Here naverokê

Jiyar Elî

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Jiyar Elî
Navê rastî
ژیار عەلی Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Jidayikbûn2ê îlona 1999an (25 salî)
Silêmanî, Herêma Kurdistanê, Îraq
HevwelatîIraq, Keyaniya Holendayê Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Pîşe
  • Aktîvîsta/ê mafên mirovan
  • stranbêj û strannivîs
  • rojnamevan
  • çalakdarê mafên heywanan li ser wîkîdaneyê biguhêre
Xebat
  • Yeksani Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Bandorbar
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBelge

Jiyar Elî, bi tîpguhêziya latînî ji alfabeya erebî: Zhiar Ali (jdb. 2 îlon 1999), muzîkvan, çalakdarê mafên mirovan û mafên heywanan û rojnamevanekî kurd e ku li Silêmaniyê (Başûrê Kurdistanê, Iraq) dijî, bi têkariyên xwe yên di derheqê mafên kesên LGBT li Herêma Kurdistanê ya Iraqê de tê naskirin. Ew çalakdarekî gey jî ye ku eşkere doza mafên LGBT li herêmê dike. Ew berpirsê medyaya berê û berpirsê ragihandina Rasan bû û damezrênerê Yeksani ku destpêşxeriyeke nû ye ku balê dikişîne ser parastina mafên kesên LGBT li ser asta herêmî. Wî berê serbixwe ji saziyên nûçeyan re nivîsandibû û bi giranî li ser rojnamevaniya muzîkê û her weha pirsgirêkên siyasî û civakî sekinîbû.

Jiyar di sala 2020an de, li dijî civata LGBTê, ya ku tawanên nefretê wekî tehdîta kuştinê û zirara li dijî wî pêş dixe, bû hedefek xuya ya rêze êrişên propagandaya medyayê. Wî bi rêkûpêk tweet dikir li ser gefên ku werdigirt, ku tê de gefên serjêkirin, şewitandin, û êrişên xwekujî hebû.[1][2][3] Piştî ku Jiyar di GlobalPride de di 27ê hezîrana 2020an de axaftinek pêşkêş kir, ku ji hêla InterPride ve hatibû pêkanîn, ev êriş bi tundî zêde bûn.[4]

Jiyar yek ji wan kesên herî berbiçav bû ku Asayiş û Hikûmeta Herêma Kurdistanê rexne dikir ku ji bo operasyona binçavkirina kesên LGBT+ li Silêmaniyê pêk hat. Kampanya piştî ku Asayiş bi xeletî difikirîn ku hemî mirovên gey fahîşe ne, pêk hat û Jiyar di hevpeyivînek digel Middle East Eye de hewl da ku vê tevliheviyê çareser bike; Jiyar got ku endamên civata LGBTQ+ li Herêma Kurdistanê ne "karkerên seksê" ne û heke hinekan ew kar hilbijartiba jî ew sûcê KRG ye ji ber ku "fuhuş tercîha dawîn e ku debara xwe bike”.

Jiyana wî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Jiyar di 2 îlonê 1999an de hatiye dinê û endamê herî piçûk ê malbata xwe ye. Çar xwişk û birayên wî yên din hene. Di hevpeyivînek bi Makanati re, Jiyar diyar kir ku ew çawa di 2017an de xwe eşkereyî dayik û xwişka xwe ya mezin kir û di heman demê de ku wî Weqfa Lava, rêxistineke nehikumî (NGO) ku li ser hişyarkirina pirsgirêkên LGBT dixebitî, dît.[5]

Jiyar xwedî jiyanek nebatî ye û damezrînerê yekem rêxistina alîgir-vegan a li Iraqê ya bi navê Kurdistan Vegans bû. Ew pênc salan vegan bû. Wî zehmetiyên ku tên niqaş dikir li ser şêwaza jiyanê Iraqê, kêmbûna û dijwarbûna hilberên vegan û çawa gelek caran bihanin.[6] Jiyar ji ber sextekarî û rişwet berî dev ji dibistanê berde wî li Zanîngeha Cihan Beşa Karsaziyê xwend.[7]

