Asya
 | Tu dikarî vê gotarê ji gotarên wekhev ên Wîkîpediyayên bengalî û gurcî bi riya wergerê berfireh bikî.
Ji bo dîtina rêzikên wergerandinê pê li [nîşan bide] bike.
|
Asya (bi latînî: Asia) mezintirîn parzemîna cîhanê ye ku li rojhilat ji Okyanosa Pasîfîk dest pê dike ta digihe rêzeçîyayên Ural li rojava û ji Okyanosa Arktîk li bakur xwe digihe Okyanosa Hindê li başûr. Kes, gel û tiştên li yan ji Asyayê asyayî ne.
Erdnigarî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Parzemîna Asyayê perçeyek ji girseya erdê ya cîhanê ye. Rûbera wî 44.391.163 km² ye. Parzemîna Asyayê parzemîna herî mezin a cîhanê ye. Asya di aliyê bakur-başûr de 8.490 km fireh e. Di heman demê de ew parzemîna herî dirêj a cîhanê ye û bi naverastî 1.010 metre bilindahî heye. Parzemîna Asyayê bi Çiyayên Hîmalaya yê digehêje vî bilindahiyê. Bendevên herî bilind ên cîhanê di parzemîna Asyayê de cî digire.
Bendevên herî bilind a li cîhanê çiyayê Everest e. Bilindbûna wî 8.848 metre ye. Gola herî mezin, Behra Xezer, gola herî kûr Gola Baikal, Behra Lût a herî nizm a cîhanê ye, kûrahiya golê -392 m ye û pileya herî nizm a cîhanê ye. Behra Turfan -154 m kûr e û ev behr jî li parzemînê Asyayê ye.
Parzemîna Asyayê di derbarê mîneralan ve pir dewlemend e. Ji uranyûma hindik a cîhanê bigire heya komira herî zêde, hemû mîneral têne derxistin. Neft li Nîvgirava Erebî, Sîbîrya û Deşta Tibet; Diamond, hesin, rûn, rêber li Sîbîryayê; li rojhilat, zêr, hesin, mangane; Li Hindistanê aluminium, mica, manganese, hesin; Chrome li Pakistan û Afganistanê yek ji girîngtirîn kanan e.
Dabeşkirin[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Gotara bingehîn: Başûr-rojhilatê Asyayê - Gotara bingehîn: Asyaya Navendî
- Gotara bingehîn: Asyaya Rojhilat
- Gotara bingehîn: Rojhilata Navîn
- Gotara bingehîn: Rojhilata Dûr
- Gotara bingehîn: Rojhilata Nêzîk
Gotara bingehîn: Dîrok[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Gelhenasî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Ziman[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Dîn[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Siyaset[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Welatên Asyayê[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Bakurê Asya[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Di bakurê Asya de bes 
Rûsya ye.
Rojhilata Asya[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Di rojhilata Asya da pênc dewlet hene.
Başûrê Asya[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Di başûrê Asya da heft dewlet hene. Ew evin:
Rojhilat-başûrê Asya[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Di rojhilat-başûrê Asya da yazdeh dewlet hene.
Asyayê pêşîn[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Di Asyayê pêşîn bîst dewlet hene. Li wir sê navçeyên otonom (
Qerebaxa Çiyayî, 
Abxazya û 
Osetyaya Başûr) jî hene.
Ermenistan
Azerbaycan
Behreyn
Gurcistan
Îraq
Îran
Îsrael
Yemen
Urdun
Qeter
Kuweyt
Libnan
Oman
Felestîn
Erebistana Siyûdî
Sûrî
Tirkiye
Mîrnişînên Erebî yên Yekbûyî
Kîpros
Misir
Çavkanî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Girêdanên derve[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Li 
Wîkîferheng: Asya – Mane, etîmolojî, werger û bêhtir
Parzemînên cîhanê | |
|---|---|
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_political.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Azerbaycan · Bangladeş · Behreyn · Brûney · Bûtan · Çîn · Efxanistan · Erebistana Siyûdî · Ermenistan · Filîpîn · Gurcistan · Hindistan · Iraq · Îndonezya · Îran · Îsraêl · Japon · Kamboca · Korêya Bakur · Korêya Başûr · Kuweyt · Laos · Libnan · Malezya · Maldîv · Mîrnişînên Erebî yên Yekbûyî · Mongolya · Myanmar · Nepal · Oman · Pakistan · Qeter · Qazaxistan · Qirgizistan · Rûsya · Singapûr · Srî Lanka · Sûrî · Tacîkistan · Taylenda · Taywan · Tirkiye · Tîmora Rojhilat · Turkmenistan · Urdun · Ûzbêkistan · Viyetnam · Yemen | .svg) | |