Organopónicos

Organopónicos, bexçeyên organoponîk, pergalek çandiniya bajaran e ku bexçeyên organîk bikar tîne. Ew li Kûbayê çêbû û hîn jî bi piranî li wir balê dikişîne. Ew timûtim ji dîwarên betonî yên nizm ên ku bi madeyên organîk û axê ve hatine dagirtin, û bi xêzikên avdana dilopê li ser rûyê medyaya mezinbûyî hatine danîn, pêk tê. Organopónicos teşeyek çandiniya herêmî ya bi ked-xebat e.

Cotkarên organoponîk kar ên cîhêreng teknîkên agroekolojîk di nav wan pest management yekpare, pirçandî, û zadçinî zivirandin. Piraniya materyalên organîk jî di nav baxçeyan de bi rêya kompostê têne hilberandin. Ev dihêle ku hilberîn bi çend ketanên bingeha petrolê pêk were.^[1]

Organopónicos yekemcar wekî bersivek civakê ji kêmbûna ewlehiya xwarinê di heyama Taybet a piştî hilweşîna Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst de rabû. Ew di warê xwedaniyê, gihiştin û rêveberiyê de bi gelemperî dixebite, lê bi giranî ji hêla hikûmeta Kûbayê ve tê veberhênan û piştgirî kirin.

Paşî

Di dema Cerê Sar de, aboriya Kûbayê xwe dispêre piştgiriya Yekîtiya Sovyetê. Di berdêla şekir de, Kûbayê nefta, hilberên neftê, agro- kîmyewî (wekî zibil û dermanên kêzikan), û hilberên çandiniyê yên din, bi destan kir. Wekî din, bi kêmûzêde 50% ji xwarina Kûbayê ji hundur hat anîn. Hilberîna xwarinê ya Kûbayê li dor kolektîvên çandinî yên pîşesazî yên bi şêwazê Sovyetî hate rêxistin kirin.^[2] Berî hilweşîna Yekîtiya Sovyetê, Kûbayê salê zêdetirî 1 mîlyon ton gubreyên sentetîk û heya 35,000 ton gihayên kêzikan û kêzikan bikar dianî.

Bi hilweşîna Yekîtiya Sovyetê, Kûba hevkarê xweya bazirganî ya sereke û hevkariya bazirganiya berbiçav a ku jê werdigirt winda kir, û hem jî gihîştina neft, zibilên kîmyewî, dermanên kêzikan hwd. Ji 1989 heta 1993, aboriya Kûbayê 35% peyman kir; bazirganiya derve 75% daket.^[2] Bêyî alîkariya Sovyetê, hilberîna çandiniya navmalî nîvî ket. Di vê demê de, ku li Kûbayê wekî Serdema Taybet tê zanîn, kêmasiyên xwarinê tûj bûn. Bi navencî serê kesekî ketina kaloriyê di sala 1989an de ji 2,900 rojî di 1995an de dakete 1,800 kalorî. Vexwarina proteîn 40% daket.

Jibo çareserkirina vê, Kûba dest bi lêgerîna rêyên zêdekirina hilberîna xweya xwarinê kir. Ev bi saya afirandina çandiniyên piçûk ên taybetî û bi hezaran baxçeyên sûka bazara bajarî ya bi kîsî hat kirin. Nebûna gelek kîmyewî û gubreyan, gelek xwarin de facto organîk bû.^[3] Bi hezaran cotkarên şexsî yên nû yên bajarî yên bi navê parceleros (jibo parcelas, an komployên xwe) derketin. Wan kooperatîvên cotkaran û bazarên cotkaran ava kirin û pêş xistin. Van cotkarên bajaran ji hêla Wezareta Çandiniyê ya Kûbayê (MINAGRI) ve piştgirî hat kirin, ku pisporên zanîngehê peyda kirin da ku dilxwazan di karanîna biyopesticîd û kêzikên bi feyde perwerde bikin.

