Gotinên pêşiyan

Gotinên pêşiyan di nav her neteweyê de hîmekî bingehîn ê civakî ye. Xwediyê wan gotinan ne belî ye û di bingeha xwe de gelek caran hatine guhertin. Gotinên pêşiyan, ew gotin in ku çîrokekê, nêzîkatiyekê, an perspektîfekê bi hevokeke kurt tîne zimên ku tim di hişê mirov de bimîne û mirov bi hêsanî bikaribe ji yekî/e din re jî bêje.

Çend Mînakên Cûrbecûr ji herema Oxîyê ya nivîsandî:Canê Elî

Lîsteya gotinên pêşiyan

• Ji gayê bor re hincet fîtik e.
• Heft çîrokên hirçê hene, her heft jî li ser hirmiyê ne.
• Dema hirç pîr bû kudik pê gunikan dilîzin.
• Dema mirov kal dibe, zarok tilîkan davêjin mirov.
• Ker bi ku ve here jî ker e.
• Şîrê kerê encax dehşekê mezin dike.
• Mirov pîvazê nexwe bêhn ji devê mirov nayê.
• Şîreta kerê palasa wî ye.
• Bi fisan çarşef boyax nabe.
• Bi tirr û fisan hundir germ nabe.
• Hêter çi qas jî ji hev dûr herin guhê xwe tim li ser hev bin.
• Dijminê bavan nabin dostê lawan.
• Dostê bavan nabin dijminê lawan.
• Rih dibe bihost, dijmin nabe dost.
• Mala bavê meydan e mala xezûr zindan e.
• Kûsi miskê naxwe.
• Mêr çol e jin gol e.
• Ne bihara dûbihar, ne jî pîra diranzêr û guh bi guhar.
• Seg (kûçik) goştê seg naxwe.
• Nokê rabû li kokê.

Girêdanên derve

Di Wîkîgotin da gotarek li ser Gotinên pêşiyan heye.

