Lîbya

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
ليبيا
Komara Lîbyayê
Ala Nîşan
(Ala) (Nîşan)
Sirûda netewî: Libya Libya Libya'
Zimanên fermî Erebî


Paytext Trablûs
32°52′Bk 13°11′Rh / 32.867°Bk 13.183°Rh / 32.867; 13.183
Bajarê mezin Trîpolîs
Sîstema siyasî Komar
 - Serokdewlet
 - Serokwezîr
Muhammed el-Menfi
Abdul Hamid Dbeibeh
Rûerd
 - Giştî

1,759,541 km2 km2
Gelhe
 - Giştî
 - Berbelavî

6,9 mîlyon 2022)[1] kes
9.4 kes/km2


Dirav Dînarê
Dem UTC +1, havînê +2
Nîşana înternetê .ly
Koda telefonê +218

Lîbya (bi erebî: ليبيا‎, lat. Libya) welatekî li Afrîkaya Bakur ye.

Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Welatê Lîbyayê heta sala 1911ê de jî di bin desthilata Osmaniyan da bû lê piştî dagirkirina Ewropiyan bo hemû Afrîkaya Bakur, welatê Îtalyayê jî li sala 1911ê de dest bi dagirkirina Lîbyayê kir.

Di Şerê Cîhanî yê Duyem de Fransa û Brîtanyayê bi alikariya xelkê Lîbyayê Lîbya dagir kir. Lîbya bû sê parçe, yek parçe di destê Fransayê de bû û du parçe di destê Brîtanyayê de bûn. Parçekê di destê Brîtanyayê de serokê terîqeta Şenûsî birêve dibir. Neteweyên Yekgirtî ji bo serxwebûna Lîbyayê biryarek da û di bin rêvebiriya serokê terîqeta Şenûsî key Îdrîs de li sala 1951ê de Lîbya bû serbixwe. Lê hindek leşkerên Brîtanya û Amerîkayê man li welat.

Li sala 1969ê de bi rêberiya Muemer Qedafî li Lîbyayê derbeya leşkerî pêkhat. Qedafî bû desthilatê nû.

Erdnîgarî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Lîbya li ber Deryaya Navîn ye. Dewletên cîran li rojhilat Misir û Sûdan, lî başûr Nîjer û Çad û li rojava jî Tûnis û Alcerya ne. Paytexta Lîbyayê Trîpolîs e.

Rûbera wî nêzî 1.800.000 km² e ku 90% ê wê ji çolan pêkhatiye; Lîbya, li gor rûber, çaremîn welatê mezinê Efrîqa û 17'emîn welatê mezinê cîhanê ye.

Aborî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

 Gotara bingehîn: Alaya Lîbyayê

Mezintirîn beşa aborî ya Lîbiyayê, berhemînan û firotina neftê ye.

Girêdanên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]