Yaqût (gel)

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Yaqût-Saxa
Alayê Yaqûtistanê[1]
Gelhe tevahî
 Rûsya 500.000[2]
Ziman
Zimanê yaqûtî, zimanê rûsî
Baweriya dînî
Xiristiyanî, Tengrîzm

Yaqût,[3] yakût[çavkanî hewce ye] an jî saxa[çavkanî hewce ye] (саха, saxa (yj.), сахалар, saxalar (pj.)), komeke tirkî ye ku bi giranî li Komara Saxayê ya Federasyona Rûsyayê dijî. Yaqûtî ji şaxê zimanên tirkîSîbîryayê ye.

Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di salên 1620an de Împeratoriya Rûsyayê dest pê kir ku derbasî nav axa wan bibe û pê ve bike an bi cih bibe, bac danî û karîbû çend serhildanên yaqûtî di navbera 1634 û 1642an de bitepisîne. Yaqût û eşîrên din ên tirk li ser çemê Lena Peter Golovin, serokê hêzên rûsî, bi serweriya terorê bersiv da: şêniyên xwecihî hatin şewitandin û bi sedan hatin kuştin. Nifûsa yaqûtan tenê di navbera salên 1642 û 1682an de ji sedî 70 kêm bû, bi taybetî ji ber nexweşiyên infeksiyonê.[4][5]

Di sedsala 18an de, rûsan zext kêm kirin, hin îmtîyaz dan serekên yaqûtan, azadî da wan, hemî axa xwe da wan û keşîşên xiristiyanî ên Dêra Ortodoks şandin ku gelê yaqût di warê çandiniyê de perwerde bikin. Di salên 1820an de, hema hema hemî yaqût îdîa kir ku xwe guhertiye Dêra Ortodoks a rûsî, lê hejmarek pratîkên tengrîst parastin.[çavkanî hewce ye] Wêjeya yaqût di dawiya sedsala 19an de dest pê kir.[6]

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. ^ Komîteya Zanistên Civakî (2019). Zanistên Civakî Seretayî 4. Minhac. r. 121.
  2. ^ Russia 2010a.
  3. ^ Zana Farqînî, Ferhenga Kurdî - Tirkî, Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê, Avrêl, 2005, r. 2078.
  4. ^ Richards 2003, r. 238.
  5. ^ Levene & Roberts 1999, r. 155.
  6. ^ Davis, Harrison & Howell 2007, r. 141.

Bîbliyografî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]