• Şahidê rovî dêla rovî ye.
• Dims bi sebrê nabe helaw.
• Dema seydê gûyê tajî tê.
• Çavê li deriyan xwelî li seriyan.
• Dengê defê ji dûr ve xweş tê.
• Menêre li bejnê, binihêre li vînê.
• Nan û mast taştiya rast, nan û dew taştiya derew.
• Here ba wî yê te bigrine, meçe ba yê te bikenîne.
• Gişkê neda ber nîskê.
• Dinya bi dor e, sire tê gahay bor e.
• Deriyê xeratan bi benan girêdayî ye.
• Deriyê xwe bigir cîranê xwe meke diz.
• Destê xebitî li ser zikê têr e.
• Destiyê bivir ne ji darê be dar nakeve.
• Dev dixwe rû fedî dike.
• Dêhn ne dêhn in, ê ji wan bawer dikin dêhn in.
• Dê û dotê şer kirin, bêaqilan bawer kirin.
• Dibêjin tu li rê, qeda û bela li rê.
• Dilê şivên bixwaze dikare ji nêrî şîr derxe.
• Dilê tirsonek sîng û berên gewr nabîne.
• Dinya gul e, bêhn bike û bide hevalê xwe.
• Dinya li dinyê, çavên gur li mîhê.
• Ku dît ez im, ku nedît diz im.
• Ku dijminê te gêrîk be jî hesabê xwe bike.
• Dûr bi nûr e.
• Eger xêr bê welatekiwê bigihije hemî cihê welât.
• Erd birinc be, av rûn be, ku xwedi tunebe zû xelas dibe.
• Eyarê bênamûsa firehe.
• Ez çi dibêjim bilûra mi çi dibêje.
• Ez ezim tu tuye.
• Ez hêdi dimeşim bela dighê mi, ez zû dimeşimez dighêm bela.
• Ê dizya hingiv bike wê mêş pêvedin.
• Ê jinê berde li paniyê nanêre.
• Ê ne di şerde be şêre.
• Ê rabe cihê wi, ê bimre jina wi dimine.
• Êş hat Şam'ê, ecelhati mirin.
• Fala qereçiya lihev derdikeve.
• Feqir çûn xwe daliqinin ditin ku dewlemend li ba dibin.
• Galgala ket nav dev û dirana, wê bigere li bajar û şaristana.
• Giha dibin kevirde namine.
• Gotna rast bi mirov ne xweş tê.
• Gul ew gul bû baran ji lê hat şil bû.
• Gur dikujin qijak dixun.
• Ha kevir li cer ket ha cer li kevir ket.
• Hechecikê silava li hecêk.
• Hemi çêlek tên dotin, hemi gotin nayên gotin. -
• Hem ji dêrê bû hem ji ji mizgeftê.
• Hem serê xwe dişkine hem ji xercê xwe dide.
• Here miletan, bigre adetan.
• Her giha li ser koka xwe şin tê.
• Her kezizerek simbêlsorek li himbere.
• Her tişt ji ziravi mirov ji stûri diqete.
• Heta mi xwe naskir mal li xwe xelas kir.
• Hevalê bêje "heval heval" mede dû.
• Heyfa ciwaniyê pîrî li pêye.
• Heywana tu bigerinî wê erzan bibe.
• Hin dikin, hin dixon.
• Hingivê debeye di eyarê kâçikdaye.
• Hûrik hûrik dagir tûrik.
• Ji hirçkê du eyar dernayê.
• Jin kelehe mêr girtiye.
• Ji pira pir diçe ji hindika hindik.
• Ji rovi fenektir tune ji eyarê wi pirtir tune.
• Ji xelkêre masigiro ji xwere kwêsigiro.
• Kanya ku tu avê jê vexwi kevra navêjyê.
• Karê ne ji mire bayê wê di ser mire.
• Keçkê bêbav çiyayê bêav.
• Keda helal dibe mû naqete, keda haram bibe weris ji diqete.
• Kerê miri ji gur natirse.
• Kes nakeve gora kesi.
• Ku kela şorbê çû buhayê heskê pere nake.
• Kumê rasta tim qetyayiye.
• Kurmê şiri heta piri.
• Ku te girt bermede ku te berda bi dû nekeve.
• Kûçik ji kê bitirse bi wi ali direye.
• Lê kaliyê lê koriyê; mirin çêtireji feqiriyê.
• Li bejnê neri bi zêra kirî, laçek rakir kertkê guri.
• Li kerê mirî digere ku nala jêke.
• Mala me li çoyê meye; çoyê me li ser milê meye.
• Malê axê diçe canê xulêm dêşe.
• Malê çamêrki û xesiski wek hev dire.
• Mal li ser malê nabe.
• Mal mala teye lê bi alyê firaxa nere.
• Meger li newala nebin xeyala.
• Mêja Kurmanca ne ibadete, adete.
• Mêrê qels du cara şer dixwaze.
• Mirin mirine xirexir çiye?
• Mirişka bigere wê lingê wê bi zelq be.
• Mirov bi carkê qûnek nabe.
• Mirov xwe bi destê xwe ne xurine xura mirov naşkê.
• Nabêjin kê kir; dibêjin kê got.
• Nan û pivaz hebe nexweşi çavreşiye.
• Navê gur derketiye; rovi dinya xera kir.
• Ne dujminê xeraba bin; dujminê xerabiyê bin.
• Ne fene, ev çi dar û bene?
• Ne xwar ne da hevala, geni kir avêt newala.
• Nivişta bê tişt, xwedyê xwe kuşt.
• Pisik ne li male mişk Evdirrehman'e.
• Pivaz, çi sor çi sipi.
• Qantir nazê xwê şin nayê.
• Qedrê gulê çi zane; kelbeş divê kerê reş.
• Qûna wê qûna mirişkêye hêkê qaza dike.
• Reng rengin, sor bi dengin.
• Rûyê reş ne hewci teniyêye.
• Serê du berana di beroşkêde nakela.
• Sê wêne dost hene: Nano, gano, cano.
• Simbêl bi pisika ji heye.
• Şahdê rovi terya wiye.
• Şeb û şekir çûn Diyarbekir, şekir rûnişt deng nekir, şeb rabû pesnê xwe kir.
• Şerê sibehê ji xêra êvarê çêtire.
• Şeva reş keleha mêraye.
• Şeytên gotiye "ê li xwe bi heyire ez di winim.
• Şêr şêre; çi jine çi mêre.
• Şikefta sed pez heryê wê sed û yek pez ji heryê.
• Şûr kalanê xwe nabire.
• Ta bi ta dibe rih.
• Taji bi zorê nare nêçirê.
• Teyrê ku goşt dixwun nikilxwarin.
• Timayi birakuje.
• Tirsa gur ji baranê heba wê ji xwere kulavek çêkra.
• Tîr bikî dan diçe,rohn bikî nan diçe
• Tu bi hiriba tê li nav keri ba.
• Tu cehnemê nebini buhuşt bi te xweş nabe.
• Tu çi têxi kewarê wê ew bê xwarê.
• War ew ware lê bihar ne ew bihare.
• Wê ev hevira hin gelek avê hiline.
• Xeber çekê jinêye.
• Xeta xwar ji gayê pire.
• Xwedê ji yekire xera bike diranê wi di pelûlê de dişkê.
• Xwedyê xêra dibe evdalê ber dêra.
• Xwestek û kodik bi şûnde?
• Xilt çiqas axê bikole bi serê xwe dadike.
• Ya nare aş ya ji dire aşvan dikuje.
• Yarê diya mi yek ba minê bi dendikê bihiva bi xwedi bikra.
• Zikê zaroka tijeye lê zimanê wan nagere.
• Zimanê dirêj darkukê serê xwedyê xwe ye.
• Zor gêzerê radike.
• Çikas ser saxbe ewkas kûn we nenera bibîne

Çavkanî

• Malpera Wîkîgotinan