Bê gubreyên çêkirî, alavên hîdroponîkî yên ji Yekîtiya Sovyetê êdî ne kêrhatî bûn. Di şûnê de, ev jibo karanîna baxçeyê organîk hate veguheztin. Yekeyên hîdroponîkî yên orjînal, kaniyên çandina çîmentoyê yên dirêj û konteynerên metalî yên rakirî, bi bermayiyên şekirê zibil tije bûn, bi vî rengî hîdroponîkos kirin organoponîkî.

Di destpêka 1990an de berfirehkirina bilez a çandiniya bajaran kolonîzasyona erdê vala hem ji hêla komîn û hem jî ji hêla komên bazirganî ve tê de bû. Li Havana, organoponîkî di nav deverên vala, parkkirinên kevnar, şûnwarên avahiyê yên terikandî û heta cihên di navbera rêyan de hatin afirandin.

Rewşa heyî

Zêdeyî 35,000 hektar (zêdeyî 87,000 donim) zevî tenê li Havana di çandiniya bajaran de têne bikar anîn.^[4]

Havana ji bo her rûniştevanek têr xwarin çêdike da ku rojane 280 gram fêkî û sebze bistîne. Hêza karker a çandiniya bajarî li Havana ji 9,000 di 1999 de gihiştiye 23,000 li 2001 û ji 44,000 bêtir 2006.^[4] Lêbelê, Kuba hîn jî ji bo hilberên bingehîn rasyonkirina xwarinê heye. Nêzîkî 69% ji van dezgehên bingehîn ên rasyonel (genim, rûnên nebatî, birinc û hwd.) Ji derve têne derxistin.^[5] Bi tevahî, lêbelê, bi kêmûzêde 16% xwarin ji derve tê îthal kirin.

Avahiyên organoponîk ji bexçe bi baxçe diguherin. Hinek ji hêla karmendên dewletê ve têne birêve birin, yên din jî bi hevkarî ji hêla baxçevanan ve têne birêve birin. Hikûmet erd û avê dide cotkarên civakê, û malzemeyên sereke yên wekî komposa organîk, tov, perçên avdanê û dermanên organîk ên bi navê "biocontrols" di forma kêzikên bikêrhatî û rûnên nebatî de difroşe. Van kontrolên bîstan û nexweşiyên biyolojîkî li seranserê welêt li 200 navendên hukûmetê têne hilberandin.^[2] Hemî hilberên baxçe wekî fasûlî, tomatîk, mûz, marût, okra, hêk û taro di nav Havana de bi tenê bi rêbazên organîk, bi tenê rêbazên ku li deverên bajarên Havana destûr têne dayîn, bi dijwarî têne çandin. Di 68% genimê Kubayê, 96% cassava, 72% qehweyê û 40% mûzê de tu kîmyewî nayê bikar anîn. Di navbera 1998 û 2001-an de, kîmyewî di kartolê de 60%, di tomato de 89%, pîvaz 28% û tûtinê 43% kêm bû.^[4]

Bikaranîna li derveyî Kûbayê

Li Venezuela, hikûmet hewl dide ku çandiniya bajaran bi gel bide nasîn.^[6] Li Karakas, hikûmetê Organoponico Bolivar I, bernameyek pîlot ku organopónicos bîne Venezuela, da destpê kirin. Li Caracas çandiniya bajaran nehatiye pejirandin. Berevajî Kûbayê, ku organopónicos ji neçarî ji binî ve rabûn, organopónicos Venezuelayê destpêşxeriyek ji jor-jêr e ku li ser bingeha serkeftina Kûbayê ye. Pirsgirêkek din a ji bo çandiniya bajaran a li Venezuelayê qirêjbûna li bajarên mezin e. Li Organoponico Bolivar I, teknîsyenek 15 rojan carekê metreyek qirêjiyê li baxçe dixwîne.