Pêşveçûnî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Çalakvan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Jiyar di 2017an de dema ku Weqfa Lava xilas bû çalakiya xwe 2019an de li ser Rasan bi riya Weqfa Lava dest pê kir,[5] Piştî zêdeyî salekê xebata bi Rasan re, Jiyar ji rêxistinê derket û destpêşxeriya xwe ya bi navê Yeksani kir.[8] Çalakiya Jiyar wisa xuya ye ku li ser hişyarkirina mijarên li pêş civaka LGBT li herêmê ne û balê dikişîne ser fikarên raya giştî û aktorên navneteweyî ji bo normalîzekirina civakê di civaka kurdan de û hem jî teşwîqkirina çalakiyê.[9]

"Pêdivî ye ku mirovên hevzayend bi qanûnê bêne parastin û cûdahî li wan neyê kirin, [hevzayendîtî] xwesteka mirovî ya xwezayî ye ne nexweşî ye. Divê her cîh bi zagonî were neçarkirin ku kesên LGBT ji karûbarên kar dernexe û heta hêzên ewlehiyê yên herêmî hewce ne ku wan baştir nîşan bikin." -Peregrafek di hevpeyivînekê bi Jiyar re.[10]

Çalakiya xebata wî medyaya civakî bi giranî bikar tîne û xwe dispêre wê.[9] Jiyar Elî di hevpeyvînek bi BBCya bi zimanê farisî re “bi rêkûpêk haya xwe ji valahiyên qanûnî yên ku ji bo binçavkirina LGBT têne bikaranîn raber dike û destnîşan dike ku gotarên wekî 393, 394, 400 û 401 têne bikaranîn ku bi neheqî mirovên LGBT binçav dikin.[11][12] Li ser xebata mafên mirovan, Jiyar di heman demê de çalakvanek mafên ajalan û berpirsyarê berê yê projeya Kurdistan Vegans bû, ku wî du sal li pey hev ew çalakiya Roja Cîhanî ya Veganan saz kir û hevahengî kir berî ku ew biçe û rêxistin di paşiya paşîn de xilas bû.[13][14]

Operasonya Asayîşê

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di 1ê nîsana 2021ê de,[15] nûçe derket ku Asayîş (Hêzên Ewlekariya Herêma Kurdistanê) dest bi danîna nuqteyên kontrolê kir û gelek kesên ku wekî beşek ji civaka LGBT têne hesibandin binçav kirin.[16] Gava ku hejmarek mezin ji mirovan ji medyaya civakî derketin û hêrsa xwe ji wê biryarê anîn ziman, hivdeh endamên meclîsa parêzgeha Silêmaniyê daxwaznameyek piştgirî dan girtin.[17] Jiyar Elî bi navgîniya Yeksani kampanyayek bi dirûşma “gav bavêjin” çalak kir, ku li seranserê cîhanê piştgiriyeke berfireh peyda kir û bû alîkar ku pirsgirêk derkeve pêşberî Efûya Navneteweyî, Konsolosxaneya Dewletên Yekbûyî li Hewlêrê,[18][19][20] Human Rights Watch,[21] ILGA Asyayê û yên din ên navneteweyî, neteweyî û aktorên herêma Kurdistanê. Biryara pêkanîna operasyonek bi vî rengî ji hêla komên kevneperest ên li herêmê ve hate bandorkirin. Li gorî Jiyar, di encama operasyonê de 15 kes, ku ji wan ciwanan û kesên temenbiçûk in, hatine destgîr kirin û nuqteyên kontrolê ji hêla hêzên ewlehiyê ve hatine danîn li cihên ku dihat fikirîn ku di nav LGBT de navdar be.[17][21]

Jiyar Elî îdîa kir ku yan Asayîş cûdahî naxe navbera karkerên seksê yên kesên LGBT û yên din ên ku beşek civakê ne lê ew ne pîşeyê wan e, an jî wan paşê armanca operasyona ber bi fahîşetiyê ve kişand da ku ji bertekên navneteweyî dûr bikeve.[16][22][23][24][25][26][15][27] Wî her weha diyar kir ku hêzên ewlehiyê dê çawa "ceribandinan" li ser wan kesên ku gumanlêkirî bûn destnîşan bikin ka têkiliya wan a cinsî heye berî girtina wan, ew wekî tawanek binav kir û şermezar kir.[17][28] Jiyar di hevpeyivîna xwe de ji Middle East Eye re got ku "heke mirov serî li karê seksê bidin jî, ew sûcê hikûmetê ye ku ev tercîha xwe ya dawîn e ji bo jiyana wan."[16][23][18][24][25][29][8]

