Yaqût (gel): Cudahiya di navbera guhartoyan de
Kurteya guhartinê tine Etîket: Betalkirî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl |
Kurteya guhartinê tine Etîket: Betalkirî Guhartina dîtbarî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl |
||
| Rêz 20: | Rêz 20: | ||
Komara Yaqûtîstan, ku gelê yaqût xwediyê ve erdê û parveya herî mezin ji nifûsa 949.753 kesan (2009) dikin. |
Komara Yaqûtîstan, ku gelê yaqût xwediyê ve erdê û parveya herî mezin ji nifûsa 949.753 kesan (2009) dikin. |
||
{| class="wikitable" |
|||
|+Nifûsa dîrokî: |
|||
!Sal |
|||
!<abbr>nifûs.</abbr> |
|||
!<abbr>±%</abbr> |
|||
|- |
|||
!1897 |
|||
|269,880 |
|||
|— |
|||
|- |
|||
!1926 |
|||
|283,468 |
|||
| +5.0% |
|||
|- |
|||
!1939 |
|||
|413,198 |
|||
| +45.8% |
|||
|- |
|||
!1959 |
|||
|487,343 |
|||
| +17.9% |
|||
|- |
|||
!1970 |
|||
|664,123 |
|||
| +36.3% |
|||
|- |
|||
!1979 |
|||
|838,808 |
|||
| +26.3% |
|||
|- |
|||
!1989 |
|||
|1,081,408 |
|||
| +28.9% |
|||
|- |
|||
!2002 |
|||
|949,280 |
|||
|−12.2% |
|||
|- |
|||
!2010 |
|||
|958,528 |
|||
| +1.0% |
|||
|- |
|||
!2021 |
|||
|995,686 |
|||
| +3.9% |
|||
|- |
|||
| colspan="3" |Çavkanî: Zensûs-data |
|||
|} |
|||
=== Etnografîkên herêma xweser a Yaqûtîstanê: === |
=== Etnografîkên herêma xweser a Yaqûtîstanê: === |
||
Guhartoya 11:57, 6 adar 2024
| Gelhe tevahî | |
|---|---|
 Rûsya 500.000[1] | |
| Ziman | |
| Zimanê yaqûtî, zimanê rûsî | |
| Baweriya dînî | |
| Tengrîzm, xiristiyanî |
Yaqût, yakût an jî saxa (саха, saxa (yj.), сахалар, saxalar (pj.)), komeke tirkî ye ku bi giranî li Komara Saxayê ya Federasyona Rûsyayê dijî. Yaqût ji şaxê zimanên tirkî yê Sîbîryayê ye.
Dîrok
Di salên 1620an de Împeratoriya Rûsyayê dest pê kir ku derbasî nav axa wan bibe û pêve bike an bi cih bibe, bac danî û karîbû çend serhildanên Yaqût di navbera 1634 û 1642 de bitepisîne. Yaqût û eşîrên din ên tirk li ser çemê Lena Peter Golovin, serokê hêzên rûsî, bi serweriya terorê bersiv da: şêniyên xwecihî hatin şewitandin û bi sedan hatin kuştin. Nifûsa Yaqût tenê di navbera salên 1642 û 1682an de ji sedî 70 kêm bû, bi taybetî ji ber nexweşiyên infeksiyonê.[2][3] Di sedsala 18an de, rûsan zext kêm kirin, hin îmtîyaz dan serekên yaqût, azadî dan wan, hemî axa xwe dan wan û kahînên xiristiyanî ên Dêra Ortodoks şandin ku gelê yaqût di warê çandiniyê de perwerde bikin. Di salên 1820an de, hema hema hemî yaqût îdîa kir ku xwe guhertiye Dêra Ortodoks a Rûsî, lê hejmarek pratîkên tengrîst parastin. Piraniya yaqûtên paşê vedigerin tengîzmê. Wêjeya yaqût di dawiya sedsala 19an de dest pê kir.[4]
Belavbûn
Komara Yaqûtîstan, ku gelê yaqût xwediyê ve erdê û parveya herî mezin ji nifûsa 949.753 kesan (2009) dikin.
