Kûba
| Komara Kûbayê República de Cuba (spanî) |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Dirûşm: "¡Patria o Muerte, Venceremos!" (spanî) "Axa Welat an jî Mirin, em ê biserkevin!"[1] |
||||||
| Sirûd: 'La Bayamesa Bayamo Song [2] |
||||||
.svg) |
||||||
| Paytext | Habana (La Habana) 23°8′Bk 82°23′Ra / 23.133°Bk 82.383°Ra | |||||
| Zimanên fermî | Spanî | |||||
| Komên etnîkî (2012[3]) | ||||||
| Demonîm | Kûbayî | |||||
| Rêveberî | Dewleta Yekbûyî yên Marksîst–Lenînîst [4] | |||||
| • | Serok | Miguel Díaz-Canel | ||||
| • | Cîgirê Serokê | Salvador Valdés Mesa | ||||
| • | Serokwezîr | Manuel Marrero Cruz | ||||
| • | Esteban Lazo Hernández | |||||
| Pêşvebirî | Meclîsa Neteweyî ya Hêza Gel | |||||
| Serxwebûn | ||||||
| • | Şerê Rizgarkirinê | 24ê sibatê 1895 | ||||
| • | Naskirin (radestî Spanya ji bo DYA) | 10ê kanûna pêşîn 1898 | ||||
| • | Îlankirina Komarê (Rizgariya ji Dewletên Yekbûyî) | 20ê gulanê 1902 | ||||
| • | Şoreşa Kûbayê | 26ê tîrmehê 1953 – 1ê kanûna paşîn 1959 | ||||
| • | Destûra niha | 24ê sibatê 1976 | ||||
| Rûerd | ||||||
| • | Giştî | 109,884 km2 (104.) | ||||
| • | Av (%) | marjînal e[5] | ||||
| Gelhe | ||||||
| • | 2015 Texmînkirin | 11,239,004[6] (78.) | ||||
| • | Tîrbûn | 102.3/km2} (104.) | ||||
| TBH (PHK) | 2013 texmînkirin | |||||
| • | Giştî | US$ 234.624 trîlyon[7] (58.) | ||||
| TBH (nomînal) | texmînkirin | |||||
| • | Giştî | US$ 82.775 trîlyon[8] (63.) | ||||
| Gini (2000) | 38.0[9] navîn |
|||||
| PPM (2014) |  0.769[10]bilind · 67. |
|||||
| Dirav | (CUC) | |||||
| Demjimêr | CST (UTC-5) | |||||
| • | Havîn (DH) | CDT (UTC-4) | ||||
| Hatûçûna ajotinê | rast | |||||
| Koda telefonê | +53 | |||||
| ISO 3166 | CU | |||||
| Înternet TLD | .cu | |||||
| a. | Ji sala 1993an heta 2004an, Dolarê Dewletên Yekbûyî li rex peso hat bikaranîn, heta ku dolarên ji aliyê pesoyê re hate guhertin. | |||||
Kûba, navê fermî, Komara Kûbayê (spanî: República de Cuba), girav û dewleteke Karîbê ye. Serbajarê Kûbayê Havana ye.
Etîmolojî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Navê Kûba ji Zimanên Taíno tê. Ku wateya rastîn bi navê lê dibe wek wergerandî 'cihê ku erdên bi bereket bi firawanî ye' (cubao),[11] or 'great place' (coabana).[12] Nivîskar bawer dikin ku Christopher Columbus Portûgalîbûye û dewletekî bi navê Kûba ji aliyê Columbus ji bo bajarê Kûbayê li navçeya Beja li Portûgal bû.[13][14]
Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
 |
Pêşdîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Berî hatina Spaniyan, Kûba ji aliyê sê eşîrên cuda ya gelê Hindî Amerîkan ve niştevan bû. Taíno (ku gelên Arawak), Guanajatabey, û Gelên Ciboney in.
Bav û kalên Ciboney koçberî parzemîna Amerîkaya Başûr bûn, ku bi kurtirîn malperên heta 5,000 BP digihêje.[15]
Taino ji Hispanyola yên di wextekî sedsala 3emîn ya A.D de hat, dema ku Columbus hat ew sedestên çanda bi hejmara 150,000 hezar li Kûbayê bûn.
