC stranek bi sernavê "Benaz" li ser bingeha çîroka Benaz di mikstapeya xwe ya Englistan de, ku di Roja Ezîz George de hate weşandin, derxist.
Baladek ji hêla keçikek 13 salî ve hat çêkirin, çîroka Banaz vedibêje û di kovara Sisterhoodê de hate weşandin.
Love Like Blood (2017), ji rêzefîlma polîsî Tom Thorne ya nivîskar Mark Billingham , ji çîroka Benaz hatiye îlhamkirin û ji bo bîranîna wê û Rehmet Silêmanî hatiye nezirkirin .
Dramayek ji du beşan, Honour , vekolîna kuştina Benaz dike. Keeley Hawes wekî Caroline Goode dileyize, ew di 28 û 29-ê îlona 2020an de li ITV-yê hate pêşandan .
Girêdanên derveyî û xwendina bêtir
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- BBC Outlook (2013): Interview with DCI Caroline Goode & Deeyah Khan - I Tracked Down Banaz "Honour Killers"
- Fuuse Documentary. Banaz. A Love Story
- Independent Police Complaints Commission (IPCC): Executive Summary: Contact between Banaz Mahmod and the Metropolitan Police Service and West Midlands Police
- Honour-based Violence (HBV) and Honour-based Killings in Iraqi Kurdistan and in the Kurdish Diaspora in the UK (Journal of Gender Studies)[2]
- Payzee Mahmod: "A survivor's plea to end child marriage" Banaz's sister Payzee Mahmod at TEDxLondonWomen, December 2019[3]
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ Goode 2020, "Honour" Chapter 4 "The Verdict"
- ^ Hague, Gill; Gill, Aisha K.; Begikhani, Nazand (kanûna pêşîn 2013). "'Honour'-based violence and Kurdish communities: Moving towards action and change in Iraqi Kurdistan and the UK". Journal of Gender Studies. 22 (4): 383–396. doi:10.1080/09589236.2012.708825. S2CID 143845062.
- ^ McVeigh, Karen (21 îlon 2020). "'She won't be the last': why not enough has changed since the murder of Banaz Mahmod". The Guardian.