Element

Element an tuxm an hêmana kîmyayî an jî hîmana kîmyayî coreyekê atomê ye ko li goreyê hijmara atomî anko hijmara protonan di navoka atomê da dihêt pênasekirin. Peyva hîman anko element ji wan keriste anko madeyan ra jî dihêt gotin ko tenê ji yek coreyê atomên xwediyê yek hijmara atomî pêkhatibe.

Heta sala 2007ê tenê 117 hîman hatine niyasîn û ji wan jî tenê 94 bi awayekê xweriskî li ser rûyê Erdî peyda dibin. Mînakên herî berçav ên hîmanan hîdrojên, nîtrojên û karbon in. Hîmanên ko hijmara atomî a wan ji 82ê mezintir bit (anko bîsmût û bejortir) bi awayekê hundirîn ne xwedî tebat in û tîrêjçalakane (bi awayekê radiyoaktîv) ji hev hildiweşiyên û namînin. Bi ser wan ra jî, hîmanên 43ê û 61ê (teknetyûm û prometyûm) jî çi îzotopên tebitî nîne û ji hev hildiweşiyên. Lê dîsa jî hîmanên heta hijmara atomî ya 94ê ko çi îzotopên tebitî nîne jî bi awayekê xweriskî dihên dîtin. Ew ji hevhelweşiyana atomên netebitî yên girantir ên mîna uranyûm û toriyûmê peyda dibin.

Heyam heyam hîmanên nû yên ko bi awayên destkir ji karvedanên navokî peyda dibin dihên vedîtin.

Nimroya atomî (Z) Hêmaya kîmyayî Navê elementê 1 H Hîdrojen 2 He Helyûm 3 Li Lityûm 4 Be Berîlyûm 5 B Bor 6 C Karbon 7 N Nîtrojen 8 O Oksîjen 9 F Fluor 10 Ne Neon 11 Na Natriyûm (Sodyûm) 12 Mg Magnezyûm 13 Al Bafûn 14 Si Sîlîsyûm 15 P Fosfor 16 S Gogird 17 Cl Klor 18 Ar Argon 19 K Qelye (Potasyûm) 20 Ca Kalsiyûm 21 Sc Skandiyûm 22 Ti Tîtan 23 V Vanadyûm 24 Cr Krom 25 Mn Mangan 26 Fe Hesin (Asin) 27 Co Kobalt 28 Ni Nîkel 29 Cu Sifir (Mis) 30 Zn Çînko (Tûtya) 31 Ga Galyûm 32 Ge Germanyûm 33 As Arsenîk 34 Se Selenyûm 35 Br Brom 36 Kr Krîpton 37 Rb Rubîdyûm 38 Sr Stronsiyûm 39 Y Îtriyûm 40 Zr Zîrkon 41 Nb Niyobyûm 42 Mo Molîbdên 43 Tc Teknesyûm 44 Ru Rutenyûm 45 Rh Rodiyûm 46 Pd Paladyûm 47 Ag Zîv 48 Cd Kadmiyûm 49 In Îndiyûm 50 Sn Pîl (Teneke) 51 Sb Antîmon 52 Te Telûr 53 I Îyod (Yod) 54 Xe Ksenon 55 Cs Sezyûm 56 Ba Baryûm 57 La Lantan 58 Ce Seryûm 59 Pr Praseodmiyûm 60 Nd Neodmiyûm

Nimroya atomî (Z) Hêmaya kîmyayî Navê elementê 61 Pm Prometiyûm 62 Sm Samaryûm 63 Eu Ewropyûm 64 Gd Gadolînyûm 65 Tb Terbiyûm 66 Dy Dîsprosyûm 67 Ho Holmiyûm 68 Er Erbiyûm 69 Tm Tuliyûm 70 Yb Îterbiyûm 71 Lu Lutesyûm 72 Hf Hafniyûm 73 Ta Tantalyûm 74 W Wolfram 75 Re Renyûm 76 Os Osmiyûm 77 Ir Îrîdyûm 78 Pt Platîn 79 Au Zêr 80 Hg Cîwa (Zîbeq) 81 Tl Talyûm 82 Pb Zirîç (Risas) 83 Bi Bîzmût (Bîsmût) 84 Po Polonyûm 85 At Astat 86 Rn Radon 87 Fr Fransiyûm 88 Ra Radyûm 89 Ac Aktînyûm 90 Th Toryûm 91 Pa Proaktînyûm 92 U Ûranyûm 93 Np Neptunyûm 94 Pu Plutonyûm 95 Am Amerîsyûm 96 Cm Kuriyûm 97 Bk Berkelyûm 98 Cf Kalîforniyûm 99 Es Einsteiniyûm 100 Fm Fermiyûm 101 Md Mendelevyûm 102 No Nobelyûm 103 Lr Lawrensyûm 104 Rf Ruterfordiyûm 105 Db Dubniyûm 106 Sg Seaborgiyûm 107 Bh Bohriyûm 108 Hs Hasiyûm 109 Mt Meitneryûm 110 Ds Darmstadtiyûm 111 Rg Roentgenyûm 112 Cn Kopernîsyûm 113* Uut Ûnuntriyûm 114 Uuq Ûnunquadyûm 115* Uup Ûnunpentiyûm 116* Uuh Ûnunheksiyûm 117* Uus Ûnunseptiyûm 118* Uuo Ûnunoktiyûm 119* Uue Ûnuneniyûm 120* Ubn Ûnbînîliyûm

*Ev element hîn nehat dîtin.

Binihêre

• Tabloya periyodîk a elementan