Di vê demê de, Jiyar Elî gelek caran ji çapemeniyê re got ku jiyana civatê di xeterê de ye û ew ditirse ku derkeve, ji tirsa ku li yek ji nuqteyên kontrolê were girtin ji ber ku ew eşkere gey bû.[30] Asayiş, ku ji ber zextên herêmî û navneteweyî yên rêxistinên mafên sivîl û çalakvanan neçar ma ku operasyonê rawestîne, hemî girtî serbest berdan, û her weha daxuyaniyek weşand û diyar kir ku ew nûçeyên aloziya li herêmê lêpirsîn tenê ji ber ku fuhûşê dikin û ku ew jî bûne sedema bûyerek û wan komek taybetî ya civakê nekir hedef.[15][31]

Jiyar ragihand ku gelek kesên LGBT, bi xwe jî, ji civaka cûrbecûr a ku operasyonê dişopîne hest dikin ku ji civaka kurd dûr in.[19][20][32] Hinekên din jî rabûn ser xwe û operasyonê wekî dijmirovahî û sûc binav kirin.[33]

Parastina Rasan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di 22ê sibata 2021ê de hat ragihandin ku dozek li dijî Rasan ji hêla parlamenterê fraksiyoneke îslamparêzên siyasî ya bi navê Komal ve bi herêmî ve hate vekirin. Li gorî vî parlamenterî rêxistina Rasan piştgirî mafên kesên LGBT+ yên Herêmê dike û angaşt dike ku çalakên Rasanê "dijî nirxên çanda kurdî ne.”[34][35] Di bersiva tawanbarkirinên xwe de, Rasan got ku ew ê li dadgehê parastina xwe li dijî dozê bikin û ew ji bo hemî mirovahiyê dixebitin. Jiyar Elî di hevpeyivîneke zindî de ji Rûdawê re got li dijî parastina parlamenter, parastina civaka LGBT+ ku şîroveyên parlamenter "bêbingeh û li gorî zanistî ti delîl tune.[29] Di bersiva gefên ku dê rêxistin were girtin de, Jiyar li ser destpêşxeriya Yeksani daxwaznameyeke change.org da destpêkirin, ku ji hêla bêtirî 1000 kesan ve hat îmzekirin, di nav wan de hem çalakdarên neteweyî û hem jî yên Herêma Kurdistanê ne.[36]

"Rêxistina Rasan, saziyek sivîl a piçûk a herêmî ku li Silêmaniyê li Kurdistana Iraqê ye, di 22ê sibata 2021ê de, ji hêla parlamenterekî homofobîk ve hate dadgehkirin ji ber ku ew doza mafên LGBT+ bi eşkere dikin. Ji xeynî dozê, parlamenter dest bi mizgîniya tawanên nefretê kir û li ser televîzyona herêmî û neteweyî derbarê civaka LGBT+ de dezînformasyon belav kir. Van dezînformasyonan bû sedema hêrsbûnê û bû sedema ku çalakvanên queer bibin armancên tundrewan. Jiyar Elî di vegotina daxwaznameyê de diyar kir. Parlamenter îmze berhev kiribûn ku wî şandibû digel doza xwe ya ku dixwest ofîsa Rasan were girtin û destûra wan were betalkirin."

Yên din

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Wekî din, Jiyar Elî muzikvan e û muzîka grûpa Evanescence li ser wî bandordar bû. Wî li ser ‘ReverbNation,’ ji nav wan cover (qebax) û stranên xweser, perçên muzîkê ji xwe re weşand.[37] Ew ne di tomarek tomarkirî de hatî îmzekirin û muzîka xwe bi xwe çêdike. Li kêleka xebatên xwe yên muzîkê, Jiyar bi profesyonelî ji bo Spee Media wekî rojnamevan xebitiye û ji bo wekî bloga Medium nivîs nivîsandiye. Wî taybetî li ser rojnamevaniya muzîkê sekinî û pirraniya xebata wî de ’Wild fire’ hebû.[38][39] Jiyar her wiha li ser nakokiya siyasî ya li Rojhilata Navîn, mafên LGBT+ li Iraqê, û pirsgirêkên civakî û sivîl nivîsand. Wî kariyera xwe ya rojnamevaniyê di sala 2020an de rawestand da ku li ser projeyên din bisekine.

