Adolf Lüderitz
 |
| Q27924600 | |
|---|---|
| - |
| Jidayikbûn | |
|---|---|
| Mirin | |
| Navê jidayikbûnê |
Franz Adolf Eduard Lüderitz |
| Hevwelatî | |
| Pîşe |
Bazirgan, vebîner, nûavaker |
| Xwişk û bira |
August Lüderitz (d) |
Franz Adolf Eduard Lüderitz an jî têne Adolf Lüderitz (z. 16êTîrmeh 1834an li Bremenê ; m.24ê Cotmeh 1886an (ne diyar) li Oranje di Başur-Rojavaya Afrîkaya Almanî), bazirganek alman û yekem xwedan axa alman li Namîbyayê bû.
Jiyan[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Ciwan û perwerde[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Adolf Lüderitz lawê Titûnfîroşekî bû, ku ji Hannoverê ye. Piştî xwendina dibistana giştî, wî dibistana bazirganî li Bremenê xwendî û di sala 1851an de di karsaziya bavê xwe de dest bi şagirtiyê kir.[1] Di Nîsana 1854an de ew çû Dewletên Yekbûyî ji bo fêrbûna çandiniya titûnê li dewletên başûr ên welêt.[2] Dûv re wî li Meksîkayê çandiniyek ava kir, ku zû di tevliheviya şoreşê de hate hilweşandin.[1]
Bazirganî li Bremen û Afrîkayê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Piştî mirina bavê xwe di 1878an de, Lüderitz dikana titûna xwe girt. Lêbelê, wî bi serpêhatiyên xwe yên li derveyî welat kêm bextewar bû. Şaxek ku di sala 1881an de li Lagos-ê ku wê demê Rojavayê Afrîkaya Brîtanî bû hat damezrandin, nekaribû xwe li hember pêşbaziya biyanî bipejirîne.[2] Tevî vê têkçûnê, Lüderitz li ser planên xwe yên Afrîkayê ma û piştgirî ji bazirganê ciwan Heinrich Vogelsang dît. Herduyan biryara avakirina koloniyeke Almanî li başûrê rojavayê Afrîkayê girtin, ji ber ku ev herêm berê ji aliyê hêzeke din a kolonyal ve nehatibû dagîrkirin.[3][4]
Di 1886an de, bi piştgirîya darayî ya Civaka Kolonyal, Lüderitz seferek nû li hev kir da ku îhtîmala niştecîhek nû li devê Çemê Oranjeê bigere. Ew bi xwe jî beşdarî gerên keşfê bûye. Di 23ê Cotmeha 1886an de, ew û hevalê xwe Joseph Steingroever li keştiyek hilweşandî siwar bûn û bi wê re dixwest ku li peravên deryaya Oranje lêkolîn bikin. Xuyaye keştî qeza bûye, her du kesên tê de venegeriyane û qet nehatine dîtin.[5]
Bibliyografî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- H. Warnecke: Lützow, Adolf Ludwig Wilhelm Freiherr. In: Biographisches Lexikon zur deutschen Geschichte. Deutscher Verlag der Wissenschaften, Berlin 1970, S. 429 f.
- Horst Drechsler: Südwestafrika unter deutscher Kolonialherrschaft. Akademie Verlag, Berlin 1984.
Resepsiyona Sosyalîzma Netewî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Wilhelm Schüßler: Adolf Lüderitz. Ein deutscher Kampf um Südafrika 1883–1886. Geschichte des ersten Kolonialpioniers im Zeitalter Bismarcks. Schünemann, Bremen 1936.
- Meno Holst: Lüderitz erkämpft Südwest. Deutscher Verlag, Berlin 1941.
Girêdanên Malper[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Nîvîsên li ser Adolf Lüderitz di kataloga Deutschen Nationalbibliothek de (almanî)
- Maren Gottschalk: 16.07.1834 - Geburtstag des Kaufmanns Adolf Lüderitz. WDR ZeitZeichen vom 16. Juli 2014 (Podcast).
Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- ^ a b "Wayback Machine". web.archive.org. 2 kanûna pêşîn 2011. Ji orîjînalê di 2 kanûna pêşîn 2011 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 17 tîrmeh 2023.
- ^ a b Raan (26 tebax 2018). "Adolf Lüderitz 1834-1886". deutsche-schutzgebiete.de (bi almanî). Roja gihiştinê 17 tîrmeh 2023.
- ^ "Adolf Lüderitz | Initiative zur Umbenennung des Woermannwegs und des Lüderitzwegs in Münster" (bi almanî). Roja gihiştinê 17 tîrmeh 2023.
- ^ "Adolf Lüderitz (1834-1886)". Kolonialgeschichte Mannheim (bi almanî). 17 sibat 2021. Roja gihiştinê 17 tîrmeh 2023.
- ^ Bölsche, Jochen (11 kanûna paşîn 2004). "Die Peitsche des Bändigers". Der Spiegel (bi almanî). Roja gihiştinê 17 tîrmeh 2023.
| Navneteweyî | |
|---|---|
| Neteweyî | |
| Însan | |
| Yên din | |