Çavkanî

^ Cederlöf, Gustav (2016). "Low-carbon food supply: The ecological geography of Cuban urban agriculture and agroecological theory" (PDF). Agriculture and Human Values. 33 (4): 771–784. doi:10.1007/s10460-015-9659-y.
^ ^a ^b ^c Mark, Jason (Spring 2007). "Growing it Alone". Earth Island Institute. Roja gihiştinê 18 gulan 2010.
^ Buncombe, Andrew (8 tebax 2006). "The good life in Havana: Cuba's green revolution". The Independent. London: Independent Print Limited. Roja gihiştinê 18 gulan 2010.
^ ^a ^b ^c Knoot, Sinan (kanûna paşîn 2009). "The Urban Agriculture of Havana". Monthly Review. Monthly Review Foundation. 60 (8): 44–63. doi:10.14452/MR-060-08-2009-01_5. Roja gihiştinê 18 gulan 2010.
^ "The Paradox of Cuban Agriculture". Monthly Review.
^ Howard, April (2006). "How Green Is That Garden?". E - The Environmental Magazine. Earth Action Network, Inc. 17: 18–20. Ji orîjînalê di 9 gulan 2008 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 18 gulan 2010.

Girêdanên derve

Çandiniya Bajêr a li Kubayê (Eseya Wêne), Nuh Friedman-Rudovsky, 18ê cotmeh 2012, NACLA.org
"Çandiniya Bajêr a Havana", Nirxandina Mehane, 2009-Çile
Lêkolîna Bûyerê li Çandiniya Bajêr: Organiponicos li Cienfuegos, Kuba
Çalakvanê Baxçe: Revolutionoreşa Duyemîn a Kuba ^{Girêdana arşîvê 2012-02-17 li ser Wayback Machine}
Serkeftina Mezin a Organoponicos, Greenhouse Canada, ji hêla Gary Jones
Guherînên li ser Horizon-ê ji bo Çandiniya Domdar a Kuba-yê
Xwarin Herêmî: Baxçeyên Bajêrvanî yên Kubayê Li Sifirê Weşanê Xwarinê Bilind dikin
Goreşa organîk a Greg Morsbach Kuba BBC, 27ê Hezîranê, 2001.
Wênegiriya Xwarinê: Li Kubayê Çandiniya Organîk
Bill McKibben Diyeta Kuba: Dema ku şoreş were hûn ê çi bixwin? Kovara Harper Nîsan 1995.
Esteban Israel Di tevgera "herêmî de bixwin", Kuba bi salan li pêş e Reuters, 15 Kanûn, 2008.
Andrew Buncombe Jiyana baş li Havana: şoreşa kesk a Kuba The Independent 8 Tebax 2006
Baxçeyên Popular ên Scott G. Chaplowe Havana: Çandiniya Bajêr a Berdewam, Nûçegihana WSAA, Payîz 1996, Vol. 5, Hejmar 22. Ji nû ve li cityfarmer.org hatî çap kirin

[cederlof-1] Cederlöf, Gustav (2016). "Low-carbon food supply: The ecological geography of Cuban urban agriculture and agroecological theory" (PDF). Agriculture and Human Values. 33 (4): 771–784. doi:10.1007/s10460-015-9659-y.

[jasonmark-2] Mark, Jason (Spring 2007). "Growing it Alone". Earth Island Institute. Roja gihiştinê 18 gulan 2010.

[3] Buncombe, Andrew (8 tebax 2006). "The good life in Havana: Cuba's green revolution". The Independent. London: Independent Print Limited. Roja gihiştinê 18 gulan 2010.

[koont-4] Knoot, Sinan (kanûna paşîn 2009). "The Urban Agriculture of Havana". Monthly Review. Monthly Review Foundation. 60 (8): 44–63. doi:10.14452/MR-060-08-2009-01_5. Roja gihiştinê 18 gulan 2010.

[The_Paradox_of_Cuban_Agriculture-5] "The Paradox of Cuban Agriculture". Monthly Review.

[emagazine-6] Howard, April (2006). "How Green Is That Garden?". E - The Environmental Magazine. Earth Action Network, Inc. 17: 18–20. Ji orîjînalê di 9 gulan 2008 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 18 gulan 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]