Çavkanî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ "That's it, I'm not censoring names anymore. This is too much. THESE are the real threat on our security and well-being. Why isn't Asaiysh doing anything about this ISIS mindset? Comments on my interview with @VOAKurdish. #StopHomophobia". Twitter (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 10 tîrmeh 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 9 tîrmeh 2021.
  2. ^ ""Burn them, behead them, execute them, they're all prostitutes, kill them, faggots..." etc. Comments on my most recent interview with @RudawKurdi. Imagine thinking people should be punished so brutally for loving someone of the same sex". Twitter (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 10 tîrmeh 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 9 tîrmeh 2021.
  3. ^ "Would you like a pinch of extremism? Have a look at the mindset of MP Omer Gulpi's followers/supporters. Death threats, harassment, degradation, he really have taken a step to "protect people in our society"!". Twitter (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 10 tîrmeh 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 9 tîrmeh 2021.
  4. ^ "Introducing Iraqi LGBT+ community to the world on Global Pride". Rasan Organization (bi îngilîzî). 24 hezîran 2020. Ji orîjînalê di 28 sibat 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 tîrmeh 2021.
  5. ^ a b Ahmed Zardasht, Paryan. "المثلية .. وخطاب الكراهية الموجه ضدهم". www.makanati.net. Ji orîjînalê di 8 tîrmeh 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 tîrmeh 2021.
  6. ^ "World Vegan Month: Being plant-based in Iraq". The Vegan Review. 16 çiriya paşîn 2020. Ji orîjînalê di 4 adar 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 tîrmeh 2021.
  7. ^ "I left #CihanUniversity because of corruption. They randomly graded students, did not look at the appeals, and some individuals from the examination board gave answers to certain students. Do yourself a favor and don't waste your time and resources, go to a real university". Twitter (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 9 tîrmeh 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 9 tîrmeh 2021.
  8. ^ a b Sirwan, Dilan. "Queer in Kurdistan: LGBT+ community weighed down by societal pressure". www.rudaw.net. Ji orîjînalê di 3 gulan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  9. ^ a b Al-Rubaie, Azhar. "Incognito mode: Iraq's LGBTQ+ community celebrates Pride Month virtually in fear of becoming a 'target'". The New Arab (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 22 hezîran 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 tîrmeh 2021.
  10. ^ "هاوڕەگەزخوازیی لە كوردستان؛ حەزێكی سروشتیی بێ پشت و پەنا". پەرەگراف. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  11. ^ "مشکلات اقلیت‌های جنسی و جنسیتی در اقلیم کردستان عراق". BBC News فارسی (bi farisî). 17 gulan 2021. Ji orîjînalê di 17 gulan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 18 gulan 2021.
  12. ^ "لە هەولێر دوو کچی هاوڕەگەزخواز بەیەکەوە هاوسەرگیریان کردووە". Mewda Media. Ji orîjînalê di 8 tîrmeh 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 tîrmeh 2021.
  13. ^ "چالاکییەک بۆ ڕۆژی جیھانیی ڕوەکخواردن ئەنجامدرا". ROJ News. Ji orîjînalê di 2 nîsan 2019 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 2 nîsan 2019.
  14. ^ "دووەم بۆنەی ڕۆژی جیهانیی ڤیگن لە کوردستان بەڕێووە دەچێت". speemedia.com. Ji orîjînalê di 11 hezîran 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 11 hezîran 2021.
  15. ^ a b c "Verhaftete LGBTIQ im Nordirak offenbar wieder frei". Mannschaft (bi almanî). 8 nîsan 2021. Ji orîjînalê di 10 gulan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  16. ^ a b c "Irakisch-Kurdistan: Sicherheitskräfte gehen gegen Homosexuelle vor". www.mena-watch.com (bi almanî). Ji orîjînalê di 10 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  17. ^ a b c Jangiz, Khazan. "Kurdish parliamentarian slams Sulaimani LGBT+ arrests as possible 'crime'". www.rudaw.net. Ji orîjînalê di 17 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  18. ^ a b "Arrests highlight lack of protections for LGBTQ+ community in Kurdistan Region". پەرەگراف (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  19. ^ a b Majid, Rebaz; Abdulla, Name. "LGBTQ Members Face Threats in Iraqi Kurdistan | Voice of America – English". www.voanews.com (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 9 gulan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  20. ^ a b Majeed, Rebaz. "Irak Kürt Bölgesi Yönetiminde LGBTQ Bireyler Tehdit Altında". Amerika'nin Sesi | Voice of America – Turkish (bi tirkî). Ji orîjînalê di 10 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 tîrmeh 2021.