Navê "Kûba" ji rastiyên zimanê Taíno tê. Ev navdêr ji wateya coabana wek "cihekî mezin," an jî wateya cubao wek "cihê ku erdên bi bereket bi firawanî ye" tê.[16][17]
Cotkarên Taino di dema cotkarên Ciboney herwiha nêçîrvan û ravkerê civyariyê bûn.
Girêdanên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Li Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- ↑ "Cuban Peso Bills". Central Bank of Cuba. Ji orîjînalê di 7 adar 2009 de hat arşîvkirin. Roja wergirtinê: 7 îlon 2009.
- ↑ "National symbols". Government of Cuba. Roja wergirtinê: 7 îlon 2009.
- ↑ official 2012 Census (PDF), ji orîjînalê (PDF) di 3 hezîran 2014 de hat arşîvkirin, roja wergirtinê: 2 kanûna pêşîn 2016
- ↑ "The Constitution of the Republic of Cuba, 1976 (as Amended to 2002)" (PDF). National Assembly of People's Power. Ji orîjînalê (PDF) di 17 kanûna paşîn 2013 de hat arşîvkirin. Roja wergirtinê: 18 tebax 2012.
For discussion of the 1992 amendments, see Domínguez 2003. - ↑ "Anuario Estadístico de Cuba 2010". Oficina Nacional de Estadísticas. Ji orîjînalê di 4 adar 2016 de hat arşîvkirin. Roja wergirtinê: 19 tîrmeh 2013.
- ↑ "3.1 Población residente por sexo, tasa anual de crecimiento y relación de masculinidad". Anuario Estadístico de Cuba. Oficina Nacional de Estadísticas. Ji orîjînalê di 27 îlon 2013 de hat arşîvkirin. Roja wergirtinê: 21 tîrmeh 2013.
- ↑ "GDP, PPP (current international $)".
- ↑ "GDP (current US$)".
- ↑ "Cuba grapples with growing inequality". Reuters. Ji orîjînalê di 17 îlon 2013 de hat arşîvkirin. Roja wergirtinê: 21 tîrmeh 2013.
- ↑ "Table 2: Trends in the Human Development Index, 1990-2014" (PDF). United Nations Development Programme. Ji orîjînalê di 22 adar 2017 de hat arşîvkirin. Roja wergirtinê: 15 kanûna pêşîn 2015.
- ↑ The Dictionary of the Taino Language (plate 8) Alfred Carrada
- ↑ Dictionary – Taino indigenous peoples of the Caribbean Dictionary -- Girêdana arşîvê 2008-04-30 li ser Wayback Machine
- ↑ Augusto Mascarenhas Barreto: O Português. Cristóvão Colombo Agente Secreto do Rei Dom João II. Ed. Referendo, Lissabon 1988. English: The Portuguese Columbus: secret agent of King John II, Palgrave Macmillan, ISBN 0-333-56315-8
- ↑ da Silva, Manuel L. and Silvia Jorge da Silva. (2008). Christopher Columbus was Portuguese, Express Printing, Fall River, MA. 396pp. ISBN 978-1-60702-824-6.
- ↑ Ramón Dacal Moure, Manuel Rivero de la Calle (1996). Art and archaeology of pre-Columbian Cuba. University of Pittsburgh Press. r. 22. ISBN 0-8229-3955-X.
- ↑ "Taino Indians in Cuba". Ji orîjînalê di 4 sibat 2015 de hat arşîvkirin. Roja wergirtinê: 2 kanûna pêşîn 2016.
- ↑ "Taíno - Taino Museum".
Bîbliyografî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Domínguez, Jorge I. (2003), A Constitution for Cuba's Political Transition: The Utility of Retaining (and Amending) the 1992 Constitution (PDF), Coral Gables, FL: Institute for Cuban and Cuban-American Studies, University of Miami, ISBN 978-1-932385-04-5, roja wergirtinê: 19 tebax 2012
.svg)
| Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |