Heywan: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Heywan
Dabeşandina zanistî
Sercîhan:	Eukaryota
Cîhan:	Animalia; Linnaeus, 1758
Fîlûmên heywanan
	Binecîhan Parazoa Porifera; (an jî); Calcarea; Silicarea; ; Binecîhan Eumetazoa Placozoa; Radiata (ne aşkera ye) Ctenophora; Cnidaria; Trilobozoa (mirî ye); ; Bilateria (ne aşkera ye) Orthonectida; Rhombozoa; Acoelomorpha; Chaetognatha; Jorefîlûm Deuterostomia Chordata; Hemichordata; Echinodermata; Xenoturbellida; Vetulicolia (mirî ye); ; Jorefîlûm Ecdysozoa Kinorhyncha; Loricifera; Priapulida; Nematoda; Nematomorpha; Lobopodia (mirî ye); Onychophora; Tardigrada; Arthropoda; ; Jorefîlûm Platyzoa Platyhelminthes; Gastrotricha; Rotifera; Acanthocephala; Gnathostomulida; Micrognathozoa; Cycliophora; ; Jorefîlûm Lophotrochozoa Sipuncula; Hyolitha (mirî ye); Nemertea; Phoronida; Bryozoa; Entoprocta; Brachiopoda; Mollusca; Annelida; Echiura; ; ;

Bi înteraktîvî li dîroka rûpelê bigere

← Cudahiya kevntir Cudahiya nûtir →

Content deleted Content added

DîtbarîWîkînivîs

Inline

Guhartoya 00:48, 15 hezîran 2013

Heywan,Canewer,candar^[1], *ajal yan jî *ajel (bi latînî: Animalia) heyînên jîndar ên pirşaneyî ne yên ku organîzmayên zindî an mirî dixwin. Bi giştî, heywan masûlke û sîstemeke tûre hene û di laşê de valahiyek e ji bo helandina xwarinê heye.

Heywan û Caneweran li Kurdistanê

Amfîbyûmên li Kurdistanê (Amphibia)
Balindeyên li Kurdistanê (Aves)
Mêş û mûr (Insecta)
Guhandarên li Kurdistanê (Mammalia)
Masiyên hestîdar ên li Kurdistanê (Osteichthyes)
Xizindeyên li Kurdistanê (Reptilia)

Heywan û Canewerên kedî li Kurdistanê

Gotara bingehîn: Ajalên kedî li Kurdistanê

Cureyên segan li Kurdistanê

Bi hezaran sal in ku ajal tên kedîkirin. Xelqê ji bo fêda xwe, ajal xwedî kirine. Dibêjin kûçik ajalê herî pêşîn e ku kedî bûye. Kûçik dikarin malê bipên, nêçîrê bikin, kerî û garanan li hev ragirin. Wek nimûne, meriv dikare gerdûman bavêje pey hespan, lê siwar be û pê kar bike. Meriv mange, mîh û bizinan jî ji bo goşt, şîr, çerm û hiriyê xwedî dike. Mirîşk hêkan dikin. Merivan mêşhingiv jî ”kedî” kirine. Hin ajal jî ji bo kêf û xweşiyê hatine kedîkirin. Piştî kedîkirinê hin ajel hatine guhartin û hin cinsên nû peyde bûne. Wek nimûne, ger meriv kûçik û tajiyan bigêhîne hev, cewrikê ku ji wan çê dibe cinsekî nû ye, em jê re dibêjin toltajî. An jî ger ker biçe ser hespê, hêstir ji wan çê dibe ku ew jî dibe cinsekî(celebeke) nû.

Heywan û Canewerên malovî

Gotara bingehîn: Canewerên malovî

Hesp, mih, mange, mirîşk, beraz, werdek, gamêş, bizin, qaz, hêştir û ker çend ji ajalên navmalê ne ku li gelek welatan hene. Piraniya wan li welatên germ dijîn.

Gamêş li Hîndistan û li gelek ciyên din hene. Ew ajalên barkêş in, lê meriv wan ji bo şîr jî xwedî dike. Li gelek welatên Asya û bakûrê Afrîkayê hêstir hene. Hêstir ji bo kar û barkêşiyê tên xwedîkirin, lê meriv dikare li wan siwar be jî. Ker, bêtir li derûdora Deryaya Spî û Rojhilata Navîn hene.

Heywan û ajalên navmalê

Gotara bingehîn: Ajalên navmalê

Hin ajelên navmalê bi piranî di hundirê malê de ne. Hin ji wan ne kedî ne, ger meriv wan berde der, diçin û venagerin. Ajalên navmalê, bêtir ji bo hogiriyê tên xwedî kirin. Piraniya wan di qefes û akvaryûman de tên xwedî kirin. Wek nimûne, bi piranî çûkên evînê, mişkê hindî û masiyên akvaryûman in.

Heywan û Canewerên derveyî malê

Gotara bingehîn: Ajalên derveyî malê

Hin ajalên kedî, normal li derveyî malê dijîn. Wek nimûne, bi qasî ku sebra kêrguh, kûçik û pisîkan li hundirê malê tê, hewqas jî kêfa wan ji derveyî malê re tê. Pisîk li gor kêfa xwe diçe der û tê hundir.

Hin heywanên din

Çavkanî

^ Prof. Dr. Misûd Mistefa Kitanî (2005). Kûviyêt Kurdistanê. Spîrêz, Dihok.

Girêdanên derve

Li Wikimedia Commons medyayên di warê Heywan de hene.

[1] Prof. Dr. Misûd Mistefa Kitanî (2005). Kûviyêt Kurdistanê. Spîrêz, Dihok.

[1]

@@ Rêz 8: / Rêz 8: @@
 | regnum = [[Animalia]]
 | regnum_authority = [[Carl von Linné|Linnaeus]], [[Systema Naturae|1758]]
-| subdivision_ranks = [[Filûm|Filûmên heywanan]]
+| subdivision_ranks = [[Fîlûm]]ên heywanan
 | subdivision =
 '''''Binecîhan [[Parazoa]]'''''
@@ Rêz 26: / Rêz 26: @@
 ** [[Acoelomorpha]]
 ** [[Chaetognatha]]
-** '''Superfilûm [[Deuterostome|Deuterostomia]]'''
+** '''Jorefîlûm [[Deuterostome|Deuterostomia]]'''
-*** [[Kordat|Chordata]]
+*** [[Stûnpiştdar|Chordata]]
 *** [[Hemichordata]]
 *** [[Echinodermata]]
 *** [[Xenoturbellida]]
 *** [[Vetulicolia]] (mirî ye)
-** '''Superfilûm [[Ecdysozoa]]'''
+** '''Jorefîlûm [[Ecdysozoa]]'''
 *** [[Kinorhyncha]]
 *** [[Loricifera]]
@@ Rêz 42: / Rêz 42: @@
 *** [[Tardigrada]]
 *** [[Arthropoda]]
-** '''Superfilûm [[Platyzoa]]'''
+** '''Jorefîlûm [[Platyzoa]]'''
 *** [[Platyhelminthes]]
 *** [[Gastrotricha]]
@@ Rêz 50: / Rêz 50: @@
 *** [[Micrognathozoa]]
 *** [[Cycliophora]]
-** '''Superfilûm [[Lophotrochozoa]]'''
+** '''Jorefîlûm [[Lophotrochozoa]]'''
 *** [[Sipuncula]]
 *** [[Hyolitha]] (mirî ye)
@@ Rêz 62: / Rêz 62: @@
 *** [[Echiura]]
 }}
-'''Heywan''','''Canewer''','''candar'''<ref>Prof. Dr. Misûd Mistefa Kitanî (2005). Kûviyêt Kurdistanê. Spîrêz, Dihok.</ref>, *''ajal'' an jî *''ajel'' (bi latînî: ''Animalia'') heyînên jîndar ên [[pirşaneyî]] ne yên ku organîzmayên zindî an mirî dixwin. Bi giştî, heywan [[masûlke]] û sîstemeke [[tûre]] hene û di [[beden]]ê de valahiyeke ji bo helandina xwarinê heye.
+'''Heywan''','''Canewer''','''candar'''<ref>Prof. Dr. Misûd Mistefa Kitanî (2005). Kûviyêt Kurdistanê. Spîrêz, Dihok.</ref>, *''ajal'' yan jî *''ajel'' (bi latînî: ''Animalia'') heyînên jîndar ên [[pirşaneyî]] ne yên ku [[organîzm]]ayên zindî an mirî dixwin. Bi giştî, heywan [[masûlke]] û sîstemeke [[tûre]] hene û di [[laş]]ê de valahiyek e ji bo helandina xwarinê heye.
 == Heywan û Caneweran li Kurdistanê ==