  21. ^ a b Staff, Editorial (2 nîsan 2021). "Kurdish police arrest LGBT+ individuals in Sulaimani, Iraqi Kurdistan". Kurd Net – Ekurd.net Daily News. Ji orîjînalê di 19 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  22. ^ "Au Kurdistan irakien, les assos sonnent l'alarme après des arrestations de personnes LGBTQI+". TÊTU (bi fransî). 6 nîsan 2021. Ji orîjînalê di 10 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  23. ^ a b "Hbtq-personer i Sulaymaniyya utsatta för häxjakt av beväpnade styrkor". Esta (bi swêdî). Ji orîjînalê di 10 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  24. ^ a b "روونکردنەوەی ئاسایش لەبارەی ھاوڕەگەزخوازەکانی سلێمانی". Balkesh. 2 nîsan 2021. Ji orîjînalê di 10 gulan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  25. ^ a b Netz, Aus dem (4 nîsan 2021). "Repressionen gegen LGBT-Community in Irakisch-Kurdistan". jungle.world (bi almanî). Ji orîjînalê di 4 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  26. ^ Sirwan, Dilan. "Sulaimani's LGBT+ community 'terrified' after security forces launch crackdown". www.rudaw.net. Ji orîjînalê di 24 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  27. ^ Palestina, Invicta (11 nîsan 2021). "Iraq: gli arresti tra la comunità LGBTQ + nella città curda scatenano un acceso dibattito". Invictapalestina (bi îtalî). Ji orîjînalê di 10 gulan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  28. ^ Bazzaz, Zheera (6 nîsan 2021). "Reign of Terror Against LGBT+ Members in Slemani". The AUIS Voice (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 7 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 tîrmeh 2021.
  29. ^ a b "ئاسایشی سلێمانی: ئەوانەی دەستگیرکراون لەشفرۆش بوون". www.rudaw.net. Ji orîjînalê di 2 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  30. ^ "ژیار عەلی، چالاکڤانی مافی مرۆڤ: پشکنینی جەستەیی بۆ هاوڕەگەزخوازەکان دەکرێت" (bi îngilîzî). Rudaw. Ji orîjînalê di 8 tîrmeh 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 tîrmeh 2021.
  31. ^ "Iraq: Arrests among LGBTQ+ community in Kurdish city sparks fierce debate". Middle East Eye (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 10 gulan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 10 gulan 2021.
  32. ^ ""أخاف الموت كلما أخرج من المنزل".. مجتمع الميم في العراق يواجه تهديدات مستمرة | الحرة". www.alhurra.com (bi erebî). Ji orîjînalê di 18 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 9 tîrmeh 2021.
  33. ^ "Sulaimani's LGBT+ community 'terrified' after security forces launch crackdown". Shkoi Kurdistan. Ji orîjînalê di 8 tîrmeh 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 tîrmeh 2021.
  34. ^ "LGBT+ activists slam 'immoral' lawsuit against Sulaimani organization". www.rudaw.net. Ji orîjînalê di 27 sibat 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 adar 2021.
  35. ^ "Kurdistan Parliament MP files lawsuit against group advocating for women's, LGBTIQ rights". www.nrttv.com. Nalia Corporation. Ji orîjînalê di 24 sibat 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 adar 2021.
  36. ^ Ali, Zhiar. "Hello guys! The MP who filed a lawsuit against Rasan collected hundreds of signatures to close the organization! We need to speak up and sign this petition so they will NOT close the organization! Details and explanations in the link:". Twitter (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 28 nîsan 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 4 gulan 2021.
  37. ^ "Zhiar Ali | Alternative from Sulaymaniyah, IQ". ReverbNation (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 1 kanûna pêşîn 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 11 hezîran 2021.
  38. ^ "Zhiar Ali". Medium (bi îngilîzî). Ji orîjînalê di 11 hezîran 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 11 hezîran 2021.
  39. ^ Ali, Zhiar. "لەبەر ئەم هۆکارە هەرگیز ناتوانین لەبەر جینۆسایدکردنی ئەرمەنییەکان لە تورکیا ببوورین". speemedia.com. Ji orîjînalê di 11 hezîran 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 11 hezîran 2021.
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Jiyar_Elî&oldid=1844212" hatiye standin.