| Sal | nifûs. | ±% |
|---|---|---|
| 1897 | 269,880 | — |
| 1926 | 283,468 | +5.0% |
| 1939 | 413,198 | +45.8% |
| 1959 | 487,343 | +17.9% |
| 1970 | 664,123 | +36.3% |
| 1979 | 838,808 | +26.3% |
| 1989 | 1,081,408 | +28.9% |
| 2002 | 949,280 | −12.2% |
| 2010 | 958,528 | +1.0% |
| 2021 | 995,686 | +3.9% |
| Çavkanî: Zensûs-data | ||
Etnografîkên herêma xweser a Yaqûtîstanê:
| Gel | 1939[5] | 1959[6] | 1970[7] | 1979[8] | 2002[9] | 2010[10] | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yaqût | 233,273 (56,5 %) | 226,053 (46,4 %) | 285,749 (43,0 %) | 313,917 (36,9 %) | 365,236 (33,4 %) | 432,290 (45,5 %) | 466,492 (49,9 %) |
| Rûs | 146,741 (35,5 %) | 215,328 (44,2 %) | 314,308 (47,3 %) | 429,588 (50,4 %) | 550,263 (50,3 %) | 390,671 (41,1 %) | 353,649 (37,8 %) |
| Ewenkî | 10,432 (2,5 %) | 9505 (2,0 %) | 9097 (1,4 %) | 11,584 (1,4 %) | 14,428 (1,3 %) | 18,232 (1,9 %) | 21,008 (2,2 %) |
| Ûkrayînî | 4229 (1,0 %) | 12,182 (2,5 %) | 20,253 (3,0 %) | 46,326 (5,4 %) | 77,114 (7,0 %) | 34,633 (3,65 %) | 20,341 (2,2 %) |
| Ewenî | 3133 (0,8 %) | 3537 (0,7 %) | 6471 (1,0 %) | 5763 (0,7 %) | 8668 (0,8 %) | 11,657 (1,2 %) | 15,071 (1,6 %) |
| Tatar | 4420 (1,1 %) | 5172 (1,1 %) | 7678 (1,2 %) | 10,976 (1,3 %) | 17,478 (1,6 %) | 10,768 (1,1 %) | 8122 (0,9 %) |
Çavkanî
- ^ Russia 2010a.
- ^ Richards 2003, r. 238.
- ^ Levene & Roberts 1999, r. 155.
- ^ Davis, Harrison & Howell 2007, r. 141.
- ^ "Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей". Ji orîjînalê di 11 kanûna pêşîn 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 tîrmeh 2013.
- ^ "Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей". Ji orîjînalê di 11 kanûna pêşîn 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 tîrmeh 2013.
- ^ "Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей". Ji orîjînalê di 11 kanûna pêşîn 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 tîrmeh 2013.
- ^ "Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей". Ji orîjînalê di 11 kanûna pêşîn 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 tîrmeh 2013.-1989 • "Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей". Ji orîjînalê di 11 kanûna pêşîn 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 tîrmeh 2013.
- ^ "Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей". Ji orîjînalê di 11 kanûna pêşîn 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 tîrmeh 2013.
- ^ "Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года". Ji orîjînalê di 27 nîsan 2012 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 1 tîrmeh 2013.
Bîbliyografî
- Russia (2010a). "Official website of the 2010 Russian census" (bi rûsî). Federal State Statistics Service. Ji orîjînalê di 25 adar 2016 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 4 kanûna paşîn 2022.
- Richards, John F. (2003). The Unending Frontier: An Environmental History of the Early Modern World. University of California Press. ISBN 0520939352.
- Levene, Mark; Roberts, Penny (1999). The Massacre of History (bi îngilîzî). Berghahn Books. ISBN 978-1-57181-934-5.
- Davis, Wade; Harrison, K. David; Howell, Catherine Herbert (2007). Book of Peoples of the World: A Guide to Cultures (bi îngilîzî). National Geographic Books. ISBN 978-1-4262-0238-4.
| Neteweyî | |
|---|---|
| Hunermend | |
