Sepanên mobîl

Sepana mobîl, sepan, sepana telefonan an jî aplîkasyon (bi ingilîzî: mobile app) programeke telefonan/mobîlan e. Sepanên mobîl bi taybet li ser telefonên Android, iOS, Mac û iPad kar dibê.
Sepan tê bikaranîn û bi awayekî fermî, li ser her du komputerê û desttelên tê pêşkêşkirin. Îro bi tevahî 8,93 mîlyon sepanên mobîlê hene. Hin ji mezintirîn firotgehên sepanê, wek Google Play Store û Apple App Store, 3,553 milyon û 1,642 milyon sepan hene.[çavkanî hewce ye]
Peyva app, kurteya application ("sepan"), ji hingê ve pir navdar bûye; di 2010 de, ew ji hêla American Dialect Society ve wekî "Peyva Salê" hate navnîşkirin.[1]
Sepanên xwemalî bi taybetî ji bo pergala xebitandinê ya telefonê, bi gelemperî ji bo iOS an Androidê têne çêkirin. Sepanên webê bi HTML, CSS û JavaScript têne nivîsandin û bi gelemperî bi gerokekê têne vekirin. Sepanên hîbrîd bi bikaranîna teknolojiyên webê têne çêkirin.
Dîroka sepanên mobîl
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Dîroka sepanên telefonan bi demek ku biçûk tê de dest pê dike û heta demekî nîvro derbas dibe, gelek guhertin û pêşbirkên girîng pêşkêş dike. Di jiyana me ya rojane de, telefon û komûnikasyon berfirehî ji me re pêşdixist. Di dema ku em dixwazin li ser dîroka sepanên telefonan bifikirin, em dikarin pêşbînî û rûpela geş dikevin:

1900-1950: Di vê demê de, teknolojiya telefonan çêdibû û ji hêla gelek hilberînan ve têkbirin. Telefonên bingehîn di cihan de têne ceribandin û hêjatî bi dêrgirtina girîngiya nûjen ve girêdayî bûn.
1983: Yek ji lêkolînên sereke yên di rewşa qebûlkirina telefonan de, ku heta nuha cihan bi navê "Martin Cooper" tê nasîn, hatiye kirin. Wî telefonê çêkir û ji aliyê şirketa Motorola ve hat pêşkêşkirin.
2000-2020: Ji bo nûçeyên çêkirina telefonan û pêşbirkên nûjen ên teknolojiyê hûn dikarin li ser destûrên avakirina smartphonên di navbera iPhone û Android de bifikirin.
Niha: Di dema niha de, teknolojiya telefonan bêhtir ji hev şexsî û amûrî ye. Telefon ji me re ne tenê telefon in, lê hûn dikarin pêşniyarên ku li gor hewcedariya we tên çêkirin bi kar bînin.
Cureyên sepanan
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Native App (Sepanên xwemalî): Aplikasyonên an ji Sepanên ku têkilî bi platforma xwe re li ser Telefonan tên çêkirin, bi zimanên amûrî tên nivîsandin û pêşkêş dikin. Ji bo her platformê cuda têne çêkirin, wekî Android native apps an iOS native apps.
Web App (Sepanên webê): Aplikasyonên an ji Sepanên ku li ser malpera înternetê tên çêkirin, bi rêberan û zimanên amûrî tên nivîsandin. Hemî Telefonên ku girêdayî înternetê ne dikarin vê aplikasyonê bi kar bînin.
Hybrid app: yek ji awayên damezirandina aplikasyon an ji sepanên cihê ku amûra web-based û amûra native appê veguhestine. Ev nav ji bo sepanên ku bi karûbarên hemî telefonan ku cihêkî cihê tê dikarin bêne çêkirin û çalakkirin. Li seranserê hemî telefonan, hybrid app ji hêla pêşvebirina zimanên amûrî (HTML, CSS, JavaScript) û ên cihê platformê ve têne çêkirin.
Pêşveçûna sepanan
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Her wekî ku hemû hilberînên teknolojiyê bi rêya deman pêş ketine, hilberîna telefonan jî bi awayekî mezin pêş ketiye. Ji hilberînên ku li ser beramberîneyên teknolojiyê tên dîtin, sepanên telefonan jî gelek caran guhertinan pêşkêş dikin. Pêşveçûna telefonan, di çarçoveya tenduristiyê ya cihê platformê de, pêşkêş dike ku telefonên nûjen bêtir pêşxistin û hêza wan bêtir were bikaranîn.
Fêrbûna karê pêşveberê sepanên mobîlê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Ji bo kesê ku dixwazin fêrî vê karê bibin dibê ku mirov bi zimanan zane bin wek zimanê îngilîzî. Xwediyê ev kar derxistiye ew emrîkî bû û hemû tiştên nivîsandina nermalavê sepanên mobîlê bi îngilîzî nivîsand û li cîhanê ev kar belav kir. Ku dibê mirov pir baş bi zimanekî zanibê bi teybet îngilîzî. Em mînekikê bêjin gava ku mirov HTML û CSS bi zimanê îngilîzî dinivisînê:
<!DOCTYPE html>
<html lang="ku">
<head>
<meta charset="UTF-8">
<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0">
<title>Mînak - Example</title>
<style>
body {
font-family: Arial, sans-serif;
max-width: 800px;
margin: 0 auto;
padding: 20px;
background-color: #f5f5f5;
}
.section {
background: white;
border-radius: 10px;
padding: 20px;
margin: 20px 0;
box-shadow: 0 2px 5px rgba(0,0,0,0.1);
}
.kurdish {
border-left: 4px solid #2ecc71;
padding-left: 15px;
}
.english {
border-left: 4px solid #3498db;
padding-left: 15px;
}
h1 {
color: #2c3e50;
text-align: center;
}
h2 {
margin-top: 0;
}
.footer {
text-align: center;
margin-top: 30px;
color: #7f8c8d;
font-size: 0.9em;
}
</style>
</head>
<body>
<header>
<main>
<section class="section kurdish" lang="ku">
<h2>Kurdî: Kurmancî</h2>
<p>Ev mînakeke HTMLyê ya bi kurdî ye.</p>
<p>HTML zimanekî markupê ye ji bo çêkirina rûpelên webê.</p>
<ul>
<li>Serê rûpelê - <code><head></code></li>
<li>Laşê rûpelê - <code><body></code></li>
<li>Sernav - <code><header></code></li>
<li>Naverok - <code><main></code></li>
</ul>
<p><strong>Nimûne:</strong> Divê her rûpelek HTMLyê bi <code><!DOCTYPE html></code> dest pê bike.</p>
</section>
<section class="section english" lang="en">
<h2>English</h2>
<p>This is an HTML example in Kurdish and English.</p>
<p>HTML is a markup language for creating web pages.</p>
<ul>
<li>Page head - <code><head></code></li>
<li>Page body - <code><body></code></li>
<li>Header - <code><header></code></li>
<li>Main content - <code><main></code></li>
</ul>
<p><strong>Example:</strong> Every HTML page should start with <code><!DOCTYPE html></code>.</p>
</section>
</main>
<footer class="footer">
<p lang="ku">© 2023 - Hemû maf parastî ne</p>
<p lang="en">© 2023 - All rights reserved</p>
</footer>
</body>
</html>
Niha hûn li vê derê dibînin HTML ku gava mirov malperekê ava dikê hemû peyv bi îngilîzî ye û piştî te peyv nivîsand tu dikarê nivîsa xwe bi zimanekî dî binivisînê.
Ji bo fêrbûnê yek dikarê kursan bibîne li ser platformên wek YouTube, Udemy, Khan Academy û bêhtir. An jî eger yek bixwaze yek kane li zanko di beşa kompûternasiyê de fêrî vê tiştî bibe. Rûpelek Çêkirina Sepanan bi Kurmancî heye li ser YouTubê nave wê rûpelê “Pawe Dev” e.
Bazarên sepanan
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Sê bazarên herî mezin ên sepanan hene. Google Play ji bo Android, App Store ji bo iOS, û Microsoft Store ji bo Windows 10 û Xbox One ye.

Google Play Store: Google Play, programeke Google ya li ser pirsa teknolojiyê, ku li ser malpera înternetê û aplikasyonên cihê tê pêşkêşkirin, tê bikaranîn. Ev platforma pêşkêşkirina aplikasyonên bo telefon û tabletên cihê yên ku bi karûbarên Android têne çêkirin e. Ji bo bikaranîna Google Play, hûn dikarin li ser telefona xwe bi kar bînin an jî bi alîkariya komputera xwe li ser malpera înternetê vê platformê bi kar bînin.
Li ser Google Play, hûn dikarin pêşniyarên çêkirina aplikasyonên cihê li ser telefonên Android bibînin û hilberînên nû, lêkolînên bikarhêneran, nûçeyên teknolojiyê, çîrokên amûrî, û gelekî din bixwînin. Hûn dikarin amûrên amûrên navdar ên ku bi zimanên cihê platformê têne çêkirin li ser vê platformê bi kar bînin.
Apple App Store: Apple App Store, platforma hilberîna aplikasyonên cihê ya ku bi awayekî resmî ji bo cihazên iOS (wek iPhone û iPad) tê pêşkêşkirin, e. Ev platform ji bo bikaranîna aplikasyonên native ên ku li ser cihazên ku bi karûbarên iOS têne çêkirin tê bikaranîn. Di vî cihî de, hûn dikarin hilberîna bikaranîna nû, lêkolînên bikarhêneran, pêşniyarên çêkirina hilberîn, çîrokên teknolojiyê û gelekî din bixwînin.
Li ser App Store, hûn dikarin hilberînên ku li ser telefonên iPhone û tabletên iPad tên çêkirin û pêşniyar bikin. Ji bo bikaranîna App Store, hûn dikarin ji bo peywira destûr û amûrên cihê platformê rêveberiya Apple ve girêdayî bin.
Microsoft Store: Microsoft Store, platforma hilberîna Sepana ye cihê ya ku ji bo telefonên ku bi karûbarên Windows têne çêkirin, tê bikaranîn. Ev platform ji bo bikaranîna sepanên Windowsê tê pêşkêşkirin.
Di vî cihî de, yek dikare hilberînên Windows Store ên ku li ser komputera xwe tên çêkirin bibîne û bi kar bîne. Microsoft Store ji bo bikaranîna aplikasyonên native ên ku li ser Windows têne çêkirin tê bikaranîn. Li ser vê platformê, hûn dikarin hilberîna bikaranîna nû, lêkolînên bikarhêneran, pêşniyarên çêkirina hilberîn, çîrokên teknolojiyê û gelekî din bixwînin.
Ev platform di sala 2012an de derket.
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]1. Fêrbûna Sepanên Mobîlê bi Soranî “YouTubê”
2.Rûpelek Sepanên Mobîlê Kurdî li ser Facebookê “têkevin”
- ^ ""App" voted 2010 word of the year by the American Dialect Society (UPDATED)". American Dialect Society (bi îngilîziya amerîkî). 8 kanûna paşîn 2011. Roja gihiştinê 19 hezîran 2025.